به گزارش پایگاه خبری «عصر بازار» به نقل از سنا، نشست تخصصی «بررسی فقهی توسعه ابزارهای مبتنی بر رمزدارایی‌ها در بازار سرمایه» روز شنبه 22 آذر با حضور مدیران سازمان بورس در سالن شهید مطهری دانشگاه امام صادق(ع) برگزار شد.

رضا میرزاخانی، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق در این نشست گفت: «در گزارش مجمع جهانی اقتصاد در سال 2020 آمده، ارزهای دیجیتال به نقطه‌ای رسیده‌اند که دوری از آن‌ها اجتناب‌ناپذیر است.»

به گفته او، «بین توسعه دهندگان رمزارزها و نهادهای تنظیم گری شکاف و فاصله افتاده است. برخی از کشورها این فناوری را پذیرفته‌اند، در حالی که برخی دیگر با سخت‌گیری‌ها و قانون‌گذاری‌های جدی نسبت به آن برخورد می‌کنند.»

عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق تاکید کرد: «در کشورهای اسلامی، می‌توان 3 دیدگاه درباره این موضوع مطرح کرد: جواز، احتیاط و ممنوعیت.»

او افزود: «معتقدان به دیدگاه نخست می‌گویند به دلیل نوسانات بالا، رمزارزها از مشروعیت برخوردار نیستند. برخی از علما هم فتوا داده‌اند که استفاده از آن‌ها نوعی قمار محسوب می‌شود.»

میرزاخانی تاکید کرد: «برخی دیگر که جزو دسته دوم محسوب می‌شوند، معتقدند ماهیت رمزارزها فی‌نفسه اشکالی ندارد، اما به دلیل پیامدهایی همچون ایجاد مشکل در نظام اقتصادی و گسترش پول‌شویی، آن را ممنوع می‌دانند.»

او ادامه داد: «دسته سوم، دیدگاهی محتاطانه داشته و باور دارند تا زمانی که تحقیقات فنی و تجربی کافی انجام نشده باشد، نمی‌توان حکم قطعی درباره آن صادر کرد.»

عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق توضیح داد: «در مجموع، بسیاری از علمای اسلامی به دلیل ماهیت مبهم این فناوری از صدور فتوا درباره آن خودداری می‌کنند. بر این مبنا یکی از اقدامات مهمی که می‌بایست در سازمان بورس مدنظر قرار گیرد، سنجش و تأیید یا ردِ ابزارهای نوین مالی از منظر شرعی است.»

او گفت: «سازمان بورس به عنوان یکی از نهادهای حاکمیتی، برای نظارت بر اجرای قوانین و مقررات، وظیفه دارد ابزارهای مالی نوین را از نظر شرعی ارزیابی و در صورت تأیید در کمیته‌های تخصصی از جمله کمیته تخصصی فقهی، سایر مراحل اجرایی شدن را بررسی و تصویب کند. به نظر می‌رسد تحقق حکمرانی خوب و موفق در بازار سرمایه مستلزم اتخاذ تدابیر مقتضی پیش از تصویب و اجرای هر ابزار مالی است؛ تدابیری که در چارچوبی تخصصی و با رویکرد تعاملی میان نهادهای تصمیم‌گیر و فعالان بازار صورت گیرد.»

الزامات جهانی برای ورود دارایی‌های دیجیتال

رحمان آراسته، مدیر بازار مشتقه ابزارهای نوین مالی در بورس کالا هم که از سخنرانان دیگر این نشست بود، توضیح داد: «هر صندوق و ابزاری که قصد داریم آن را وارد بازار سرمایه کنیم، باید با شرایط خاص اقتصاد ایران سازگار باشد.»

او ادامه داد: « ابتدا باید معاملات نقدی گواهی سپرده رمز ارزها را اجرایی کنیم و پس از آن به سمت بازار مشتقات آن حرکت کرده و در نهایت، صندوق سرمایه‌گذاری مبتنی بر رمز ارز را عرضه کنیم.»

