عصر بازار: "راهاندازی بورس ارز در شورای عالی بورس به تصویب رسید"؛ این تازه ترین اتفاقی است که در کنار صعود دلار به بالای ۳۶۰۰ تومان توجه فعالان این بازار را به خود جلب کرده است.
به گزارش پایگاه خبری «عصر بازار»، به گفته یکی از اعضای شورای عالی بورس، هر چند مصوبه کلی برای تاسیس بورس ارز صادر شده اما در مورد جزئیات، چگونگی و زمان فعالیت این بورس نیاز به جلسات بیشتری است؛ چرا که به باور کارشناسان تاسیس بورس ارز نیازمند اجرای الزاماتی همچون تک نرخی شدن ارز، رفع محدودیت های ناشی از تحریم ها در انتقال و خروج ارز و ساماندهی صرافی هاست.
افزون بر این، انتظار می رود با توجه به موانع مختلف از جمله تک نرخی نبودن ارز در کشور، راه اندازی بورس ارز در شرایط کنونی چیزی شبیه خواب بی تعبیر باشد؛ چرا که در سال 91 و با تشدید نوسان در بازار ارز زمزمه های تشکیل بورس ارز آغاز شد و رئیس وقت بانک مرکزی نیز در آن زمان اعلام کرد که راه اندازی بورس ارز در نیمه دوم سال 92 کلید می خورد اما این وعده هیچ گاه رنگ واقعیت به خود نگرفت. با این وجود انتظار می رود با تحقق این رویا بهویژه در دوران پساتحریم و نیز به واسطه ابزارهای مشتقه که در این بورس ارائه می شود، ریسک و ابهام مربوط به حضور سرمایهگذاری خارجی در کشور کمرنگ شود و دیگر خارجی ها نگران ریسک های مربوط به خروج ارز از کشور نخواهند بود. هر چند باید گفت ایجاد بورس ارز به تنهایی تضمین کننده سلامت در بازار ارز نخواهد بود و در اقتصادهای نفتی به دلیل این که دولت ها اصلی ترین عرضه کننده ارز در بازار هستند، باید مکانیسم هایی تعریف کرد تا دولت ها یا برخی مجموعه های دیگر نتوانند ارز را برای تامین کسری بودجه یا عناوینی از این دست به کار گیرند.
از سوی دیگر همانطور که اشاره شد در شرایط فعلی اقتصاد کشو بهنظر می رسد هر چند ضرورت و مزایای تکنرخی شدن ارز بر کسی پوشیده نیست اما بدون بسترسازی و ایجاد شرایط با ثبات، تکنرخی شدن ارز اجرایی نخواهد شد؛ چرا که این سیاست بر سایر متغیرهای اقتصادی از جمله تورم اثرگذار خواهد بود.
در همین حال برخی کارشناسان بر این باورند که در حال حاضر شرایط برای تک نرخی شدن ارز بیشتر از پیش مهیاست و با توجه به توافق هسته ای از یک سو و نیز چشم انداز بهبود تدریجی فضای کسبوکار و افزایش درآمد نفتی کشور در ماههای آینده از سوی دیگر، خواب تک نرخی شدن ارز به زودی تعبیر خواهد شد. با این وجود روشن است که ارز تکنرخی زیرساختهایی از جمله ثبات اقتصادی، کنترل تورم، ثبات فضای کسبوکار و بهبود روابط تجاری و سیاست خارجی را طلب می کند تا علاوه بر از بین رفتن فساد، تبعیض و فشار بر مصرفکننده (که در ذات ارز چند نرخی قرار دارد) شاهد تسهیل در تصمیمگیری صاحبان سرمایهای شویم که محصولات آنها صادرات محور است.
از نگاهی دیگر این که چرا در کشور ارز چند نرخی است، باید گفت به خاطر پایین نگه داشتن نرخ برخی کالاها، نرخ ارز برای مصرف و واردات گروهی از کالاها پایین نگه داشته میشود و از این طریق، امتیازهایی به گروهی تعلق گیرد و در نتیجه ارز چند نرخی میشود. با این وجود نظامهای چند نرخی ارز، زمینهساز تخصیص منابع نامناسب ارزی هستند که باعث رانتجوییهای ناشی از تفاوت نرخهای ارز میشوند و در نتیجه این موضوع، بخش قابل ملاحظه ای از توان جامعه بهجای این که صرف تلاش برای تولید و نوآوری شود، صرف استفاده از رانتهای حاصل از تفاوت قیمت ارز خواهد شد.
