عصر بازار- دین و مذهب به عنوان یکی از ویژگی های مصرف کننده، می تواند اثرات مهمی در تصمیم گیری های بازاریابی بین المللی داشته باشد و حتی امکان دارد، تحولاتی جهانی را نیز شکل دهد.
به گزارش پایگاه خبری «عصر بازار» ، مذهب مجموعهای از عقاید و هنجارهای رفتاری را به پیروان خود توصیه میکند که میتواند تاثیر زیادی بر رفتار مصرفکننده داشته باشد و رفتار و ارزشهای فردی را تعیین کند. در برخی از جوامع، برای انحراف از این هنجارها مجازاتهایی نیز تعریف شده و در برخی از مذاهب تخطی از این قوانین، میتواند به سرزنش و انتقاد اجتماعی منجر شود.
مذهب همچنین میتواند بر نحوه تصمیمگیری یک مصرفکننده از غذایی که میخورد تا لباسی که میپوشند نیز تاثیر داشته باشد؛ افراد مذهبی در تمام جوامع حضور دارند و بازاریابها از اطلاعات خود در این خصوص استفاده میکنند تا افراد این گروهها را برای خرید یک محصول ترغیب کنند. بنابراین دو حوزه فعالیت بازاریابی مهمی که مذهب میتواند آنها را تحت تاثیر خود قرار دهد، تبلیغات و محصولات تولیدی هستند.
تولید کالای خاص برای مذاهب مختلف
شرکتهایی که مخاطب آنها مصرفکنندگان مذهبی هستند، میتوانند از تبلیغات رسانهای مختلفی برای رسیدن به اهداف خود استفاده کنند؛ به این ترتیب، رسانهها میلیونها نفر از مذاهب مختلف را که به مشاهده تبلیغات میپردازند، به خود جذب میکنند.
رسانههای مختلف تعهد میدهند که مخاطبان فزاینده و مهمی را به خود جذب کنند که بسیار وفادار و مسئول هستند و به پیامهایی که از رسانهها میرسد، اطمینان میکنند. یکی از مخاطبان رادیو PremierMedia میگویند: "من سالهاست که مخاطب این شبکه هستم و آرامش، اطلاعات و تشویق زیادی را از آنها گرفتهام؛ به عنوان یک مسیحی، منابع زیادی در دسترس نیست که از ایمان و اعتقاد من، حمایت و به روش درستی من را سرگرم کند".
علاوه بر تبلیغات هدفمند، شرکتها میتوانند برای گروههای مذهبی محصولات خاصی را تولید کنند؛ به همین دلیل در بسیاری از کشورها، فروشگاههای بسیاری برای فروش غذای "حلال" مخصوص مسلمانان وجود دارد که با در نظر گرفتن قوانین شرعی تهیه میشوند. افزون بر این، این محصولات برای فروش در اعیاد مذهبی مانند عید فطر مسلمانان، دیوالی هندیها و جشن کریسمس مسیحیها فروخته میشوند.
همچنین بازاریابها باید از برخی تصاویری که برای مذاهب خاص اهانتآمیز هستند، آگاه باشند. در سالهای اخیر برای شرکتهایی که این موضوع را در نظر نمیگیرند، اتفاقات مختلفی رخ داده است؛ برای نمونه در دهه 1990، گروههای یهودی علیه طرحهای "جینپاول گالتیر"، اعتراض کردند. او زمانی که از لباس محلی "حسیتی" مردان به عنوان الهامبخش لباس زنان استفاده کرد، موجب خشم یهودیان شد.
بازاریابها نباید تنها به نیازهای بازار هدف خود حساس باشند، بلکه باید به جمعیت کلی نیز توجه کنند. سوالی که باید در اینجا پرسیده شود، این است که آیا بخشی از جامعه با محصولاتی که فروخته میشوند یا روش فروش یک شرکت آزرده خاطر میشوند؟"؛ اگر جواب "بله" است، شرکتها باید راهبردهای خود را تغییر دهند.
