به گزارش پایگاه خبری «عصر بازار»،این بخشی از نظرات محمودرضا الهی فرد، مدیرعامل شرکت کارگزاری سی‌ولکس کالا در گفتگوی اختصاصی با "بازار امروز است که مشروح آن را در زیر می‌خوانید.
اکنون بورس کالای ایران، ده سال است که فعالیت می‌کند و نصف ارزش کل معاملات بازار سرمایه را در اختیار گرفته است، به نظر شما علل رشد بورس کالا در این سال‌ها چیست؟
بورس کالا بر اساس احساس نیاز در صنعت کشور و بازار سرمایه تاسیس شد و چون این نیاز همواره وجود دارد و بیشتر می‌شود، دامنه فعالیت‌های بورس کالا نیز گسترش می‌یابد. همچنین، بورس کالا با عملکرد مناسب و مطلوبی که تا کنون داشته، توانسته است به خوبی این نیاز را برطرف کند و هم برای خریداران و هم برای عرضه‌کنندگان بزرگ که عمدتا شبه‌دولتی هستند، مفید واقع شود. از سوی دیگر، با افزایش حجم تولیدات کشور، گردش مالی این بورس نیز افزایش یافت و تا زمانی که کارکرد خود را به خوبی حفظ کند، این استقبال همچنان ادامه خواهد داشت.
چه تفاوت‌هایی بین عرضه محصولات در بورس کالا و بازار خارج از آن وجود دارد و برای فروشنده و خریدار چه مزایایی ایجاد می‌‌کند؟
یکی از کارکردهای بورس کالا، شفاف‌سازی معاملات برای کسانی است که شفاف بودن خرید و فروش برای‌شان اهمیت دارد. یکی دیگر از کارکردهای آن، امنیت معاملات است؛ حتی برخی از تولیدکنندگان بزرگ واحد فروش منسجمی برای فروش محصولات خود نداشتند که بتوانند بدون دغدغه، فروش خوبی داشته و نگران ریسک‌های مربوط به فروش خود نباشد. بنابراین، بعضی از آنها مسئولیت فروش خود را به شرکت‌های واسط واگذار می‌کردند؛ اما اکنون، بسیاری از آنها عملا مسئولیت فروش خود را به بورس کالا واگذار کرده‌اند و می‌توانند با توجه به شرایط روز و عرضه و تقاضا محصولات خود را با اطمینان خاطر بفروشند. 
همچنین قیمت در این بازار منطقی است؛  چون کشف قمیت در آن با تقابل عرضه و تقاضا انجام می‌شود. از سوی دیگر، وقتی محصولات کارخانه‌ای که بیشتر مشتریان محلی دارد در بورس عرضه شود، همه خریداران از آن مطلع و تنوع مشتری بیشتر می‌شود.
علاوه بر این، بورس کالا از دو طرف خریدار و فروشنده، تضامین کافی می‌گیرد تا امنیت مبادلات بورسی برقرار شود. ساز و کارهای بورس کالا به گونه‌ای است که تعیین می‌کند محصولات برای عرضه در بورس باید با کیفیت‌ و کمیت مشخص و تعریف شده به فروش گذاشته شود و زمان تحویل نیز در شرایط فروش به اطلاع همگان می‌رسد. بنابراین، بورس کالا که امنیت معاملات را بر عهده دارد و باید بتواند پاسخگوی مشتری (یعنی خریدار و فروشنده) باشد، قبل از اجازه عرضه، تضامین کافی را از فروشنده می‌گیرد تا بتواند پاسخگوی ریسک‌های احتمالی خریدار باشد. بنابراین، خریدار اطمینان خاطر دارد که با شرایط تعیین شده به محصول خود خواهد رسید. همچنین خریدار نیز باید هنگام سفارش به کارگزار، سپرده لازم را برای تضمین خرید خود بر اساس سفارش گذاشته شده به بورس ارائه دهد تا بتواند پاسخگوی ریسک‌های احتمالی فروشنده در خصوص احتمال انصراف از خرید و پرداخت نشدن بهای کالا پس از ارائه سفارش و قطعی شدن خرید باشد تا بتواند در صورت نیاز، خسارت فروشنده را از محل سپرده خریدار پرداخت کند.
