به گزارش پایگاه خبری «عصر بازار» ، در شرایط کنونی کم‌آبی، قیمت بالای تجهیزات و سود بالای تسهیلات بانکی، قیمت هر کیلو گندم داخلی کشور را دو برابر گندم وارداتی کرده و توان رقابت را از کشاورزان گرفته است. همچنین حمایت از گندم‌کاران و تولید داخلی که در راستای اهداف اقتصاد مقاومتی است، موجب شده پرداخت مطالبات این حوزه نیمی از بودجه عمرانی کشور را به خود اختصاص دهد و بار مالی زیادی را بر دوش دولت قرار دهد.
از سوی دیگر، کشاورزان برای گذران زندگی و آماده‌سازی پیش‌زمینه تولید سال آینده، به پول فروش محصولات خود نیاز دارند و این در حالی است که تاکنون در طرح خرید تضمینی کشاورزان گندم خود را به دولت می‌فروختند و مطالباتشان را در دو قسط دریافت می‌کردند؛ اما این طرح برای کشاورزان که تنها راه معیشت آنها از طریق فروش محصولات و دریافت وجه آن است، مشکل ساز بود و به دلیل دریافت با تاخیر مطالبات، زندگی اکثر گندم‌کاران به سختی می‌گذشت. 
پیش از این، عرضه دو محصول ذرت و جو در بورس کالا بسیاری از مشکلات دولت و کشاورزان را حل کرده بود و به همین دلیل طرح آزمایشی "قیمت تضمینی" برای گندم توسط بورس کالای ایران به صورت پایلوت در 4 استان کشور اجرا شد؛ اکنون با موفقیت طرح پایه، زمینه فروش کل گندم تولیدی کشور در بورس کالا فراهم شده است.
براساس ماده 33 قانون افزایش بهره وری محصولات کشاورزی، محصولاتی که قرار است در بورس عرضه شوند و شکل حمایتی آنها از قالب خرید تضمینی به قیمت تضمینی تبدیل شود، هر سال باید تعیین شده و برای سال بعد آنها تصمیم گیری شود. بر این اساس کشاورزان محصول خود را در بورس عرضه می‌کنند و تفاوت قیمت فروش در بورس و نرخ حمایتی تعیین شده برای گندم، توسط دولت به حساب تولیدکنندگان واریز خواهد شد. همچنین دولت تضمین کرده که اگر ظرف مدت 2 هفته این کالا در بورس به فروش نرسید، از طریق شرکت بازرگانی دولتی، گواهی سپرده کالا گندم را خریداری کند.
در این ارتباط با یک نماینده مجلس شورای اسلامی، مدیر توسعه فیزیکی بورس کالای ایران و رئیس امور بازرگانی و خدمات مالی سازمان برنامه و بودجه کشور مصاحبه کردیم که در ادامه می‌خوانید.

مژگان خانلو، رئیس امور بازرگانی سازمان برنامه
طراحی سامانه اطلاعات جامع گندم با همکاری بورس کالای ایران
در این طرح بهکارگیری ظرفیت‌های بخش غیر دولتی برای خرید مستقیم گندم از کشاورزان و کاهش هزینه‌های تبعی دولت، به عنوان جهت‌گیری کلان برای سال 1397 مد نظر قرار داده شده و قرار است سامانه اطلاعات جامع گندم با همکاری بورس کالای ایران راه اندازی شود.
تهیه اطلاعات جامعی از مقدار محصول، میزان گندم قابل عرضه توسط هر کشاورز در فصل برداشت و سطح زیر کشت در هر استان، یکی از مهم‌ترین جهت گیری‌های کلان برای سال آینده کل کشور در حوزه محصول گندم است که در این خصوص سامانه اطلاعات جامع گندم با هماهنگی وزارت جهاد کشاورزی و انجمن صنفی آردسازان و نیز همکاری بورس کالای ایران در دست طراحی است تا میزان تولید و برداشت گندم در آن درج شده و خریداران گندم و فعالان بخش خصوصی بتوانند به کمک این سامانه قبل از فصل برداشت برای حجم مورد نیاز خود برنامه ریزی کنند.
رفع بسیاری از مشکلات این بخش در گرو ورود به بازارهای مالی است و در این خصوص، دولت آمادگی لازم برای همکاری جهت ورود به بازارهای مالی جدید و استفاده از ابزارهای مالی بورس کالا را دارد و سازمان برنامه و بودجه جهت تحقق این امر برای فراهم شدن قوانین لازم آماده همکاری است تا با کمترین آسیب و بیشترین دستاورد، ساماندهی لازم را در حوزه گندم ایجاد کند و بازار این محصول را به صاحبان اصلی آن بازگرداند.
انجام اصلاحات مورد نیاز در بخش گندم یک کار جمعی لازم است و در همین راستا، این سازمان با همکاری وزارت جهاد کشاورزی، انجمن صنفی کارخانجات آردسازی برای انجام این اصلاحات اقداماتی را کلید زده است. هر چند اصلاحات مربوط به خرید محصول گندم طی دو سال گذشته، به دلیل برخی ملاحظات و حساسیت‌های سیاسی و نگرانی‌های مربوط به امنیت غذایی به خوبی پیش نرفت، اما امیدواریم از این پس با همکاری‌هایی که شکل گرفته، این امر تحقق یابد. زیرا این اصلاحات صد در صد برای گندم ضروری است و باید بهگونه‌ای انجام شود که کمترین آسیب و بیشترین منفعت را برای کل اقشار جامعه به همراه داشته باشد.
خرید تضمینی گندم، بار مالی سنگینی برای دولت دارد؛ به نحوی که سال قبل حدود 17 هزار میلیارد تومان برای هزینه خرید تضمینی گندم هزینه مالی به دولت تحمیل شد که این امر می‌تواند توسط خریداران گندم به صورت مستقیم از کشاورزان انجام شود. این مبلغ هنگفت نصف بودجه عمرانی دولت بوده و می‌توان با انجام اصلاحات لازم، این پول را به اجرای پروژه‌های عمرانی نیمه تمام و جدید تخصیص داد.

