عصر خودرو

رئیس انجمن مدیریت کیفیت :

افزایش صادرات، با رعایت استانداردهای بین المللی

عصر بازار- در سال ۱۳۹۵ در مجموع ۴۴ میلیارد دلار صادرات غیر نفتی از جمله محصولات پتروشیمی و پسته به کشورهای دیگر صادر شد و کمتر از نیمی از آن کالای کاملا غیر نفتی و محصولات کشاورزی بود.

افزایش صادرات، با رعایت استانداردهای بین المللی
نسخه قابل چاپ
شنبه ۰۲ دی ۱۳۹۶ - ۰۹:۴۸:۰۰

    به گزارش پایگاه خبری «عصر بازار» به نقل از عصر ایران ، رقم 44 میلیارد دلاری صادرات غیر نفتی ایران در برابر صادرات 142 میلیارد دلاری ترکیه، جای سوال و بحث دارد و اتفاقا یکی از مولفه های سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی، موضوع افزایش صادرات غیر نفتی است.

    کیفیت کالای تولیدی و نوع بسته بندی، از جمله عواملی هستند که در پایین بودن مقدار صادرات ایران نقش دارند. موضوع کیفیت و نقش آن در صادرات، محور گفت و گوی عصر ایران با مهندس فرزین انتصاریان است.

    انتصاریان در سال 1347 فوق لیسانس مهندسی مکانیک از دانشگاه پلی تکنیک (امیر کبیر فعلی) دریافت کرده است. او کارشناس رده بندی بین المللی در امور صنایع و کشتی و مدیریت است، در تدوین استانداردهای ایزو 9000 در سطح بین المللی فعالیت داشته و رئیس انجمن مدیریت کیفیت ایران است.

    *درآخرین جلسه ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی که به ریاست آقای جهانگیری معاون اول رئیس جمهور برگزار شد ایشان نکاتی را مطرح کردند از جمله در مورد صادرات. در سال 1395 مجموعا 43.9 میلیارد دلار صادرات غیر نفتی داشته ایم. با توجه به این که شما رئیس انجمن مدیریت کیفیت هستید و پیشنهاد نامگذاری روز ملی کیفیت از طرف این انجمن بوده و این نامگذاری در کشورمان تصویب شده است شما کیفیت صادرات کشورمان را چگونه ارزیابی می کنید؟

    -بخشی از صادرات غیر نفتی کشور، محصولات پتروشیمی است یعنی بخشی از آن وابسته به نفت است. حالا یا به عنوان فرآورده است یا به عنوان محصولات حوزه پتروشیمی.
    نکته دوم این است که بخش عمده ای از صادرات ما به کشورهای همجوار است یعنی عراق و افغانستان. بعد هم یک مقدار از مسیر امارات متحده عربی است به کشورهایی مثل چین و غیره.

    *چین و امارات و عراق، در رتبه های اول تا سوم وارد کنندگان کالا از ایران قرار گرفته اند. بیشترین میزان واردات را چین داشته با 9.3 میلیارد دلار. امارات 7.4 میلیارد دلار و عراق هم 6.1 میلیارد دلار.

    -اقلامی هم که صادر شده محصولات پتروشیمی است. به هر حال مشتقات نفت است. یک بخش عمده هم، مواد خام است. کیفیت مشتقات نفتی و محصولات پتروشیمی، کیفیت های استاندارد است و مشخص است. خریدار هم که می خرد می داند چه می خرد. در نتیجه کیفیت این اقلام صادراتی ما، حتما مورد تایید خریدار و مطابق با استانداردهای جهانی است.

    مواد اولیه هم، باز همین شکل را دارد. یعنی مواد خامی که صادر می کنیم به همین صورت است. اگر مواد معدنی باشد ما با استانداردها و مشخصاتی، آنها را تولید می کنیم و همان مواد را صادر می کنیم.
    در مورد صادرات تولیداتی که کالای ساخته شده و تکمیل شده است چه صنعتی و چه مواد غذایی و امثال آن هم، می توان بحث کرد.

