اثر تشکیل بازار گواهی‌های انرژی تجدیدپذیر بر بهبود بهره‌وری انرژی و حفاظت از محیط‌زیست

به گزارش پایگاه خبری «عصربازار» به نقل از سنا، مدیریت پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی سازمان بورس و اوراق بهادار در پژوهشی به بررسی موضوع ابعاد مختلف عرضه گواهی‌های برق تجدیدپذیر پرداخت.

در این گزارش آمده است: در دنیای امروز، انرژی‌های تجدیدپذیر و کاهش آلایندگی‌ها به عنوان 2 مقوله مهم در دستور کار بسیاری از کشورها قرار دارند. ایران نیز با توجه به چالش‌های زیست‌محیطی و نیاز به کاهش وابستگی به انرژی‌های فسیلی، در حال حرکت به سمت توسعه بازارهای گواهی‌های انرژی است. گواهی‌های برق تجدیدپذیر (گواهی سبز) و گواهی‌های کاهش انتشار آلایندگی (گواهی سیاه) ابزارهای نوینی هستند که می‌توانند در این مسیر به عنوان راهکارهای مالی و حمایتی موثر عمل کنند. در این گزارش به تحلیل و بررسی چالش‌ها و پیشنهادات سیاستی و پژوهشی برای تقویت این ابزارها در بازار ایران پرداخته می‌شود.

گواهی برق تجدیدپذیر (گواهی سبز)

گواهی برق تجدیدپذیر یا همان گواهی سبز، به عنوان یک ابزار مالی، نشان‌دهنده مالکیت مقدار معینی از برق تولید شده از منابع تجدیدپذیر نظیر خورشید، باد و زیست‌توده است. این گواهی‌ها به‌ویژه در کشورهای پیشرفته به‌عنوان ابزاری برای تشویق تولید و مصرف انرژی پاک طراحی شده‌اند. در ایران نیز این ابزار با هدف تسهیل معاملات برق تجدیدپذیر در بورس انرژی معرفی شده است. اما باوجود پتانسیل بالای این ابزار، در مسیر تحقق اهداف آن چالش‌هایی نیز وجود دارد.

راهکارهای پیشنهادی برای بهبود عملکرد بازار گواهی برق تجدیدپذیر:

1. ایجاد چارچوب‌های قانونی و نظارتی دقیق برای نظارت و شفافیت در بازار

2. تقویت زیرساخت‌های اجرایی و مکانیزم‌های بازار برای تسهیل معاملات

3. حمایت از سیاست‌های انرژی پاک و ایجاد انگیزه‌های مالی برای تولیدکنندگان برق تجدیدپذیر

4. بهبود قابلیت‌های نظارتی و پایش برای ارزیابی دقیقتر مصرف انرژی

گواهی کاهش انتشار آلایندگی (گواهی سیاه)

گواهی کاهش انتشار آلایندگی یا همان گواهی سیاه، یک ورقه بهادار است که می‌تواند به عنوان ابزاری برای مدیریت و کاهش آلاینده‌ها در صنایع مختلف مورد استفاده قرار گیرد.

این ابزار به‌ویژه در بازارهای سرمایه توسعه‌یافته، به‌عنوان روشی موثر برای ارتقاء سطح بهره‌وری در حفاظت از محیط زیست و کاهش آلایندگی‌ها شناخته می‌شود.

در ایران، گواهی‌های کاهش انتشار آلایندگی به‌عنوان ابزاری برای ارتقاء بهره‌وری محیطی و حمایت از سیاست‌های زیست‌محیطی و تولیدی در دسترس قرار دارند.

با این حال، چالش‌هایی هم‌چون نبود سازوکارهای مناسب برای عرضه این ورقه‌های بهادار، کمبود آگاهی عمومی در مورد این گواهی‌ها و نبود پتانسیل بازار مناسب برای آنها، موجب شده این بازار هم‌چنان با موانع زیادی روبه‌رو باشد.

راهکارهای پیشنهادی برای بهبود عملکرد بازار گواهی کاهش آلایندگی:

1. شفاف‌سازی و اصلاح چارچوب‌های قانونی و نظارتی

2. ایجاد مکانیزم‌های انگیزشی برای توسعه این بازار و جذب سرمایه‌گذاران 3. تقویت آگاهی عمومی و آموزش برای افزایش مشارکت در این بازار 4. افزایش تقاضا برای گواهی‌های کاهش آلایندگی با ارائه مشوق‌های مالی و سیاست‌های حمایتی

پیشنهادهای سیاستی برای توسعه بازار گواهی‌ها

برای توسعه بهتر و موثرتر بازار گواهی‌های برق تجدیدپذیر و کاهش آلایندگی، نیاز به اعمال سیاست‌های حمایتی و تنظیمی در سطح ملی و بین‌المللی وجود دارد.

