به گزارش پایگاه خبری «عصر بازار» ، حرکت گروه پتروشیمی در کنار گروه فلزات و معادن باعث شده است تا حجم و ارزش معاملات تا حد قابل قبولی افزایش یابد. اما در کنار گروه فلزات و پتروشیمی، گروه پالایشگاهی نیز حرف‌های زیادی برای گفتن دارد. این گروه که از سال 91 در بازار سرمایه وردو کرد همیشه حرف برای گفتن داشته و دارد. صنعت پالایشگاهی در سطح جهان نیز از جمله صنایع استراتژیکی محسوب می‌شود که برای هر کشوری از اهمیت خاصی برخوردار است. سود مناسبی که این صنعت برای سرمایه گذاران خود به ارمغان می آورد از یک سو و محصولاتی که توسط این صنعت تولید می شوند از سوی دیگر ارزش و اهمیت این صنعت را در اقتصادهای مختلف دوچندان کرده است.
این اهمیت به گونه‌ای است که بسیاری از کشورهایی که نفت خام و گاز طبیعی ندارند نیز اقدام به احداث پالایشگاه کرده و از این محل ارزش افزوده مناسبی کسب می‌کنند. حال کشور ایران که بر بستری از نفت خام و گاز طبیعی گسترانیده شده است، بهترین شرایط را برای پالایش نفت خام و گاز طبیعی دارد. در حال حاضر بخش اعظمی از بودجه کشور از محل فروش نفت خام و گاز طبیعی به دست می‌آید که جای تامل بسیار دارد. استخراج نفت خام از دل زمین و صادر کردن آن بدون انجام کوچکترین فرآیندی روی آن، از مهمترین مشکلات اقتصادی کشور محسوب می‌شود. خام فروشی که در حال حاضر در دل اقتصاد رخ می‌دهد، از جمله بلاهایی است که بر جان اقتصاد کشور افتاده و باید برای آن فکر چاره‌ای کرد.
ساخت پالایشگاه های نفت خام از جمله راهکارهایی است که می‌تواند در زمینه عدم خام فروشی نفت خام نقش طلایی ایفا کند؛ اقدامی که در بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه جواب خود را پس داده است. در ضمن کشورهایی که نفت خام نداشته و نفت خام مورد نیاز خود برای پالایش را وارد می‌کنند نیز در زمینه ساخت پالایشگاه پیشرفت قابل ملاحظه‌ای داشته و در این زمینه از پیشرفته‌ترین سیستم‌ها استفاده می‌کنند.
کشور ایران نیز در زمینه ساخت پالایشگاه و پالایش نفت خام در گذشته قدم‌هایی برداشته است که نتیجه آن ظرفیت پالایش حدود 2 میلیون بشکه‌ای نفت خام در کشور است. اما انتقادی که می‌توان به عملکرد صنعت نفت کشور کرد این موضوع است که در زمینه ساخت پالایشگاه ها با علم روز دنیا غفلت شده و کشور در این زمینه نتوانسته است آن طور که باید عمل کند. در حالی که بسیاری از کشورهای منطقه توانسته‌اند با به کارگیری تکنولوژی روز دنیا پالایشگاه‌هایی با ضریب پیچیدگی بالای 10 تاسیس کرده و به بهره‌برداری برسانند. از جمله این پالایشگاه‌ها می‌توان به پالایشگاه گجرات هند اشاره کرد.
این پالایشگاه با ضریب پیچیدگی 11 به عنوان یکی از پالایشگاه‌های مدرن جهان به حساب می‌آید. این در حالی است که هند وارد کننده نفت خام بوده و نفت مورد نیاز برای پالایش را از کشورهای نفت خیز از جمله ایران تهیه می‌کند. در حال حاضر نیز پالایشگاه آناهیتا که یکی از پالایشگاه‌های مدرن محسوب می‌شود در استان کرمانشاه مجوز ساخت گرفته است، اما متاسفانه اراده متولیان صنعت نفت و گاز برای ساخت این پروژه وجود ندارد. ضریب پیچیدگی پالایشگاه9 مذکور برابر با 9 است و ظرفیتی معادل 150 هزار بشکه در روز دارد. به بیان ساده‌تر این پالایشگاه در صورت ساخت و بهره‌برداری قادر خواهد بود تا روزانه میزان 150 هزار بشکه از خام فروشی نفت را کاهش دهد. ایجاد ارزش افزوده در هر بخشی از جمله مسایلی است که باید مورد توجه مدیران و متولیان بخش های مختلف قرار گیرد.
