عصر بازار- نیمههای شب چهارشنبه ۳شهریور، توییتر والاستریت ژورنال خبری را انتشار داد که شاید خیلیها در انتظار آن بودند.
به گزارش پایگاه خبری «عصربازار» به نقل از تعادل، در متن این توییت آمده بود که ایران به اعضای اوپک در زمینه پیوستن به مذاکرات ایجاد سقف تولید برای نفت خام که در ماه سپتامبر در الجزیره برگزار خواهد شد، اعلام آمادگی کرده است. نشستی که نوعی جایگزین برای دیدار شکستخورده بزرگان تولیدکننده نفت در دوحه قطر بر سر فریز نفتی به حساب میآید. زمزمههای این نشست باعث ایجاد هشتگ «OOTT» در توییتر شد اما کسانی که سرنوشت نشست پیشین بزرگان نفتی درباره فریز را به یاد دارند، بهطور قطع نمیتوانند این هشتگ را چندان جدی بگیرند.
عربستانسعودی 30فروردین امسال و در روزی که بازی خوردنی بزرگ برای روسهای مکار به حساب میآید، عدم پیوست ایران به مذاکرات فریز نفتی را بهانهیی برای کنار کشیدن خود از این طرح کرد. ایران اما در آن زمان اعلام کرده بود هرگاه میزان تولید نفت خامش به زمان پیش از اعمال تحریمها نزدیک شود، به این مذاکرات خواهد پیوست. حالا زمزمههای مذاکره اینبار در الجزیره بالا گرفته و انتشار اخبار در زمینه پیوستن ایران به این مذاکرات بازار را با تکانههایی مواجه کرده است. هر چند در این میان هستند کسانی مانند وائل المهدی گزارشگر کهنهکار حوزه نفت و اوپک که اعتقاد دارند همه اینها دود است و از کباب کاهش تولید کشورها خبری نیست. در این بین بلومبرگ نیز در خبری به نقل از سخنگویی در وزارت نفت اعلام کرد که بیژن زنگنه وزیر نفت ایران هنوز تصمیم قطعی خود را برای حضور یا عدم حضور در نشست الجزیره نگرفته است.
محسن قمصری مدیر امور بینالملل وزارت نفت 3روز پیش اعلام کرده بود که ایران هنوز 400هزار بشکه کمتر از زمان اعمال تحریمها نفت خام تولید میکند و شاید همین مساله را بتوان زمینه تردید بیژن زنگنه وزیر نفت ایران که اکنون در جبهه قراردادهای نفتی نیز در حال مبارزه بوده و برنامه سفر به عسلویه را نیز در پیش دارد، دانست.
والاستریت ژورنال اما در گزارش خود نوشت که یکی از نمایندگان اوپک ادعا کرده است نامه اعلام آمادگی ایران برای پیوست به مذاکرات طرح فریز نفتی را مشاهده کرده است. این نماینده اوپک در روز سهشنبه اعلام کرده که محمد بارکیندو دبیرکل جدید اوپک که مورد حمایت ایران نیز بود، در ماه آینده به تهران و قطر سفر خواهد کرد تا مذاکراتی را در زمینه طرح فریز نفتی با مسوولان نفتی این کشورها داشته باشد. سفرهایی که نخستین سفر رسمی بارکیندو در قامت دبیرکل اوپک، از زمان حضور او در این منسب به حساب میآید.
والاستریت ژورنال در ادامه گزارش خود به این مساله پرداخت که ایران تاکنون به واسطه دور بودن از سقف تولید پیشین خود تمایلی به پیوستن به این مذاکرات از خود نشان نداده بود.
سیانبیسی اما از منظری متفاوت به این مساله پرداخت. این پایگاه خبری در گزارشی ادعا کرد که منابع آگاه به سیانبیسی گفتهاند هر چند تهران هنوز درباره تلاشهای جدید برای بالا بردن بهای طلای سیاه، تصمیم جدی نگرفته است اما درمورد رسیدن به دریچه و درکی مشترک با دیگر تولیدکنندگان نفتی، تمایل زیادی دارد.