بر این اساس، مدیریت پژوهش سازمان بورس چند پیشنهاد سیاستی را مطرح کرده است:

1. توسعه ابزارهای مالی بر پایه گواهی برق تجدیدپذیر (RECC)

تاسیس بازار گواهی برق تجدیدپذیر (REC) در بورس انرژی می‌تواند به ایجاد ابزارهای مالی پیش‌رفته‌ای هم‌چون قراردادهای آپشن و آتی برای مدیریت ریسک، کاهش نوسانات قیمت و تشویق سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر کمک کند.

این ابزارها علاوه بر افزایش پیش‌بینی‌پذیری بازار، می‌توانند به بهبود بهره‌وری انرژی‌های تجدیدپذیر و کاهش وابستگی به یارانه‌ها کمک کنند.

2. افشای مصرف و روند مصرفی انرژی صنایع

یکی دیگر از پیشنهادها، تدوین سیاستی ملی است که صنایع، به‌ویژه صنایع انرژی‌بر و شرکت‌های بورسی را به افشای دقیق اطلاعات مصرف انرژی از جمله برق، گاز، گازوئیل و سایر منابع ملزم کند.

این اقدام علاوه بر ارتقای شفافیت و اعتماد سرمایه‌گذاران، می‌تواند به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و بهبود بهره‌وری انرژی کمک کند.

3. الزام شرکت‌های توزیع نیروی برق به خرید گواهی برق تجدیدپذیر

شرکت‌های توزیع نیروی برق باید ملزم شوند که گواهی برق تجدیدپذیر (REC) را خریداری کنند تا از طریق تأمین برق مصرفی مشترکان خانگی و تجاری، استفاده از برق سبز را به‌صورت غیرمستقیم در میان این گروه‌ها ترویج کنند.

این سیاست باعث ایجاد تقاضای پایدار برای برق سبز و توسعه بیشتر انرژی‌های تجدیدپذیر خواهد شد.

پیشنهادهای پژوهشی برای بهبود بازار گواهی‌ها

در کنار پیشنهادهای سیاستی، نیاز به پژوهش‌های علمی و پژوهشی در این حوزه نیز احساس می‌شود. برخی از مهم‌ترین موضوعات پژوهشی در این زمینه عبارتند از:

1. تقویت نقش بخش خصوصی و سرمایه‌گذاران در بازار گواهی‌ها

پژوهش‌های بیش‌تر باید بر تقویت مشارکت بخش خصوصی و جذب سرمایه‌گذاران در بازار گواهی‌ها متمرکز باشد.

این موضوع می‌تواند به رشد و توسعه بازارهای گواهی‌های انرژی و آلایندگی کمک کند.

2. ارزیابی اثرات زیست‌محیطی و اقتصادی بلندمدت گواهی‌ها

برای ارزیابی بهتر کارایی گواهی‌ها، نیاز است که مطالعاتی در مورد اثرات زیست‌محیطی و اقتصادی بلندمدت آنها انجام شود.

این ارزیابی‌ها می‌توانند به سیاست‌گذاران کمک کنند تا تصمیمات بهتری در زمینه حمایت از بازار گواهی‌ها اتخاذ کنند.

3. بررسی ظرفیت‌های صادراتی بازار گواهی‌های انرژی و آلایندگی

با توجه به پتانسیل بالای بازار گواهی‌ها در ایران، تحلیل ظرفیت‌های صادراتی این بازار نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

این موضوع می‌تواند به توسعه روابط تجاری و اقتصادی با سایر کشورها کمک کند.

نتیجه‌گیری

طبق بررسی مدیریت پژوهش سازمان بورس با توجه به اهمیت انرژی‌های تجدیدپذیر در سطح جهانی، ایران نیز باید به سمت توسعه ابزارهای مالی و سازوکارهای مناسب در این زمینه حرکت کند.

بازار گواهی‌های برق تجدیدپذیر و کاهش آلایندگی ابزارهایی هستند که می‌توانند به بهبود بهره‌وری انرژی و حفاظت از محیط‌زیست در کشور کمک کنند.