افزون بر این، عرضه محصولات در بورس کالا، برای سطوح بالاتر دولتی و تصمیم‌گیران کلان اقتصادی نیز سومند است، چون اطلاعات در یک جا تجمیع می‌شود و می‌توانند تصمیمات استراتژیک را با دید بهتری بگیرند و برای آینده برنامه‌ریزی کنند. از سوی دیگر، اگر فعالان اقتصادی بخواهند از وضعیت یک کالای خاص باخبر شوند، می‌توانند با توجه به آرشیو قیمتی بورس کالا، روند قیمتی و حجم خرید و فروش یک محصول خاص را ببینند.
بورس کالا در نظام مالیاتی کشور چه کارکردهایی دارد؟
بورس کالا با داشتن اطلاعات دقیق و قابل اتکا، کاکرد مثبتی را در نظام مالیاتی کشور ایفا می‌کند. همه شرکت‌ها و فعالان اقتصادی ملزم به پرداخت مالیات هستند؛ در زمانی که وزارت اقتصاد و دارایی به این شکل سیستماتیک نبود و از طریق گردش و جابجایی پول یا روش‌های دیگر امکان رصد فعالیت‌های اقتصادی افراد را نداشت، برخی می‌توانستند با معاملات خارج از بورس و پنهان کردن فعالیت‌های اقتصادی خود فرار مالیاتی داشته باشند. و بنابراین، از آنجا که با ورود به بورس، اطلاعات خرید و فروش شفاف می‌شد، ممکن بود در گذشته، خریدار یا فروشنده این بازار را ترجیح ندهد. اما اکنون این امر برای آنها مقدور نیست و نظام مالیاتی کشور، پیشرفت‌های فراوانی داشته است. این در حالی است که بورس کالا برای حاضران در این بازار، مشوق‌های مالیاتی فراهم می‌کند و فعالان آن با توجه به قانون توسعه ابزارهای مالی از معافیت‌هایی برخوردار می‌شوند؛ مثلا از 10 درصد معافیت مالیاتی (مالیات عملکرد) برای کالاهایی که در بورس می‌فروشند می‌توانند استفاده کنند و همچنین، کالاهای قابل معامله در بورس از تشریفات مزایده و مناقصه مستثنی می‌شوند. از سوی دیگر، آمار و اطلاعات بورس کالا برای دارایی قابل قبول است و در تعیین مالیات عادلانه اشخاص فعال در بورس کالا می‌توناد نقش همی ایفا کند.
آیا "سی‌ولکس کالا" در زمینه پذیرش کالاهای جدید نیز ورود کرده است؟
قبل از تشکیل بورس کالا، تنها 11 کارگزاری در بورس فلزات فعالیت می‌کردند که با ادغام بورس کشاورزی، 14 کارگزار دیگر به آن اضافه شد و تعداد کل کارگزاران به 25 رسید. با اضافه شدن گروه پتروشیمی و نفت، این نیاز وجود داشت که کارگزارانی در این حوزه نیز وارد شوند. در ادامه زمانی که سازمان بورس اعلام کرد کارگزارانی که از شرایط لازم برخوردار هستند، می‌توانند هم در زمینه کالایی و هم در زمینه اوراق بهادار فعالیت کنند، بار دیگر به تعداد کارگزاران کالایی افزوده شد. بنابراین، با افزایش تعداد کارگزاران، حجم کالاها و تنوع آنها باید افزایش پیدا می‌کرد تا درآمد بیشتری ایجاد شود که این افزایش درآمد با پذیرش کالاهای جدید انجام می‌شود. در این راستا، کارگزاری "سی‌ولکس کالا" بیشترین پذیرش را در زمینه کالاهای صنعتی و معدنی انجام داده که در زنجیره تولید فولاد، پذیرش و عرضه بیش از 90 درصد سنگ آهن، اسلب و شمش فولاد و همچنین فلزات پایه مثل مس، روی و آلومینیوم  بیشترین نقش را داشته است.
در سراسر دنیا، عمده معاملات در زمینه ابزارهای مشتقه انجام می‌شود. "سی‌ولکس کالا" به عنوان یک کارگزار، چه اقداماتی در جهت استفاده از این ابزارهای نوین انجام داده است؟
این شرکت در زمینه قراردادهای آتی نیز فعالیت می‌کند. از عمده شرایط کالاهای بورسی می‌توان به این اشاره کرد که فعالان آن زیاد باشند، مثلا در خصوص سک طلا هر کسی که بتواند تعهد تحویل ده سکه را داشته باشد و سپرده تضمین آن را پرداخت کند، به عنوان عرضه کننده تلقی می‌شود که کمترین کالایی این خصوصیت را دارد. همچنین هر کسی که ضمانت پرداخت را بدهد، می‌تواند از این بازار خرید کند.