اکبر میرزاپور، مدیر توسعه بازار فیزیکی بورس کالای ایران
طرح پایلوت موفق بود
سابقه عرضه کالاهای اساسی در بورس کالا به سال 1394 باز می گردد که طی آن دو محصول جو و ذرت در بورس کالا عرضه و محصول کشاورز به صورت مستقیم به دو شکل عرضه فیزیکی و سپرده کالا فروخته شد؛ استقبال از این طرح تا اندازه¬ای بود که تاکنون نیازی به ورود نهادهای بازارساز برای تنظیم این دو بازار احساس نشده است.
بر اساس ماده 33 قانون افزایش بهره وری محصولات کشاورزی، سال گذشته گندم در 4 استان، به صورت پایلوت و با هدف شناسایی و رفع مشکلات موجود وارد بورس کالا شد و با این رویکرد در سال 1397 گندم تولیدی کل کشور با این طرح فروخته می‌شود. بورس کالا با اجرای تمرینی این طرح موفق شد، سیستم جمع آوری اطلاعات در سامانه را تکمیل کرده و اکنون این آمادگی وجود دارد که اطلاعات به صورت کامل وارد سیستم شود.
با توجه به این که این طرح برای اولین بار در کشور اجرا می شد، مصوبه هیئت وزیران به موفقیت بیشتر این طرح کمک کرد؛ در این طرح مقرر شده بود که اگر در مدت دو هفته گندم در بورس به فروش نرسید، شرکت بازرگانی دولتی به عنوان نهاد بازارساز از طریق بورس، گندم را بخرد. همچنین به دلیل اینکه امسال طرح به صورت پایلوت اجرا شد، شرکت بازرگانی دولتی یا GCC نتوانست وارد طرح شود. اما با اجرای کامل طرح "قیمت تضمینی" در سال آتی، پیش بینی می شود این طرح نیز مانند طرح عرضه جو و ذرت در بورس کالا، موفق شود.
آمارها نشان می دهد امسال میزان عرضه گندم این 4 استان در بورس کالا، به میزان 400 هزار تن بود و این در حالی است که کل گندم تولیدی کشور در مجموع 10 میلیون تن است. این عرضه موفق بود و کل 40 هزار تن گندم عرضه شده به ارزش هر کیلو 903 تومان به فروش رسید.
همچنین امنیت معاملات در بورس به شرط این که اجازه عرضه در خارج از بورس داده نشود، تضمین شده است و اگر این اتفاق امسال رخ می‌داد، طرح به موفقیت کامل می رسید. بر اساس این طرح، محصولات به هر قیمتی که به فروش برسند، دولت ما به تفاوت آن را به کشاورز پرداخت می¬کند؛ این طرح بار مالیاتی را کاهش داده و باعث می شود، پول کشاورزان زودتر تسویه و امنیت مالی کشاورزان حفظ شود. افزون بر این، با توجه به اینکه بورس بستر امنی برای خریداران و فروشندگان گندم محسوب می‌شود، بورس کالا برای اجرای این طرح به صورت کامل آماده است. به این ترتیب، زمینه پذیرش انبارها فراهم شده، شبکه کارگزاری گسترش یافته، سامانه ثبت اطلاعات کشاورزان در حال تکمیل است و ارتباط کارگزاران با کشاورزان امور برقرار می‌شود.

علی اکبری، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی
بورس کالا گزینه مناسبی برای فروش گندم است
طرح عرضه گندم به بورس کالا رویکرد مناسبی است؛ در این طرح دولت تنها تعیین کننده قیمت تضمینی گندم است و بر خلاف رویکرد "خرید تضمینی" رابطه مستقیم میان خریدار با فروشنده برقرار می‌شود. این در حالی است که در طرح پیشین، دولت نمی‌توانست بخشی از مطالبات کشاورزان را پرداخت کند و بهای فروش گندم خیلی دیر به دست تولید کننده می رسید. همچنین از جمله اقداماتی که باید برای ورود این کالای اساسی به بورس کالا انجام شود، فعالیت بیشتر تشکل‌ها و صنوف است؛ به نحوی که این نهادها باید متولی امر شوند.
عرضه موفق گندم در بورس کالا، نیازمند کنترل واردات این محصول است و با توجه به اینکه گندم تولیدی در کشور از نظر کمیت نیاز داخل را تامین می کند و به عنوان کالای خوراکی نیز کیفیت لازم را دارد، این کار قابل بررسی و انجام است. اما با توجه به اینکه بخش خصوصی مصرف کننده نهایی نیست، کنترل کیفیت محصولات باید تحت نظارت دولت، سازمان استاندارد و خریدارانی مانند بورس کالا انجام شود.
در این طرح باید برای سود بیشتر کشاورز تمهیدات جداگانه ای مانند اعطای تسهیلات ارزان، اندیشیده شود. همچنین برای بهبود کیفیت گندم باید بذر بهتری تامین و مکانیزاسیون انجام شود. گندم به واسطه اینکه کالای استراتژیک و اساسی است، باید در فروش آن توجه ویژ‌ای داشت و بنابراین بورس کالا گزینه مناسبی برای تامین کیفیت و کمیت این کالا است.