به گزارش پایگاه خبری «عصر بازار» به نقل از روابط عمومی سپرده‌گذاری مرکزی، محمود حسنلو با تأکید بر اینکه آینده متعلق به فناوری‌های نوظهور و تحول‌آفرین است، چشم‌انداز این شرکت را در بهره‌گیری از فناوری‌هایی مانند بلاک‌چین و رمزریال تشریح کرد و گفت: «در برنامه‌ریزی‌های کلان سپرده‌گذاری مرکزی، استفاده از بلاک‌چین در فرآیندهایی مانند سپرده‌گذاری دارایی‌ها و همچنین به‌کارگیری رمزریال در تسویه معاملات، در دستور کار قرار گرفته است.»

در ادامه، مشروح گفت‌وگوی ما با معاون فناوری و توسعه نوآوری سپرده‌گذاری مرکزی به مناسبت روز ملی فناوری اطلاعات را می‌خوانید.

تا به امروز سیر تحول نرم‌افزارهای سازمانی در دنیا چگونه بوده و چه نسل‌هایی را شامل می‌شود؟

نرم‌افزارهای سازمانی در طول زمان دچار تحول عمیق شده‌اند و این تحولات را می‌توان در قالب پنج نسل اصلی بررسی کرد:

نسل اول – نرم‌افزارهای عملیاتی (TPS): نخستین نسل، در دهه‌های 70 و 80 میلادی ظهور کرد. این نرم‌افزارها وظیفه ثبت و پردازش تراکنش‌های پایه‌ای مانند حسابداری، منابع انسانی و انبارداری را بر عهده داشتند. آن‌ها معمولاً ایزوله، غیرهم‌پوشان و صرفاً به منظور مکانیزه کردن عملیات‌های دستی طراحی شده بودند.

نسل دوم – اتوماسیون فرآیندها (Workflow Systems & ERP): در دهه 90 و اوایل 2000، سازمان‌ها به سمت اتوماسیون یکپارچه فرآیندها رفتند. در این نسل، نرم‌افزارهایی مانند ERP، CRM، BPM و DMS توسعه یافتند که هدف اصلی آن‌ها کاهش کاغذبازی، افزایش دقت و ایجاد شفافیت در عملیات داخلی سازمان‌ها بود. خود این نرم‌افزارهای به دو نسل مختلف تقسیم می‌شوند. نسل اول مانند اتوماسیون چارگون که همان برگه‌ها اسکن شده و در داخل سامانه‌ها آپلود میشد و صرفا گردش نامه اتوماتیک شده بود. در نسل بعدی که معمولا اپلیکیشن‌های ویندوزی و مبتنی بر فرم بودند اطلاعات وارد سامانه میشد و سامانه‌ها برخی از عملیات را روی داده‌ها انجام می‌دادند.

نسل سوم – تحول دیجیتال (Digital Transformation): از اواسط دهه 2010 به بعد، فناوری‌های نوین مانند رایانش ابری، موبایل، داده‌کاوی و APIها، امکان ارائه خدمات دیجیتال به ذی‌نفعان خارج از سازمان را فراهم کردند. در این مرحله، اپلیکیشن‌ها بیشتر مبتنی بر وب شدند و الان اغلب اپلیکیشن‌هایی که ما با آن‌ها سر و کار داریم در این دسته قرار می‌گیرند. از اواخر دهه 2010 و اوایل دهه 2020 مفهوم تحول دیجیتال شکل گرفت که به معنی بازآفرینی مدل‌های کسب‌وکار با استفاده از فناوری معنا پیدا کرد. یعنی این‌که ما کاری که داشتیم انجام می‌دادیم را الان با استفاده از فناوری‌ها به شکل مدرن، با کیفیت و کمیت بالاتر انجام دهیم. به عنوان مثال احراز هویت سال‌ها با حضور شخص در محل و ارائه کپی مدارک صورت می گرفته است اما از سال 97-98 به بعد در شرکت سپرده‌گذاری به عنوان پیشگام احراز هویت غیرحضوری در کشور، فرایند احراز هویت با استفاده از فناوری‌ها کلا بازطراحی شده است.

نسل چهارم – هوشمندسازی (AI-Powered Systems): با رشد هوش مصنوعی، تحلیل پیش‌بین، NLP و یادگیری ماشین، نرم‌افزارهای سازمانی توانستند از نقش صرفاً عملیاتی، به نقش تحلیل‌گر، مشاور و تصمیم‌یار برسند. امروزه بسیاری از سامانه‌ها قادرند به‌صورت هوشمند الگوهای رفتاری کاربران را شناسایی، ریسک‌ها را تحلیل و حتی پاسخ‌های خودکار ارائه دهند.

نسل پنجم – سیستم‌های خودمختار و سازگار (Autonomous & Adaptive Systems): در آینده نزدیک، شاهد ورود به عصری خواهیم بود که نرم‌افزارها با تکیه بر فناوری‌هایی نظیر بلاک‌چین، IoT، رمزارز و عامل‌های هوشمند، به‌صورت خودمختار، منعطف و حتی یادگیرنده عمل خواهند کرد. این مرحله، نقطه تلاقی فناوری با خلاقیت انسانی است.

در واقع این نسل‌بندی به ما کمک می‌کند که جایگاه فعلی خود را درک کرده و چشم‌انداز روشنی برای حرکت به‌سوی آینده طراحی کنیم.