"فولا" به جای "باربی"
در کشورهای خاورمیانه بسیاری از والدین درباره فراوانی اسباببازیهای غربی نگران هستند و در این میان عروسکهایی مانند "باربی" که پوشش مناسبی ندارند، برای آنها نگرانی بیشتری نیز ایجاد میکند. با توجه به معیارهایی که برای لباس پوشیدن در کشورهای مسلمان خاورمیانه وجود دارد، اسباببازیهایی به این شکل برای آنها نامناسب است. بنابراین برای حل این مشکل، شرکتی در مصر عروسکی تولید میکند که برای مسلمانان قابل پذیرش است؛ عروسک "فولا" روسری میگذارد، لباس بلند میپوشد و جانماز به همراه دارد. این عروسک در سال 2003 ساخته شد و به سرعت در مصر مورد توجه قرار گرفت؛ پس از آن، این عروسک یا مشابه آن، در کشورهای دیگر خاور میانه نیز مشهور شد.
دینداران بیشتر صرفهجویی میکنند
افراد مذهبی که دین هدف آنها است، بر اساس اصول مذهبی رفتار میکنند و از خریدن و مصرف کالاها و خدماتی که دین آنها را نهی کرده است، خودداری میکنند. مطالعات اثبات کردهاند دینداری میتواند در استفاده از محصولات تأثیر داشته باشد؛ بهطور کلی، مصرف کنندگان مذهبیتر در استفاده از منابع محتاطتر از غیرمذهبیها یا افراد کمتر مذهبی عمل میکنند. ماهیت محافظهکارانه دین عمیقاً بر مصرفکنندگان مذهبیتر نفوذ میکند و آنها منابع بیرونی را کمتر میپذیرند؛ مصرفکنندگان مذهبی معمولاً تمایل دارند که با وضعیت پیشین سازگار باشند و از موقعیتها و مکانهای مشکوک و نامطمئن خارجی اجتناب میکنند. مذهبیها با استفاده از ارزشهایی که به آنها تعلیم داده شده خرید میکنند.
یافته مطالعات دیگری نشان میدهد که دینداری با صرفهجویی یا به عبارتی پسانداز کردن رابطه مستقیم دارد. بنابراین، سه فاکتور گرایش به خرید یعنی آگاهی از کیفیت، خرید بدون تفکر پیشین و آگاهی از قیمت با مذهب مرتبط است؛ افراد مذهبیتر احتمالاً بیش از دیگران به قیمتها اهمیت میدهند، در محصولاتی که میخرند دنبال کیفیت هستند و کمتر بدون فکر قبلی خرید میکنند.
محصولات "حلال"، پیشرو در بازار مصرفی مسلمانان
در بین ادیان مختلف، بیشتر مردم ایران، مسلمان هستند؛ اسلام بـا ویژگـیهـای معنوی، خیرخواهانه، حقطلبانه و اسراف ستیزی، با جهت دادن الگوی مصرفی و مقرراتی در این جهت، زمینه مصرف بهینه را در میان مسلمانان به وجود آورده است که از آثار مثبت آن حفظ منـابع زیـست محیطـی اسـت. اعتقادهای مذهبی، رفتاهای مصرفی انسان را طوری جهـت مـیدهـد کـه در کنـار تحقق رفاه، آسیبی به حقوق دیگران و به خصوص محیط زیست وارد نشود.
مصرف در اسلام، به ذات پدیـدهای نکوهششده نیست و اسلام نیز مسلمانان را برای تأمین نیازهای زندگی تشویق میکند؛ اما مصرفگرایـی همراه با اسـراف از دیـد اسلام، منفی است و میزان کاهش و افزایش مصرف کلان به پایبندی افراد جامعه بـه انواع ارزشهای اسلامی بستگی دارد.
یک فرد مسلمان در تخصیص درآمد، واجبات و محرمات شرعی را رعایت کرده و سعی میکند احکامی مستحبات و مکروهات را نیز رعایت کند؛ بنابراین کشورهایی که دینی غیر از اسلام دارند، باید از این موضوع استفاده کرده و فروشگاههای حلال برای مصرف مسلمانان افتتاح کنند.