بهعلاوه برخی دیگر هم بر این باورند که بیشترین ضرر ارز چند نرخی به قشر آسیبپذیر جامعه وارد میشود که قرار است با نرخ پایین ارز کالاهای اساسی به کشور وارد کنند و کار تولیدی کنند ولی در عمل افرادی وارد صحنه میشوند و با ارز دولتی کالاهای لوکس وارد میکنند و به تولید و صادرات ضربه میزنند. بر این اساس برخی معتقدند ایجاد شفافیت در معاملات از دیگر دستآوردهای راه اندازی بورس ارز در کشور است و این اتفاق می تواند تا حدود زیادی امکان تبانی و زد و بند بین فرد و مجموعه را ضعیف و این ارتباط را تبدیل به نوعی رابطه شفاف حقوقی کند و در پی آن شفافیت حاصل شده هزینه تمام شده را برای سرمایه گذاران داخلی و خارجی کاهش می دهد؛ چرا که با راه اندازی بورس ارز، دیگر در رابطه با تامین ارز، بازار ثانوی و امثال آن تشکیل نمی شود.
از سوی دیگر گویا در جلسه اخیر شورای عالی بورس هر چند داشتن بازار مشتقه ارزی و ضرورت آن برای کشور مورد تایید قرار گرفته، اما بازار مشتقه ارزی به مقوله کشف قیمت و معامله فیزیکی ارز وارد نمیشود و همانند بازار آتی سکه، ارز نیز مورد معامله قرار میگیرد به طوری که قرارداد آتی بر اساس پیشبینی مشتریان از نوسانات قیمت ارز در ماه های آینده منعقد می شود. بر همین اساس هم قرار شده تا کمیسیون تخصصی شورای عالی بورس به همراهی بانک مرکزی طرح زمانبندی شده ای را در این خصوص ارائه کنند که براساس آن برنامه مشخصی برای چگونگی به وجود آمدن این بازار، با نظر بانک مرکزی تهیه شود.
همچنین با توجه به اینکه جزئیات بازار مشتقه ارزی هنوز مشخص نشده است، مقرر شده تا این کار به صورت آزمایشی با دلار مورد معامله قرار بگیرد و پس از بررسیهای لازم، معاملات نهایی آن آغاز شود. بر این اساس نیز رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار گفته پوشش ریسک نوسان نرخ ارز همواره دغدغه تجار و سرمایه گذاران کشور بوده و این در حالی است که وجود بازار مشتقه ارزی در کنار بازار فیزیکی ارز، می تواند ریسک نوسان نرخ ارز را تثبیت کند و واردکنندگان و صادرکنندگان ایرانی را از بابت تلاطم های قیمتی بوسیله ابزارهای مالی مشتقه از جمله قراردادهای آتی و یا اوراق اختیار معامله ارز به نوعی بیمه کند؛ چرا که با راه اندازی بورس ارز سرمایه گذار و یا تاجر ایرانی می تواند از طریق ابزارهای مختلف معاملاتی از جمله معاملات آتی ارز برای یک دوره زمانی سه ماهه و یا شش ماهه با اهرم های مالی اندکی ریسک ناشی از نوسان قیمت ها در آینده را از بین ببرد.
در مجموع باید گفت، اگر بخواهیم معاملات فیزیکی ارز را در بورس داشته باشیم، طبیعتا نمی تواند نظام چند نرخی ارز ادامه داشته باشد و اصلا بورس ارز تشکیل می شود تا کشف قیمت اتفاق بیفتد و معاملات ارز از شفافیت لازم برخوردار باشد. بر این اساس بهنظر می رسد با حل معماها و پیش شرط ها، به گفته رئیس سازمان بورس راه اندازی بورس ارز در قالب معاملات آتی ارز باشد و در گام نخست سعی می شود مثل سکه طلا به عنوان یک تابلوی مجزا روی تابلوی یکی از بورس ها مورد معامله قرار گیرد تا شاید یک روز ارز نیز صاحب یک بازار ثابت در کشور شود.
جهت دریافت آخرین اخبار از طریق تلگرام به کانال اختصاصی عصربازار ( https://telegram.me/asrebazar ) بپیوندید. برای دریافت آخرین نسخه از نرم افزار تلگرام اینجا را کلیک کنید.