در طی سال های اخیر، شرکت سپرده‌گذاری مرکزی چگونه مسیر تحول دیجیتال را طی کرده است؟

طی سال‌های اخیر، رویکرد تحول دیجیتال به یکی از محورهای اصلی فعالیت در سپرده‌گذاری مرکزی تبدیل شده است. این تحول صرفاً به‌معنای توسعه نرم‌افزار نیست، بلکه بازنگری در فرآیندها، ساختارها، مدل‌های ارائه خدمت و حتی نوع تعامل با ذی‌نفعان را شامل می‌شود.

در این راستا، سامانه‌های مختلفی با رویکرد دیجیتال طراحی و پیاده‌سازی شده‌اند که می‌توان به سامانه‌های «سرو، سانا، پانا، میراث و سایر سامانه‌های زیرساختی» اشاره کرد. این سامانه‌ها به‌عنوان ستون‌های تحول دیجیتال، بستری فراهم کرده‌اند تا خدمات شرکت به شکلی کارآمد، چابک و دیجیتال‌محور ارائه شود.

با توجه به پیشرفت های اخیر، بعد از تحول دیجیتال چه اهدافی برای آینده ترسیم کرده اید؟

مسیر تحول دیجیتال، سرآغازی بود برای ورود به عصر هوشمندسازی سامانه‌ها بود که از سال گذشته، این رویکرد در سپرده‌گذاری مرکزی آغاز شده و با سرعت در حال گسترش است.

به‌عنوان مثال، در سامانه گواه، امروز حدود 98.5 درصد گواهی‌های تمکن مالی به‌صورت کاملاً خودکار و مبتنی بر هوش مصنوعی صادر می‌شوند. یعنی سامانه به صورت کاملا خودکار از سهامدار کارمزد را دریافت کرده، سند حسابداری را ثبت نموده، فاکتور مشتری را صادر کرده و در اختیار وی قرار می‌دهد، صحت اطلاعات وارد شده را بررسی و تایید می کند و در نهایت فایل گواهی تمکن که به صورت 7/24 قابل استعلام است در اختیار وی قرار می‌دهد. در این زمینه نیز شرکت سپرده‌گذاری جزو پیشروهای کشور بوده و هست. این تحول، سرعت، دقت و امنیت را به‌طور چشمگیری افزایش داده است.

ما در تلاش هستیم تا سایر سامانه‌ها را نیز به سمت یادگیری، تحلیل و تصمیم‌گیری هوشمند سوق دهیم و در این مسیر از ظرفیت‌های روز دنیا بهره‌ بگیریم. طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده امسال شاهد سامانه‌های هوشمند دیگری نیز خواهیم بود که انشالله به زودی بهره‌برداری شده و اطلاع‌رسانی همه جانبه ای صورت خواهد گرفت.

درباره پروژه‌های OPEN-CSD و NEO-CSD چه اهدافی ترسیم شده است ؟

در کنار هوشمندسازی، دو پروژه استراتژیک و تحولی دیگر « OPEN-CSDوNEO-CSD» را پیگیری می‌کنیم.در «OPEN-CSD» هدف ما این است که با ارائه وب‌سرویس‌های امن و پایدار، امکان انجام عملیات‌های مربوط به سمات را در اختیار ذینفعان مختلف بخصوص نهادهای بازار سرمایه قرار دهیم. به عنوان مثال اکنون سرویس تخصیص دارایی به سهامداران در اختیار سازمان‌هایی چون «بانک مسکن، وزارت اقتصاد» و دیگر نهادها قرار گرفته است. به عنوان مثال دیگر می‌توان از سرویس‌های سامانه «ستاره» نام برد که امکان توثیق دارایی‌ها سهامداران را در اختیار بانک‌ها و سایر نهادها قرار داده است. در حال گسترش این خدمات به سمت سایر ذینفعان مانند «ناشران، کارگزاران و شرکت‌های فناوری مالی» هستیم تا بتوانند خدمات سپرده‌گذاری مرکزی را در پلتفرم‌های خود پیاده‌سازی و به سامانه‌های یکپارچه عملیاتی برای خودشان دست پیدا کنند.

در «NEO-CSD» تمرکز بر این است که خدمات شرکت سپرده‌گذاری مرکزی را از پلتفرم‌های داخلی فراتر ببریم و از طریق سوپراپلیکیشن‌های پرکاربرد مانند «بله، آی‌گپ» و ... نیز ارائه دهیم. نمونه‌های موفق گذشته مانند احراز هویت سجام از طریق اپلیکیشن‌های مختلف، ما را بر آن داشته تا این مسیر را با تمرکز بیشتر و دامنه گسترده‌تری دنبال کنیم.

آینده فناوری در شرکت سپرده‌گذاری مرکزی را چطور می‌بینید؟

بدون تردید، آینده از آن فناوری‌های نوظهور و تحول‌آفرین خواهد بود. در همین راستا سپرده‌گذاری مرکزی نیز در برنامه‌ریزی‌های کلان خود، به‌دنبال بهره‌گیری از بلاک‌چین در فرآیندهایی مانند سپرده‌گذاری دارایی‌ها و همچنین استفاده از رمزریال در فرآیند تسویه معاملات هستیم. این تغییرات می‌تواند شفافیت، امنیت و سرعت را در عملیات‌های مالی به سطحی کاملاً متفاوت برساند و شرکت سپرده‌گذاری مرکزی را به الگویی پیشرو در میان نهادهای مالی منطقه تبدیل کند.