همچنین در چند سال اخیر دامنه فعالیت‌ها در ابزارهای مشتقه گسترش داشته است؛ به عنوان مثال، سلف موازی در تعدادی از کالاها از جمله کالاهای صنعتی مثل فولاد، برخی محصولات پتروشیمی مثل پی‌وی‌سی و محصولات کشاورزی مثل زعفران و ذرت انجام شده که گرچه حجم آن زیاد نبوده، اما اقدامات خوبی در این زمینه انجام شده است. در سال‌های اخیر، حجم معاملات فیزیکی و مشتقه قابل مقایسه شده و معاملات به این سمت پیش می‌رود که بیشتر به صورت کاغذی انجام و معاملات فیزیکی کمتر شود. از سوی دیگر، چون اشخاص می‌توانند به صورت آنلاین سفارش بگذارند و نیازی به انجام معاملات به وسیله کارگزار نیست، باعث تمرکززدایی از بورس کالا و افزایش حجم معاملات در بخش مشتقه و به خصوص آتی می‌شود.
به نظر می‌رسد که بازار آتی سکه که در بورس کالا، پیشرفته‌ترین بازار مالی ایران باشد، چون هر سه نوع معاملات آپشن، فیوچرز و فیزیکی در آن انجام می‌شود. این بازار را چگونه تحلیل می‌کنید؟
موفق‎‌ترین کالایی که توانسته در بازار مشتقه معامله شود، آتی سکه بوده است؛ چون بازیگران آن زیاد هستند و هر کسی با داشتن چند میلیون تومان می‌تواند خرید و فروش کند که کمترین کالایی این ویژگی ها را دارد. در بازار مشتقه، اصولا تحویل به صورت فیزیکی نیست و تسویه عمدتا به صورت نقدی انجام می‌شود. به این ترتیب، 5 روز مانده به سررسید قرارداد، خریدار باید نظرش را در خصوص نحوه تحویل   فیزیکی سکه اعلام تا با پرداخت مابقی بهای سکه، نسبت به تحویل آن در موعد مقرر اقدام شود.
آیا این تجربه در خصوص ارز نیز می‌تواند موفق ظاهر شود؟
ارز از کالایی هاست که می‌توانست به صورت مشتقه معامله شود و دولت و بانک مرکزی به آن فکر کرده بودند؛ اما شرایط خاص کشور این اجازه را نداد و در شرایط کنونی، حتی صرافی‌ها نیز اجازه خرید و فروش ندارند. نوسان شدید در نرخ دلار باعث شد دولت تصمیم به کنترل بازار بگیرد. در شرایط عادی ورود ارز به بورس می‌تواند با موفقیت روبرو شود، اما چون اکنون شرایط عادی نیست، امکان این کار میسر نبود.
اگر اقتصاد در جایی بیمار باشد، به بخش‌های دیگر نیز سرایت خواهد کرد. دولت اکنون با نقدینگی بسیاری روبروست و با توجه به نرخ سپرده‌های بانکی، نیاز به بازاری وجود دارد که بازده آن از سود سپرده بانکی بیشتر باشد و به این ترتیب، این حجم نقدینگی و سرمایه سرگردان هیچگاه جذب فعالیت‌های تولیدی نمی‌شود. بنابراین، به دلیل وجود نقدینگی بالا، دولت باید کنترل بازارهای مختلف را داشته باشد. در بازارهای دیگر کالایی مثل فولاد، آلومینیوم، مس و ... مازاد تولید و عرضه نسبت به تقاضا وجود دارد و اگر اینگونه نبود نیز، مازاد تقاضا با واردات جبران می‌شد. اما امکان پاسخ به تقاضای بازار با افزایش عرضه وجود ندارد و گاهی محدودیت‌هایی ایجاد می‌شود. برای کشف قیمت واقعی باید تقاضا را به هر میزانی که باشد، پاسخگو باشیم؛ چون در غیر این صورت و افزایش تقاضا بدون وجود عرضه کافی، بازار تعادل خود را از دست خواهد داد و مشکلات دیگری به همراه خواهد داشت. در شرایط حاضر به نظر می‌رسد دولت صلاح نمی‌داند بدون محدودیت نسبت به عرضه ارز اقدام کند و بنابراین اجرای بازار مشتقه ارزی را به تعویق انداخته است.