یک منبع آگاه پس از دیدار ائولوخیو دل پینو وزیر نفت ونزوئلا از تهران که در ادامه سفر او از عربستان صورت میگرفت، به سیانبیسی گفت که در مجموع، ایران ترجیح میدهد اوپک اقدامهای بیشتری برای بالا بردن سطح قیمتها انجام دهد و فقط به فریز تولید در سطوح رکوردوار کنونی بسنده نکند.
اکنون حدودا یکماه و چند روز تا 5مهر ماه و زمان برگزاری این نشست غیررسمی در الجزایر فرصت باقی است، یک ماهی که خود میتواند با داستانهای پر کش و قوس پیوستن کشورها به این مذاکرات بازار را با نوسانهایی مواجه کند. اما آیا این نوسانات علاج درد طلای سیاه است؟
فریز در ظاهر؛ افزایش در باطن
درحالی که حضور یا عدم حضور ایران در نشست دوم فریز نفتی هنوز در هالهیی از ابهام است، چیزی که بدون ابهام و کاملا راسخ و سرسخت به نظر میرسد، اعداد و ارقام تولید نفت خام کشورهای عضو اوپک است. عراق بهعنوان دومین تولیدکننده نفتخام اوپک در سالهای غیبت ایران، بهتازگی 150هزار بشکه بر تولید نفتخام خود افزوده و بازار جهانی را با فشارهایی مضاعف مواجه کرده است. تلاش عراق در زمینه بهنتیجه رساندن قرارداد برای این میزان افزایش نیز احتمالا با تعجیل ناشی از نشست دوم فریز نفتی همراه شده است، به این معنا که عراق تا زمان این نشست به قدری بر تولید خود اضافه کند که حتی باوجود خروجی مثبت این دیدار، عراق سهم زیادی از کاهش تولید نبرد. مسالهیی که پایگاه خبری اویل پرایس نیز روز گذشته در گزارشی به آن پرداخته و افزایش تولید نفتخام عراق درست قبل از مذاکرات دوم فریز نفتی را معنادار تلقی کرد.
در این بین عربستان نیز طی دو سال گذشته حجم بسیار زیادی را بر تولید نفت خود افزوده است. طبق بررسی از گزارشهای ماهانه سازمان کشورهای صادرکننده نفتخام، تولید نفتخام عربستانسعودی در ابتدای سال2014 و پیش از آغاز موج کاهشی قیمت نفت معادل 9میلیون و 624هزار بشکه بوده است درحالی که طبق تازهترین گزارش این سازمان تولید نفتخام سعودیها در ماه جولای به 10میلیون و 477هزار بشکه رسیده است. درواقع درحالی که عربستان به ظاهر صحبت از پیوستن به مذاکرات فریز میکند، در باطن تمام تلاش خود را برای ایجاد فشار هر چه بیشتر بر قیمتها و کسب سود صرفا برای خود داشته است. مسالهیی که با روح تاسیس و ایجاد سازمان اوپک در تضاد به حساب میآید.
در این میان و گذشته از کشورهایی مانند ونزوئلا که به واسطه کاهش قیمت نفتخام هزینههای گزافی را متحمل شدند، چالهیی که اوپکیها در کنار روسیه سعی در کشاندن ایران به داخل آن دارند، میتواند مانند تمام اثرات برجام بر افزایش تولید نفت خام ایران را خنثی کند.
این درحالی است که ایران پیش از وضع تحریمها در سال2011 حدود 4میلیون بشکه تولید نفت داشت و عربستان از سطح تولید فعلی خود حدود 300هزار بشکه کمتر تولید میکرد. در چنین وضعیتی پیوستن ایران به طرح فریز نفتی که روسیه نیز بهطور قطع در آن نقش خواهد داشت، میتواند به ضرری بیشتر برای ایران در قیاس با دیگر تولیدکنندهها بدل شود.