    *از حدود 44 میلیارد دلار صادرات غیر نفتی، میزان صادرات محصولات پتروشیمی 14.3 میلیارد دلار بوده و میعانات گازی 7 میلیارد دلار و روغن های سبک و فرآورده ها هم 2.4 میلیارد دلار بوده است.
    حدودا نیمی از صادرات غیر نفتی مربوط به اقلامی همچون محصولات پتروشیمی و میعانات گازی بوده است.

    -همه اینها موادی است که صادر می شود و مجددا فرآوری می شود. کیفیت این مواد، با شرایطی که خریدار می خواهد انطباق دارد. یک بخش از صادرات مربوط به کالای ساخته شده است. عمده کالاهای ساخته شده را به کشورهای حوزه خلیج فارس و چین و هند صادر می کنیم. اغلب این کالا نیز مواد خام هستند

    جدا از اتحادیه اروپا که تعدادی از کشورها عضو آن هستند، یک گروه دیگر هم هست که قرارداد دارند و تحت موافقتنامه تجارت آزاد[Free Trade Association] هستند. این موضوع شامل ترکیه هم می شود.

    بسیاری از کشورها که در مناطق همجوار اتحادیه اروپا هستند از لحاظ تجاری با این اتحادیه همکاری می کنند. در اتحادیه اروپا معیارها و استانداردها و مسئولیت در مقابل محصول وجود دارد. بنابراین صادرات کالاهای تکمیلی ما اعم از صنعتی و مصرفی به اتحادیه اروپا و حتی ترکیه، بسیار کم خواهد بود.
    دلیلش هم عدم انطباق با استانداردهای آن کشورها است. روش های فروش و مسئولیت هایی که ما در فروش کالاهای خودمان به عهده می گیریم با آنچه که در اتحادیه اروپا مطرح است هماهنگ نیست. در نتیجه ما خیلی نمی توانیم به آنجا صادر کنیم.

    *در سال گذشته به ترکیه 3.2 میلیارد دلار کالای غیرنفتی از ایران صادر شده و در رتبه چهارم وارد کنندگان از ایران است.

    -مهم این است که چه اقلامی به ترکیه صادر شده. چون ما اگر بخواهیم به ترکیه صادر کنیم کالاهای ساخته شده ما تماما باید استانداردهای اتحادیه اروپا را داشته باشد. تعداد این نوع کالاها خیلی کم هستند که آن استانداردها را داشته باشند.
    مقداری هم که به کشورهای دیگر صادر کرده ایم قطعا کیفیت آن کالاها مورد قبول خریداران بوده که خریده اند. ممکن است شامل مواد غذایی حتی خام هم باشد مثل سبزیجات.

    *از 44 میلیارد دلار صادرات غیر نفتی ایران در سال 1395 حدود 28 میلیارد دلار به کشورهای چین، امارات، ترکیه و کره جنوبی صادر شده.

    -ما این مقدار صادرات را داشته ایم ولی بحث این است که کالای ما اگر به کشورهای دیگر صادر می شود چرا این صادرات، پایدار نمی ماند. ما قبلا به کشورهای شمال ایران یعنی آسیای مرکزی ورود پیدا کرده و کالا صادر کردیم ولی بعدا بازارهای آنجا را از دست دادیم.

    در ترکیه همین اتفاق افتاده است. در عراق نیز به همین شکل و چنین اتفاقی دارد می افتد. مساله ما در حقیقت مدیریت کیفیت تولید برای صادرات است.
    حدود 10 سال قبل یعنی در دوره آقای احمدی نژاد، بحث تهیه دستورالعملی برای مدیریت کیفیت صادرات مطرح شد. آن دستورالعمل باید به طور کامل اجرا شود.
    آن دستورالعمل توسط سازمان توسعه تجارت تهیه شد و با همکاری اتاق بازرگانی و من هم در آن کمیته تدوین آن حضور داشتم. سازمان ها و نهادهای دیگری از جمله وزارت بازرگانی، گمرک و سازمان استاندارد نیز در آن کمیته حضور داشتند.