در حال حاضر از پالایشگاه‌هایی که در کشور مشغول فعالیت هستند، می‌توان فهمید که آیا این صنعت سودده است. پالایشگاه بندرعباس که در روزهای گذشته گزارش عملکرد 3 ماهه نخست خود را منتشر کرده، موفق شد حدود 50 تومان سود به ازای هر سهم ظرف مدت سه ماه بسازد. این اتفاق نشان می‌دهد که صنعت پالایشگاه در کشور از جمله صنایع پیشرو بوده که می‌تواند در زمینه ایجاد ارزش افزوده و اشتغال‌زایی نیز حرف‌های زیادی برای گفتن داشته باشد.
شبندر که نماد پالایشگاه بندرعباس است، پس از بازگشایی با اقبال خریداران مواجه شد و در قیمت های 770 تومان به تابلوی معاملات بازگشت. به عبارتی پس از بازگشایی سودی 15 درصدی را نصیب سهام داران خود کرد. اما بازی شبندر به همین جا ختم نشد و این نماد بزرگ بورسی موفق شد تا در روزهای بعد نیز با صف خرید به کار خود ادامه دهد و به قیمت‌های بالای 800 تومان برسد؛ شبندر هم از نظر تکنیکالی و هم از نظر بنیادی پتانسیل رشد تا قیمت‌های بالاتر را دارد.
اما از دیگر نمادهای این گروه که در کانون توجه فعالان بازار قرار دارد، می‌توان به پالایشگاه اصفهان اشاره کرد. این پالایشگاه که یکی از کمترین نسبت‌های قیمت بر عایدی را در گروه پالایشگاهی داراست، در روزهای گذشته نیز با اقبال خریداران مواجه شد و از قیمت‌های حوالی 400 تومان روند صعودی خود را آغاز کرد. این روند صعودی تا حوالی قیمت 470 تومان ادادمه داشت.
شتران از دیگر نمادهای گروه پالایشگاهی است که می‌تواند در روزهای آینده قیمت‌های بالاتری را تجربه کند. این نماد بورسی که از بازار فرابورس به بازار بورس نقل مکان کرده است، می‌تواند در هفته‌های بعد و با توجه به افزایش قیمت نفت خام سقف قیمت خود در یک سال گذشته را مجددا لمس کند و به حوالی قیمت 500 تومان برسد.
اما یکی از نمادهای فرابورسی پالایشگاه‌ها، پالایشگاه لاوان است. شاوان که از نمادهای پرنوسان فرابورس به شمار می‌رود، یکی از بیشترین نسبت‌های قیمت بر عایدی را در گروه پالایشگاهی دارد. به همین دلیل معمولا آخرین نماد پالایشگاهی است که به صف خرید می‌رسد. اما سرعت عمل این نماد فرابورسی در لمس صف خرید و صف فروش زبانزد خاص و عام است.
شراز دیگر نماد فرابورسی گروه پالایشگاهی است. این نماد فرابورسی معمولا حجم معاملاتی پایینی دارد، اما از نظر نسبت قیمت بر عایدی در مقابل سایر هم گروهی‌های خود رقم بالاتری را ثبت کرده است. با توجه به شرایطی که در بالا اشاره شد، لیدر گروه پالایشگاهی در حال حاضر پالایشگاه بندرعباس است. شبندر می‌تواند در روزهای آتی با صف خرید شدن خود شرایط را برای حرکت صعودی سایر نمادهای گروه فراهم کند.
صنعت پالایشگاهی قطعا یکی از صنایع مادری است که می‌تواند اقتصاد را از بلای جان خام فروشی نجات دهد. عدم خام فروشی که در قانون‌ها و سیاست‌های کلی نظام در بخش انرژی بارها و بارها تکرار شده است، ضمانت اجرایی مناسبی نداشته و متولیان امر نیز به این مقوله مهم توجه نمی‌کنند. در صورتی که به وضوح سودسازی این صنعت بر همگان روشن است. امید است تا متولیان بخش انرژی کشور با نگاهی ویژه به صنعت پالایشگاهی در ابتدا به تکمیل طرح‌های نیمه تمام در این صنعت بپردازند و در پله بعدی اقدام به راه‌اندازی پالایشگاه‌های دیگری کنند تا ظرفیت پالایشی کشور به حداکثر خود و ظرفیت صادرات نفت خام کشور به حداقل خود برسد.

محمود احترامی، کارشناس شرکت بین المللی الپاری