به گزارش پایگاه خبری «عصر بازار» ، حرکت شاخص بورس از 80 هزار واحد تا حوالی 100 هزار واحد در نیمه دوم سال گذشته، بستر را برای حرکت نزولی شاخص فراهم کرد.
از اصلی‌ترین فاکتورهای حرکت صعودی شاخص می‌توان به افزایش حجم معاملات اشاره کرد که در ماه‌های آخر سال گذشته به وضوح قابل رویت بود. بنابراین، کاهش ارزش و حجم معاملات در روزهای ابتدایی سال 97 از کم رونق شدن بازار و اصلاح آن خبر می‌داد.
خبرهای منطقه از جمله حمله آمریکا به سوریه و مانورهای سیاسی عربستان به اصلاح بیشتر شاخص دامن زد و موجب شد تا نماگر بورس با شدت بیشتری به کاهش خود ادامه دهد. به طوری که منفی خوردن‌های شاخص به میزان بیش از 300 واحد از عادات روزهای ابتدایی شاخص بورس در سال 97 شده است.
در کنار خبرهای منفی سیاسی در منطقه و کاهش ارزش معاملات در بازار سرمایه، تلاطمات ارزی و تغییرات نرخ سکه موجب شد که بازارهای موازی از جمله بازار ارز و بازار سکه، از رونق بیشتری برخوردار شده و اقبال برای بازار بورس و اوراق بهادار در بین فعالان بازار کاهش یابد. این اتفاق به وضوح در کاهش ارزش معاملات بورس و فرابورس در اوایل سال 97 قابل رویت است. بازارهای ارز و سکه و بازار سرمایه، همواره در رقابت با یکدیگر بوده‌اند و زمانی که یکی از این بازارها رونق پیدا می‌کند، سرمایه‌ها از بازارهای موازی به سوی بازار مورد نظر روانه می‍‌شود. در اوایل سال 97 نیز همین‌گونه بود و با روتق پیدا کردن بازار ارز و سکه، فعالان بازار به این سمت حرکت کرده و ارزش معاملات در بورس و فرابورس کاهش قابل توجهی یافت.
اما یکی از اصلی‌ترین دلایل کاهش رونق در بازار سرمایه را می‌توان در اوراق با درآمد ثابتی جستجو کرد که بخش اعظمی از آن توسط دولت وارد بازار شده است. به بیان دیگر عرضه اوراق خزانه اسلامی با نرخ سود بالای 20 درصد در اقتصادی که گفته می‌شود تورمی کمتر از 15 درصد دارد، همچون بمب ساعتی عمل می‌کند که می‌تواند هر لحظه تمام سیاست‌های پولی و مالی دولت را نقش برآب کند. هر چند با اوراقی که در بازار با نرخ بیشتر از 20 درصد وجود دارد، دولت می‌تواند نقدینگی را برای کوتاه مدت کنترل کند، اما این در صورتی مفید خواهد بود که برنامه بلندمدت دولت تدوین و آماده اجرا باشد. به بیان دیگر دولت باید برای نقدینگی که در زمان سررسید اوراق آزاد خواهد شد، برنامه دقیقی داشته باشد؛ به صورتی این نقدینگی به سمت تولید در بخش های مولد اقتصاد هدایت شود. این مسیر در صورت اجرایی شدن توسط دولت می‌تواند اقتصاد کشور را در مسیر توسعه و تعالی قرار دهد. اما اگر نگاه دولت دائما در کوتاه‌مدت مانده باشد، افق بلندمدت را نگاه نکند و برنامه‌ای برای آن نداشته باشد، متاسفانه تغییری در اقتصاد کشور رخ نخواهد داد و همیشه در همین شرایط و نهایتا با اندکی تغییر قرار خواهیم داشت.
اینکه دولت بخواهد با هر اتفاقی، از سود بانکی به عنوان تنها اهرم در اختیار خود در راستای کنترل اقتصاد استفاده کند، سیاستی است که در نهایت خود دولت از آن متضرر و شرایط برای دولت تنگتر خواهد شد.
به طور کلی و در چند جمله می توان اینگونه نتیجه گیری کرد که اقتصاد دستوری مقصدی جز بن بست برایش وجود ندارد و این مسیر توسط بسیاری از اقتصادهای دنیا آزموده شده است. لذا اقتصادی موفق خواهد بود که عرضه و تقاضا در آن حرف آخر را بزند و دولت و بانک مرکزی با افزایش و یا کاهش عرضه و تقاضا به صورت واقعی ناظر و کنترل کننده این بازار باشند.
اما هر تغییری در اقتصاد به صورت مستقیم بر بازار سرمایه تاثیر گذاشته و سهام موجود در این بازار به صورت آنی و یا با وقفه زمانی به تغییرات اقتصاد واکنش نشان می دهند. در اوایل سال 97 نیز شرایط بر همین منوال بود. گروه‌های موجود در بازار سرمایه که به عنوان لیدر ایفای نقش می‌کردند، به تحرکات هر سه بازار از جمله بازار ارز، بازار سکه و بازار بورس واکنش نشان داده و خود را با این تغییرات همسو کردند.