یکی از مشکلاتی که در دولت وجود دارد، این است که تصمیمات کارشناسی نیست. به عنوان فردی که در بخش خصوصی فعالیت می‌کنید، تا کنون از شما نظر سنجی انجام شده است؟
بله، ما علاوه بر ارتباط نزدیکی که با همه بورس‌ها و از جمله بورس کالا داریم، در تشکل صنفی خود به نام "کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار" عضو هستیم که کارگروه‌های متفاوتی دارد و از طریق این کارگروه‌ها با بورس‌های کشور و همچنین سازمان بورس و اوراق بهادار که نهادار ناظر بر بازار سرمایه است، تعامل سازنده داریم و نظرات کارشناسی خود را ارئه داده و در برخی تصمیم‌گیریها نیز دخیل هستیم. شاید تصمیماتی که گرفته می‌شود نتواند همه را راضی کند، چون بر حسب دغدغه‌های موجود و شرایط اقتصادی و سیاسی کلی گرفته می‌شود؛ اما متولیان تصمیم‌گیری باید به رصد شرایط بپردازند و به صورت کارشناسی تصمیماتی بگیرند که منافع آن بیشتر از تبعات منفی باشد.
چشم‌انداز ده سال آینده بورس کالا را چگونه می‌بینید و این بازار بین فعالان اقتصادی چه جایگاهی خواهد داشت؟
یکی از شرایط اساسی و مهم کالاهای بورسی این است که نباید در بخش عرضه یا تقاضا انحصار وجود داشه باشد تا از تلاقی عرضه و تقاضا قیمت آن کشف و بازار عادلانه‌ای بر پا شود؛ اینگونه کالاها کم نیست و طی زمان نیز بر تعداد عرضه کنندگان و متقاضیان افزوده می‌شود. در حالی که سال‌های گذشته، تولید فولاد کم بود و گاهی مجبور به واردات آن می‌شدیم، اکنون به یکی از صادرکنندگان اصلی آن تبدیل شده‌ایم و سال گذشته حدود 9 میلیون تن تنها در بخش فولاد صادرات داشتیم. اقتصاد ما رو به رشد است و کارخانه‌ها همواره در حال افزایش ظرفیت هستند و به تولید خود اضافه می‌کنند. همچنین کالاهایی که هنوز بورسی نشده‌اند، نوید این را می‌دهند که بورس کالا نیز هر روز بزرگ تر شود.
شرکت "سی‌ولکس کالا" یکی از شرکت‌هایی است که بورس کالای فعلی را از بدو تاسیس همراهی کرده است؛ لطفا درباره این شرکت توضیحاتی ارائه کنید.
شرکت "سی‌ولکس کالا" از ابتدای تاسیس در سال 76، به عنوان شرکت بازرگانی به کار واردات و صادرات و خرید و فروش در حوزه صنایع و معادن مشغول بود. در سال 82 که بورس فلزات با تشخیص درست و به موقع، آغاز به کار کرد و شرکت "سی‌ولکس" که از موسسان اصلی بورس فلزات تهران بود، از شرکت بازرگانی به کارگزاری تغییر ماهیت داد. بورس کالا در سال 86 با توجه به قانون بازار سرمایه از ادغام بورس فلزات، و کشاورزی کشاورزی تشکیل شد و بنابراین، شرکت سی‌ولکس نیز فعالیت خود را علاوه بر بخش فلزات به کل کالاها از جمله پتروشیمی و کشاورزی گسترش داد و به حوزه معاملات آتی نیز ورود کرد. در سال 91 نیز که بورس انرژی تشکیل شد، سی‌ولکس جزء اولین کارگزارانی بود که مجوز فعالیت گرفت و با پذیرش ذغال‌سنگ و قطران، اولین عرضه و اولین خرید را در این بورس انجام داد.
سرانجام شرکت "سی‌ولکس" موفق شد که در سال 92 در فرابورس و در سال 93 در بورس اوراق بهادار، نیز مجوز فعالیت بگیرد؛ به این ترتیب، اکنون در چهار بورس حضور دارد و رتبه الف "بورس کالا" و "بورس اوراق بهادار" را کسب کرده است.
سهامداران این شرکت را شرکت سرمایه گذاری توسعه معادن و فلزات، شرکت سرمایه‌گذاری مس سرچشمه و موسسه صندوق حمایت و بازنشستگی کارکنان فولاد هستند و سرمایه ثبتی شرکت نیز در حال حاضر مبلغ 15 میلیارد تومان است.