    *ارزش محصولات پتروشیمی، میعانات گازی، روغن های سبک و پروپان مایع که صادر شده تقریبا 25 میلیارد دلار بوده از کل 44 میلیارد دلار کل صادرات سالیانه غیر نفتی ما. اقتصاد ایران حدود 400 میلیارد دلار تولید ناخالص دارد.
    جدا از این 25 میلیارد دلار صادرات محصولاتی مثل پتروشیمی، حدود 20 میلیارد دلار اقلام دیگر صادر شده. ما قابلیت صادرات کالاهای دیگر به غیر از این مقدار صادرات را نداریم؟

    -بخشی از تولید ناخالص داخلی مربوط به کالاهای ساخته شده است. حقوق معلمان و حقوق پلیس هم از جمله مواردی است که در تولید ناخالص ملی مطرح می شود.

    هر چه در کشور تولید می شود چه مصرف داخلی می شود و چه مصرف خارجی، جزو تولید ناخالص ملی است. به معنی این نیست که می شود آنها را صادر کرد یعنی کالا نیست. ما باید بحث کنیم که مواد غذایی ما چطور می تواند به بازارهای دیگر وارد شود و ما در بحث غذای «حلال» چه سهمی داریم.

    *ترکیه در سال 2016 در حد 142 میلیارد دلار صادرات داشته و در 2015 هم 143 میلیارد دلار. در برابر آن ما 44 میلیارد دلار صادرات غیر نفتی داشته ایم. آیا ترکیه از نظر رعایت کیفیت در تولید کالا به طور جدی کار می کند یا به هر حال سرمایه های شرکت های خارجی که به ترکیه رفته است نقش عمده ای در تولید و صادرات ترکیه دارد؟

    - در مورد کیفیت صادرات ترکیه باید گفت حتی محصولاتی که در ترکیه تولید می شود و مصرف داخلی دارد، طبق استانداردهای اروپا است. ترکیه با اتحادیه اروپا موافقتنامه تجارت آزاد دارد و مشکلات ارزی هم ندارد و ما داریم.

    به دلیل رعایت استانداردهای تولید در ترکیه، کیفیت کالاهای ساخت ترکیه بیش تر است. ضمنا در نظر بگیرید که تولید ترکیه، بیش تر توسط بخش خصوصی انجام می شود و بخش خصوصی ترکیه هم در بازارهای جهانی فعال تر عمل می کند.
    با توجه به این که ترکیه باید استانداردهای اتحادیه اروپا را رعایت کند مجبور است کیفیت کالاهای آن بهتر از کالاهای ما باشد. استانداردهای ما و شرایطی که ما برای صادرات داریم پایین تر از نیازهای اتحادیه اروپا است.

    *شما از سال 1993 به بعد در تهیه استاندارد مدیریت کیفیت توسط سازمان جهانی استاندارد فعالیت دارید و با بحث تدوین استانداردها آشنا هستید. استانداردهای متعددی در سطح دنیا تدوین و عرضه شده از جمله استاندارد زعفران و ادویه که ایزو 3632 است و در سال 2011 تدوین شده.
    یکی از اقلام صادراتی ایران، همین زعفران است و مثلا اسپانیا زعفران تولید ایران را به صورت فله ای خریداری می کند و با اسم و برند خودش صادر می کند. با توجه به این که این استانداردها وجود دارد تولید کننده و صادر کننده ما چگونه نمی تواند کیفیت مطلوب مورد نظر مشتری را در نظر بگیرد و محصول را بسته بندی و صادر کند؟

    -کیفیت زعفران ما، کیفیت بسیار خوبی است. در سال های اخیر کیفیت تولید و برداشت تولید کنندگان ما قابل توجه بوده است. استاندارد بین المللی زعفران را ایران تدوین نکرد و اسپانیا تدوین کرد. دبیرخانه آن در اسپانیا بود.