رمز ارز و کسب اعتبار عقلایی

غلامرضا مصباحی مقدم، رئیس کمیته فقهی سازمان بورس هم در این نشست با اشاره به این‌که «در حوزه رمز ارزها بحث‌هایی درباره ماهیت و پول بودن آن‌ها مطرح است، توضیح داد: «مال آن چیزی است که نیازی را برطرف سازد و از مطلوبیت عمومی برخوردار باشد. مسئله تعریف «مال» یک امر عقلایی و عرفی است و شارع (قانون‌گذار دینی) به طور مستقیم تعیین نمی کند که چه چیزی مال محسوب می‌شود. دلیل اصلی این‌که بسیاری از فقها در خصوص رمزارزها نظری قطعی ندارند، وجود ابهام درباره ماهیت آن‌هاست. علما در مورد دوام و بقای این رمزارزها تردید دارند؛ چون مشخص نیست که آیا این دارایی ها به دلیل برخوردار نبودن از پشتوانه حاکمیتی پایدار خواهند بود یا در نهایت از بین خواهند رفت یا به دارایی دیگری تبدیل می شوند.»

رئیس کمیته فقهی سازمان بورس تاکید کرد: «پشتوانه پول‌های فیات (رایج)، دولت‌ها هستند؛ اما رمزارزها مورد اعتبار هیچ حاکمیتی قرار ندارند و تنها مبتنی بر یک نوع اعتماد جمعی و متقابل نسبت به آن‌ها استوار شده‌اند. در چند سال اخیر، رمزارزها مورد اعتماد عقلا و عموم مردم قرار گرفته و اعتبار عمومی عقلایی کسب کرده‌اند؛ به گونه‌ای که برخی از آن‌ها، از جمله بیت کوین، به این اعتبار دست یافته‌اند.»

او گفت: «مقام معظم رهبری تاکنون فتوای مستقیم و صریحی در خصوص رمز ارزها صادر نکرده‌اند و نسبت به این موضوع در حال تأمل و صبر هستند.»

4 دغدغه اصلی در مسیر پذیرش رمزارزها

امیر بهداد سلامی، مدیر پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی سازمان بورس هم در این نشست گفت: «سازمان بورس به طور خاص به موضوع ابزارهای مبتنی بر رمز ارزها پرداخته و از برگزاری جلسات و نشست‌های حمایت‌محور در خصوص رمز ارزها استقبال می‌کند.»

او ادامه داد: «موضع سازمان بورس این است که نسبت به هیچ یک از دارایی‌ها قضاوت مطلق ندارد؛ سازمان بورس نه موافق مطلق است و نه مخالف مطلق. رویکرد ما شفافیت است و به دنبال آن هستیم که صندوق‌های مرتبط با رمز ارز را به گونه‌ای وارد بازار کنیم که امکان نظارت بر آن‌ها فراهم باشد.»

سلامی تاکید کرد: «هدف سازمان بورس، حمایت از سرمایه‌گذاران، کشف قیمت عادلانه و ثبات بازار است.»

به گفته او، «سازمان بورس 4 دغدغه و مسئله اصلی را در این حوزه مطرح می‌کند، ابتدا ریسک دستکاری بازار، الزامات کفایت سرمایه و سازوکارهای اطلاعاتی و سپس نوسانات شدید قیمتی در این دارایی‌ها است.»

او گفت: « دغدغه سوم موضوع تکالیف نهادها و مرزبندی‌های قانونی میان سازمان بورس و بانک مرکزی است. چهارمین دغدغه نیز موضوع حمایت از سرمایه‌گذاران است؛ بر این اساس باید تصمیم گرفته شود که آیا عرضه عمومی این نوع ابزارها انجام شود یا این امکان تنها به برخی از سرمایه‌گذاران حرفه‌ای اختصاص یابد.»