از جمله این گروه‌ها می توان به گروه خودرو اشاره کرد؛ این گروه در روند صعودی شاخص بورس، مظلوم واقع شد و بهره‌ای از صعود نیمه دوم سال گذشته نصیب گروه خودرو نشد. اما حتی این گروه که صعود خاصی نداشت، به افزایش نرخ ارز واکنش منفی نشان داد و کاهش قیمت را در کارنامه خود ثبت کرد. به صورتی که در روزهای پرتلاطم نرخ ارز، شاهد صف فروش شدن برخی از نمادهای این گروه بودیم. به عنوان مثال، نماد خودرو که به شرکت ایران خودرو مربوط است، تا حمایت240 تومانی خود افق کرد و در این قیمت و با توجه به حمایت حقوقی، همچنان حمایت می‌شود. اما این حمایت تا چند روز دیگر تعیین و تکلیف خواهد شد؛ زیرا این گروه در چند سال گذشته به گروه برجامی معروف بوده و با خبرهای خوب برجامی وارد روند صعودی شده و با خبرهای بد برجامی روند نزولی را آغاز کرده است. بنابراین، با توجه به آنکه ترامپ در دهه سوم اردیبهشت سال جاری در خصوص باقیماندن یا ترک برجام توسط آمریکا صحبت خواهد کرد، این گروه تا چند روز آینده تکلیف نزول یا صعودش مشخص خواهد شد. لازم به ذکر است که کار خودرو با از دست رفتن مقاومت 240 تومان اندکی سخت خواهد شد و امید است تا با خبرهای خوبی که در خصوص برجام ظرف هفته‌های آتی اعلام خواهد شد شاهد رشد قیمتی این گروه و در ادامه، صعود کل بازار باشیم.
شرایط در این گروه برای گروه سایپا اندکی نامناسب‌تر است، به طوری که سهام شرکت خودروسازی سایپا در حال حاضر حوالی 70 تومان در حال معامله است که فعالان بازار را به یاد سال‌های 90 و 91 می‌اندازد. سال‌هایی که این صنعت با مشکلات عدیده‌ای روبرو بود و اکثر این شرکت‌ها زیان انباشته‌های سنگینی داشتند.
به هر حال آنچه مشخص است این موضوع است که گروه خودرو در حالل حاضر از شرایط مساعدی برخوردار نبوده و یکی از راه‌های موقتی و کوتاه مدتی برون رفت از این شرایط خبرهای مثبت برجامی است که در هفته‌های آتی مخابره خواهد شد.
اما در آن سوی بازار، گروه فلزات اساسی قرار داردکه در نیمه دوم سال گذشته خودنمایی جالبی را در بازار به لیدری فولاد مبارکه اصفهان راه اندازی کرده بودند. فولاد مبارکه اصفهان در سال گذشته توانست از حوالی 130 تومان به 300 تومان برسد که این موضوع توجه بسیاری از فعالان بازار را به این شرکت بزرگ بازار سرمایه معطوف کرد. سهام فولاد نیز پس از لمس 300 تومان، ترجیح داد تا روند اصلاحی در پیش بگیرد و اکثر نمادهای بزرگ بازار را در این مسیر همراهی کند.
انتقادی که در بازار سرمایه کشور وجود داشته و همیشه نیز به عنوان قانون نانوشته‌ای به اجرا در می‌آید، حرکت دسته جمعی نمادها فارغ از صنعت یا گروهی است که در آن مشغول می‌باشند. به عنوان مثال زمانی که فولاد مبارکه حرکت صعودی خود را آغاز می کند، گروه پالایشی، گروه فلزات اساسی، گروه معادن و ... نیز وارد فاز صعودی شده و حرکت دسته جمعی شکل می‌گیرد. در حالی که صعود قیمتی فولاد مبارکه اصفهان دلیلی خاص داشته که لزوما به گروه پالایشی مربوط نمی‌شود. همین نکته نیز در روندهای نزولی کاملا مشهود است. البته خبرهای مثبت و منفی سیاسی که بعضا رخ می‌دهد وتمام بازار را تحت تاثیر قرار می‍دهد، در تمام دنیا مرسوم بوده و انتقادی به آن وارد نیست. اما متاسفانه بازار سرمایه کشور تقریبا در تمامی مقاطع اینگونه برخورد می‌کند که منجر به حرکت‌های صعودی و نزولی قدرتمند شاخص در مقاطع مختلف می‌شود.
امید است تا با تدبیری که مسئولین بازار سرمایه اتخاذ می‌کنند، شاهد رشد این بازار در روزهای آتی بوده و همچنین آرزوی توسعه و تعالی اقتصاد کشور را در سطح کلان و خرد از خدای منان خواستاریم.
محمود احترامی، کارشناس شرکت بین المللی آلپاری