    اخیرا رنگ زعفران ایران به عنوان رنگ استاندارد معروف شد و در استاندارد هم وارد شد. در نتیجه ما مزیت نسبی مناسبی برای دفاع از کیفیت زعفران مان داریم. اما بیش از این که بحث کیفیت مطرح باشد بحث دسترسی به بازارهای اتحادیه اروپا و بازارهای جهانی اهمیت دارد.
    تجار ما به سادگی نمی توانند به بازارهای اتحادیه اروپا ورود پیدا کنند. به همین دلیل مجبورند کالاها را به صورت فله ای به اسپانیا صادر کنند و اسپانیایی ها بخرند، بسته بندی کنند و با مارک خودشان عرضه کنند.

    *وقتی که مشخص است در سطح جهانی مشتری چه نوع بسته بندی ای را می پسندد و استانادارد جهانی بسته بندی زعفران هم موجود است آیا فنون و روش های بسته بندی نمی تواند در ایران نهادینه شود و تولید کننده یا صادر کننده آن بسته بندی را انجام بدهد؟

    -چون شما به طور خاص صحبت کردید باید بگویم بسته بندی زعفران ما، دست کمی از بسته بندی زعفران اسپانیا ندارد. کیفیت آن هم کمتر نیست.

    *در حوزه زعفران الان بسته بندی ایران وضعیت مناسبی دارد و فقط باید بازار به دست بیاورد؟

    -بله. قبل از تحریم ها، زعفران ما به همه جای دنیا صادر می شد. به دلیل مشکلاتی مثل تحریم و عدم دسترسی به بازارهای اتحادیه اروپا، الان مجبورند زعفران را به اسپانیا بفروشند و اسپانیا بسته بندی کند.

    *در اقلام دیگر مثل پسته که غیر نفتی هستند ایران چه وضعیتی دارد؟

    -در مورد پسته، قیمت تمام شده تولید ما زیاد است. به اضافه این که بعضی وقت ها کیفیت کالاهای ما، یکنواختی کامل را ندارد.
    ممکن است یک محموله پسته بفرستیم و خوب باشد ولی یک محموله دیگر بفرستیم و مقداری آلودگی داشته باشد و آفلاتوکسین[سموم قارچی عامل برخی سرطان ها] داشته باشد و همه محصولات ما را تحت الشعاع قرار بدهد.

    در بازارهای جهانی و مثلا در آمریکای شمالی، پسته ایران عرضه می شود و موجود هم هست و کیفیت آن هم خوب است ولیکن قیمت آن از پسته کالیفرنیا، خیلی بیش تر است. قیمت تمام شده کالای ما بالا است.

    کالاهای تولید شده و صنعتی ما چه لوازم خانگی و چه اتومبیل و چه تجهیزات الکتریکی، از لحاظ تکنولوژی، کیفیت و استانداردهای مورد قبول کشورهای مصرف کننده، خیلی قابل رقابت نیستند با محصولاتی که در کره و ژاپن و امثال آنها و خصوصا چین تولید می شود.

    در نتیجه ما در آن بازارها، خیلی جایگاه نداریم و این بخش از تولیدات ما، مصرف داخلی دارد. برخی کالاهایی که ما در داخل کشور تولید می کنیم صرفا یک موضوع اشتغال زایی است و این که بازارهای کشورمان را در اختیار خودمان داشته باشیم.
    اصولا شرکت های خارجی که الان با ما قرارداد می بندند چنین توافقی ندارند که ما برویم در بازارهای آنها با خودشان رقابت کنیم.

    *در روزهای اخیر کمیسیونر کشاورزی اتحادیه اروپا به ایران آمده و آقای شافعی رئیس اتاق بازرگانی و صنایع ایران به او پیشنهاد داده بود که تولید مشترک ایران و اتحادیه اروپا در ایران تحقق پیدا کند و محصولات تولیدی به بازارهای کشورهای همسایه صادر شود. این کمیسیونر گفته بود ایران می تواند برای اتحادیه اروپا در این موضوع هاب منطقه باشد.
    آیا واقعا ما می توانیم کیفیت را رعایت کنیم و محصولات ایران در کشورهای دیگر مشتری پسند باشد؟

    -از لحاظ بالقوه در خیلی از اقلام، ما کاملا مزیت نسبی داریم و می توانیم مزیت رقابتی بر اساس آن مزیت نسبی ایجاد کنیم. این یک بحث کلی است. اما این که بخواهیم با اتحادیه اروپا چنین مشارکتی انجام بدهیم مستلزم این است که سرمایه گذاری مشترک در تولید محصولات انجام شود.

