به گزارش پایگاه خبری «عصر بازار» به نقل از فارس، حسین حاجیلو کارشناس مسائل تحریم و دیپلماسی اقتصادی در پاسخ به سوالی درباره شرایط ایران درباره اجرای اینستکس در برنامه «رهیافت» رادیو اقتصاد گفت: پس از خروج آمریکا از برجام، اروپا به ایران وعده داد که جلوی تحریم های آمریکا بایستد و تا حد ممکن جلوی ضربه به تعاملات خارجی ایران را بگیرد.

حاجیلو افزود: چند پیشنهاد از همان ابتدا مطرح شد، از جمله ایجاد یک بانک برای ایران، تعامل بانک های مرکزی ایران و اروپا و کانال ویژه مالی (SPV). اما نهایتا بعد از حدود 7-8 ماه که اروپایی ها در اجرای تعهدات خود تعلل کردند، به یک ابزار پشتیبان تجاری یا اینستکس رسیدیم که نه بانک است نه جنس مالی و بانکی دارد و نه پولی قرار است در آن جابجا شود. یعنی اگر حتی SPV هم می داشتیم، سطح آن بسیار بالاتر از این ابزار تجاری می بود.

*اینستکس ابزار تجاری است نه مالی

این کارشناس مسائل تحریم ادامه داد: اینستکس ابزار مالی نیست بلکه تجاری است. تجاری به این معناست که پولی در آن قرار نیست جابجا شود. یعنی کالایی که ما به آن ها می دهیم که عمدتا می تواند نفت باشد و کالایی که آن ها به ما می دهند را حسابرسی می کند و بدهکاری و بستانکاری را مشخص می کند. به زبان بسیار ساده، این ابزار در واقع یک دفتر حسابداری است و آنچه که ما به آن ها می دهیم و آن چه که آن ها به ما می دهند در این دفتر ثبت می شود. چه در اینستکسی که در اروپا مستقر است و چه در شرکتی که در ایران مستقر است (STFI) در هر دو ثبت می شود و این کالاها بصورت پایاپای مبادله می شوند، به شکلی که عموما تحت عنوان نفت دربرابر کالا مطرح می شود و هیچ پولی جابجا نمی شود.

حاجیلو با تاکید بر این موضوع که برای اینکه اینستکس معنادار باشد و برای کشور ما صرفه داشته باشد، باید چهار ویژگی داشته باشد، گفت: اولا این که اروپایی ها از ایران نفت بخرند تا حساب ایران شارژ شود. سال گذشته اروپایی ها وعده داده بودند، که جلوی تحریم های آمریکا بایستند یعنی نفت ایران را بخرند و با تحریم های نفتی آمریکا مقابله کنند.

*با اینستکس باید کالاهای تحریمی هم خریداری شود

وی ادامه داد: دوم هر کالایی که ما بخواهیم و نیاز داشته باشیم، حتی کالاهای تحریمی را بتوانیم از آن ها بخریم. یعنی محدود به کالاهای غیرتحریمی نشود و هر کالایی که ایران نیاز داشت، بخرد، حتی کالاهایی که آمریکا تحریم کرده است مانند طلا یا قطعات خودرو.

این کارشناس مسائل تحریم تاکید کرد: اما آنچه اکنون مطرح می شود، عدم خرید نفت و فروش صرفا غذا و دارو است، یعنی آنچه که خارج از تحریم است و در دنیا کسی غذا و دارو را تحریم نمی کند. درواقع ابزار پشتیبان تجاری اروپا تبدیل به ابزاری برای اجرای تحریم های آمریکا می شود. یعنی اگر آمریکا بخواهد تحریم ها را پیاده کند، به هر حال نمی تواند تحریم غذا و دارو اِعمال کند، چرا که از نظر حقوق بشری به مسئله جدی بر می خورد، بنابراین باید یک کانالی ایجاد کند که غذا و دارو به ایران برسد و اینستکس دقیقا این کار را می کند یعنی اروپا عاملی برای اجرای تحریم های آمریکا می شود.

*اروپا نباید قیم تجارت خارجی ایران شود

حاجیلو با تاکید بر اینکه این ابزار اروپایی باید اروپایی بماند، اظهار داشت: تعاملات ایران با کشورهای دیگر نباید وارد این ابزار شود. به این دلیل که با کشورهای دیگر می توانیم از شیوه های بسیار مترقی تر تعامل مالی و تجاری داشته باشیم، مانند پیمان پولی دو جانبه یا حتی روش های بانکی که در سال های 90 و 91 هم به کار بستیم. به عنوان مثال چینی ها بانک کونلون خودشان را در اختیار ما قرار دادند و تعاملات ما با این بانک انجام می شد. بنابراین دیگران نباید وارد اینستکس بشوند، اگر کشورهای دیگر وارد اینستکس شوند عملا تجارت خارجی ایران تحت کنترل و نظارت اروپا و آمریکا قرار خواهد گرفت و آنان قیم ما در تجارت خارجی خواهند شد.