در این میان، اگر ایران تاکنون در زمینه جذب سرمایه خارجی از طریق قراردادهای نفتی موفقتر عمل کرده و حاشیهسازیهای داخلی به واسطه آن صورت نمیگرفت، حجم تولید نفتخام ازسوی ایران به سطوح بالاتری میرسید و به همین واسطه دست ایران در مذاکرات بالاتر میبود. این درحالی است که مخالفان این نوع از قراردادها در ایران، با پنهان شدن در پشت شعار حفظ منافع ملی، دقیقا در خلاف جهت منافع ملی ایران حرکت کردند.
شاید بهواسطه همین وضعیت ایران است که والاستریت ژورنال در گزارشی دیگر که در زمینه طرح فریز نفتی منتشر کرده است، مینویسد: «اغلب تحلیلگران و ناظران معتقدند که گرچه موقعیت ایران نسبت به نشست مشابه میان کشورهای عضو اوپک و کشورهای همکار با اوپک بازتر شده است اما این الحاق در بهترین حالت خود یک خیال و رویاست.»
در این بین بازار طلای سیاه نیز رمق خود را نسبت به اتفاقهای پیرامونی خود از دست داد و قیمت نفت خام براثر افزایش ذخایر نفت امریکا روز چهارشنبه کاهش یافت. این درحالی است که روز قبل از آن بهدلیل انتشار خبر الحاق ایران به فریز نفتی، قیمتها افزایش یافته بود. قرارداد ماه اکتبر برای نفت جهانی برنت با 1.6درصد کاهش به 49.16دلار در هر بشکه کاهش یافت همزمان که نفت WTI با 1.9درصد کاهش به 47.20دلار برای هر بشکه رسید.
فاصله زیاد میان حرف تا عمل
تغییرات قیمتی روز سهشنبه در پی انتشار مقاله والاستریت ژورنال مبنی بر موافقت ایران برای پیوستن به اجلاس کشورهای عضو اوپک رخ داد. درحالی که پیشبینی میشد، با تولید 4.5میلیون بشکهیی موسسه نفت امریکا، مقدار کافی برای خنثی کردن این افزایش قیمت را جبران کند و قیمتها را به مقدار نامطلوب قبلی برگرداند.
ادوارد بل از تحلیلگران بانک اماراتی انبیدی معتقد است که این شرایط نشاندهنده لحظهیی بودن تکانههای بازار است. وی افزود: ما قبلا نیز اینجا بودهایم اما از حرف تا عمل فاصله زیادی است. بل همچنین اظهار داشت: وضعیت اقتصادی ایران در حال حاضر به گونهیی است که پیوستن ایران به کشورهای فریز نفتی را به لحاظ سیاسی سخت میکند. خصوصا که ایران با تولید روزانه 3.7میلیون بشکه نفت در روز در تلاش برای جذب مشتریان خارجی به صنعت نفتش است.
بسیاری اعتقاد دارند اراده فعلی عربستان برای پیوستن به مذاکرات نفتی نه از خواست این کشور برای کمک به سطح قیمتهای جهانی، بلکه از عدم توانایی سعودیها در زمینه تولید بیشتر از 10میلیون و 500هزار بشکه با قیمتهای فعلی حکایت میکند. سعودیها حالا بهدنبال این هستند که دیگر کشورها را قربانی امیال و زیادهخواهیهای خود کنند و شاید طرح فریز یکی از سهلالوصولترین روشها برای دستیابی به این امیال باشد.
اطلاعات موسسه نفت امریکا مبنی بر کاشه قیمت سبب تعدیل در شور و شوق بازرگانان و مدیران پولی شد این درحالی است که برخی ناظران معتقدند که اطلاعات رسمی منتشر شده ازسوی سازمان اطلاعات انرژی به اندازه پیشبینیها منفی نبوده است.