    این نوع سرمایه گذاری، امکانپذیر است. بسیاری از شرکت های اروپایی یعنی صاحبان تکنولوژی علاقه مند هستند که به ایران بیایند. اما ما باید خودمان را از نظر قوانین و مقررات و استانداردها، تطبیق بدهیم و زیرساخت ها را آماده کنیم.
    همچنین فضای تولید و عرضه را منطبق کنیم با آن چیزی که اتحادیه اروپا معیار قرار داده است. اگر این کار را انجام بدهیم به هدف مورد نظر می رسیم.

    *بازارهای هدف ما باید عمدتا کشورهای اتحادیه اروپا باشند؟

    -استاندارهای اتحادیه اروپا را رعایت کنیم. به هر جا بخواهیم کالا صادر کنیم باید استانداردهایی که مورد قبول آن کشور هست را رعایت کنیم. برای مثال اگر به کشور چین صادر می کنیم باید با استانداردهای مورد قبول چین انطباق داشته باشد. اگر به ترکیه صادر می کنیم همین طور.

    بنابراین، این که گفته اند ما با اتحادیه اروپا مشارکت کنیم بیش تر در مورد سرمایه گذاری و تکنولوژی تولید است. ما هر کالایی بخواهیم تولید و صادر کنیم باید استانداردهای کشور مقصد را در نظر بگیریم.

    در کشوری مثل ژاپن یا کشورهای آمریکای شمالی، از برق 110 ولت استفاده می کنند. در کشورهایی اروپایی و ایران، برق مان 220 ولت است و شکل پریزهای برق نیز فرق می کند.
    در نتیجه برای صادرات وسایل برقی به اتحادیه اروپا می توانیم از تجهیزات مربوط به 220 ولت استفاده کنیم ولی وقتی می خواهیم به ژاپن صادر کنیم یا به آمریکای شمالی صادر کنیم باید از تجهیزات 110 ولتی استفاده کنیم.

    *شما پیشنهاد خاصی دارید که کیفیت محصولات ایران و بسته بندی ایران ارتقا پیدا کند و صادرات غیر نفتی از رقم حدودد 44 میلیارد دلار فعلی فراتر برود؟

    -در توسعه صادرات در هر مورد و به هر کشور که بخواهد اتفاق بیفتد کیفیت باید در متن و بطن تولید و صادرات قرار داشته باشد. کیفیت باید در محصول نهادینه شود. کیفیت هم، فقط مرغوبیت کالا نیست. تداوم آن هم هست. یعنی بدون عیب باشد.

    تجارت ما نیز بدون خلل و تقلب انجام شود. همه اینها عواملی است که ما در مدیریت کیفیت صادرات باید در نظر بگیریم. دستگاه های اجرایی زیادی در این زمینه موظف می شوند. تولید کنندگان ما، وظایفی دارند. اتاق بازرگانی و صنایع در این زمینه وظایفی دارد.

    نکته دیگر این است که وقتی به بازارهای جدید ورود می کنیم باید بتوانیم از آن حفاظت کنیم تا صادرات ما ادامه پیدا کند. بازارها چون در خارج از کشور است بخش های هماهنگ کننده مربوط به حوزه بازرگانی وزارت امور خارجه نیز وظیفه هایی خاصی را خواهد داشت.

    اتاق های مشترک ایران و کشورهای دیگر هم وظایفی دارند. در آئین نامه مدیریت کیفیت صادرات که هفت، هشت سال پیش تنظیم شد همه این موارد در نظر گرفته شد. دولت باید آن را به طور کامل اجرا کند تا ما شاهد توسعه کیفی تولید کالا باشیم و توسعه صادرات هم اتفاق بیفتد.

    برچسب ها