وی اضافه کرد: دولت ما نباید زیر بار اینستکس گسترش یافته به کشورهای دیگر برود. این روند مانند این است که ما مسیرهای مختلفی که به یک شهر آب وارد می شود را تجمیع کنیم و یک شیر بزرگ برای آن قرار دهیم و اختیار این شیر را به طرف مقابل (دشمن) بدهیم! دقیقا اینستکس این کار را می خواهد انجام دهد.

این کارشناس مسائل تحریم با اشاره به اینکه اروپا ادعا می کند که نمی تواند نفت بخرد، ولی چین و هند و ترکیه از ایران نفت بخرند، و ایران از اروپا کالا بخرد و حساب همه این ها در اینستکس انجام شود، گفت: آیا کشورهای خریدار نفت می پذیرند که نفت ایران را بخرند و ایران کالای خود را از اروپا تامین کند؟ قطعا چین و هند و ترکیه و دیگرانی که بخواهند وارد اینستکس شوند، نخواهند پذیرفت. قوام یک رابطه اقتصادی دوجانبه به متوازن بودن آن است و در چنین حالتی توازن مبادلات تجاری ایران با شرکایش از بین خواهد رفت و حتی این می تواند منجر به کاهش روابط اقتصادی ما با این کشورها شود.

*آمریکا به دنبال تجمیع تعاملات ایران در اینستکس است

حاجیلو اضافه کرد: یک نکته مهم مواضع گروه بین المللی بحران است که این گروه نفوذ بسیار زیادی در ساختار سیاسی آمریکا دارد و جورج سوروس معروف از حامیان اصلی آن است. این گروه اخیرا گزارشی منتشر کرده و پیشنهاد داده که ایران به کشورهای دیگر نفت بفروشد و کالای مورد نیاز خود را از اروپا وارد کند و کشورهای دیگر را وارد این ابزار اروپایی کنیم. دقیقا همین طرحی است که گفته شد یعنی آمریکا به دنبال کانالیزه شدن اقتصاد ایران است.

*اجرایی شدن اینستکس ربطی به FATF ندارد

وی ادامه داد: چهارمین شرط این است که نباید اجرایی شدن اینستکس منوط به بحث FATF شود. اروپایی ها هم در بیانیه ثبت اینستکس و هم در بیانیه جمع بندی اعلام کردند که ایران باید برنامه اقدام FATF را تکمیل کند. اینستکس با این وضعیتی که شرح داده شد، نه تنها به درد ما نخواهد خورد، حتی خطرناک هم خواهد بود. حال برای همین ابزار، پیش شرط هم گذاشته اند که کاملا نامعقول است. این ابزار تحت نظارتهای ویژه است و اساسا نگرانی پولشویی و تامین مالی تروریسم در آن بی معنی است.

*عدم کاهش تعهدات هسته ای به افزایش فشارها می انجامد

در بخش دیگری از این برنامه رادیویی، این کارشناس مسائل تحریم گفت: ایران از 18 اردیبهشت مسیری را شروع کرد و دولت به کشورهای 4+1 مهلت 60 روزه ای داد برای این که به تعهداتشان عمل کنند. در مرحله اول اعلام کرد که بخشی از تعهدات هسته ای خود را تعدیل می کند. برای کاهش فشارها، این مسیر باید ادامه پیدا کند، اگر طرف اروپایی به تعهدات خود پایبند نباشد و در چند روز باقیمانده کاری از پیش نبرد، ایران باید گام دوم کاهش تعهدات هسته ای خود را محکم و پرقدرت بردارد، در غیر اینصورت اعتبار تهدیدات ایران زیرسوال می رود و فشارهای خارجی افزایش می یابد.

وی اضافه کرد: ما پس از 18 اردیبهشت مشاهده کردیم که طرف آمریکایی چند نفر از جمله نخست وزیر ژاپن، وزیر خارجه آلمان و دیگران را فرستاد تا ایران را متقاعد به ماندن در برجام کنند. این نشان می دهد که طرف مقابل پیام قدرت و جدیت ایران را دریافته است. این مسیر باید با قدرت ادامه پیدا کند. گذر زمان در وضعیت کنونی به نفع ما نیست و کش دادن مسئله توسط اروپا باعث می شود که زهر تحریم ها به جان اقتصاد ایران بنشیند.

حاجیلو در پایان تاکید کرد: شرط بیانیه شورای عالی امنیت ملی این بود که در این 60 روز طرف مقابل باید تعهدات نفتی و بانکی خود را انجام بدهند. ما نباید چنین اینستکسی را به عنوان تعهدات نفتی و بانکی طرف مقابل بپذیریم. در این وضعیت نباید آسیب پذیری کشور بیشتر از این شود، ابزار پشتیبان تجاری با شرایطی که گفته شد، باعث افزایش آسیب پذیری کشور خواهد شد. ما برای مقابله با آمریکا باید از آسیب پذیری خود کم کنیم.