عصر بازار- ۹ سال پیش در چنین روزهای "فرابورس ایران" متولد شد.
به گزارش پایگاه خبری «عصر بازار» ،بازاری که این روزها ارزش آن به بیش از 567 هزار میلیارد ریال رسیده است و در این سالها سهم زیادی را از اجرای اصل 44 قانون اساسی و واگذاریهای دولت به خود اختصاص داده است؛ به طوری که از زمان راهاندازی تاکنون حدود 180 هزار و 847 میلیارد ریال از کل واگذاریهای دولت از طریق فرابورس انجام شده که 12.6 درصد کل واگذاریها را شامل میشود.
بر این اساس باید گفت، تاسیس و راه اندازی بازارهای خارج از بورس در قانون بازار اوراق بهادار (مصوب یکم آذر 1384) پیشبینی شده است و بر اساس بند 8 از ماده یک قانون بازار اوراق بهادار، بازار خارج از بورس بازاری در قالب شبکه ارتباط الکترونیک یا غیرالکترونیک برای معاملات اوراق بهادار بر پایه مذاکره، معرفی شده است.
همچنین طبق ماده 4 قانون بازار اوراق بهادار صدور، تعلیق و لغو فعالیتهای بازارهای خارج از بورس بر عهده شورای عالی بورس نهاده شده است و در ماده 28 این قانون نیز تاسیس بازارهای خارج از بورس همانند تاسیس بورسها و نهادهای مالی منوط به ثبت نزد سازمان بورس و اوراق بهادار است و فعالیت آنها تحت نظارت سازمان انجام شود.
بدین ترتیب به موجب دستورالعمل فعالیت بازارهای خارج از بورس، مصوب 12 شهریور 1386 شورای عالی بورس و در اجرای بند 5 ماده 4 قانون بازار اوراق بهادار، شرکت فرابورس ایران در روز 22 آبان سال 87 در اداره ثبت شرکتها و موسسات غیرتجاری تهران به ثبت رسید و پس از تدوین و تصویب دستورالعملهای مورد نیاز جهت پذیرش و دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات فرابورس و ایجاد زیرساختهای لازم، بازار فرابورس ایران در روز ششم مهرماه 88 به طور رسمی فعالیت خود را آغاز کرد.
از سوی دیگر و جدای از موضوع راه اندازی و آغاز فعالیت رسمی فرابورس ایران در ششم مهرماه سال 88، یکی دیگر از اتفاقات مرتبط با این بازار در روزجاری، راه اندازی تابلوی معاملات صندوقهای قابل معامله یا همان ETF در ششم مهرماه سال 92 است.
بر این اساس باید گفت، صندوقهای قابل معامله در بورس یکی از پرطرفدارترین نهادهای مالی هستند که رشد کاملا محسوس آنها پس از پیدایش، نشان از جایگاه ویژه این صندوقها در بازارهای مالی جهان دارد. همچنین هدف از راه اندازی صندوقهای سرمایهگذاری، جذب سرمایهگذاران غیرحرفهای بازار سهام عنوان شده است و این صندوقها گزینه مناسبی هستند برای گروهی از سرمایهگذاران که تمایل به حضور در بورس اوراق بهادار دارند، اما اطلاعات، فرصت و شناخت کافی نسبت به بورس ندارند.
افزون بر این، صندوقهای قابل معامله (ETF) نوعی از صندوقهای جدید سرمایهگذاری هستند که امکان خرید و فروش واحدهای آنها از طریق تابلوی بورس یا فرابورس وجود دارد و تفاوت اصلی این صندوقها نسبت به صندوقهای رایج، این است که واحدهای صندوقهای سرمایهگذاری معمولی قابلیت خرید و فروش از طریق تابلوی بورس را ندارد. به علاوه این که صندوقهای قابل معامله در بورس، یکی از مهمترین و منعطفترین ابزارهای مالی هستند که در 30 سال گذشته در دنیا معرفی شدهاند. سهام این صندوقها همانند سهام عادی در بورس معامله میشوند و اجازه دارند در سبد متنوعی، اعم از سهام، اوراق قرضه و حتی مستغلات سرمایهگذاری کنند.
در خصوص تاریخچه راه اندازی و استفاده از صندوقهای قابل معامله در بازارهای مالی دنیا نیز باید گفت، به باور کارشناسان پس از معرفی صندوقهای قابل معامله در بورس در سال 1993 میلادی، بازار جهانی این نوع صندوقها، رشد فزایندهای را به ویژه در سالهای گذشته تجربه کرده است. به عنوان مثال در 9 ماه اول سال 2008 میلادی تنها 328 صندوق جدید، سهام خود را به عموم عرضه کردهاند. در حالی که در سه ماهه پایانی سال 2008، تعداد یک هزار و 499 صندوق قابل معامله ایجاد شد که داراییهای تحت مدیریت آنها 764 میلیارد دلار است. همچنین تا این زمان 86 مدیر در 43 بورس، مدیریت این داراییها را بر عهده داشتهاند که کشور آمریکا با 681 صندوق فعال که دارایی تحت مدیریت آنها 542.26 میلیارد دلار است رتبه اول را دارد. پس از آن نیز اروپا با 570 صندوق و ژاپن با 60 صندوق قابل معامله در بورس، به ترتیب در رتبههای دوم و سوم قرار گرفتهاند و در داراییهای تحت مدیریت صندوقهای قابل معامله در بورس هم به ترتیب رتبههای دوم و سوم را به خود اختصاص دادهاند.
نکته قابل توجه دیگر در خصوص 9 سالگی فرابورس این که رفته رفته با انجام تسویه مانده بدهی دارندگان سهام عدالت بابت اقساط سهامشان و نیز ارائه شماره شبای بانکی جهت دریافت سود سهام توسط این دسته از مشمولان، موضوع آزادسازی سهام عدالت از جدیت بیشتری برخوردار شده است.
در این رابطه باید گفت با آزادسازی سهام عدالت حدود 50 میلیون دارنده این سهام در آیندهای نزدیک میتوانند نسبت به خرید و فروش سهام عدالت خود اقدام کنند و از مزایای آن بهرهمند شوند. این در حالی است که ظاهرا بنا بر این است که ساماندهی و آزادسازی سهام عدالت از طریق صندوقهای قابل معامله انجام شود که سازوکار تخصصی خود را دارد و نهایی شدن این راهکار برای آزادسازی سهام عدالت در حال حاضر منوط به ارائه لایحه سهام عدالت از سوی دولت به مجلس و نظر مساعد و تصویب نمایندگان است.
بر این اساس موضوع قابل توجه در این زمینه این است که در صورت نهایی شدن این موضوع که آزادسازی سهام عدالت از طریق صندوقهای قابل معامله در فرابورس صورت گیرد، دیر یا زود بازارهای مختلف فرابورس ایران شاهد و البته میزبان شمار میلیونی سهامداران عدالت خواهد بود که عمدتا از اقشار کمدرآمدی جامعه هستند و اطلاع و آگاهی چندانی از سازوکار و نحوه معاملات در بازار سهام ندارند. ضمن این که پیششرط معامله سهام عدالت در بازار سرمایه توسط مشمولان منوط به اختصاص کد معاملاتی به هر یک از دارندگان سهام عدالت است که از این منظر باید کار فرهنگسازی گستردهای در این رابطه صورت گیرد.
همچنین در حالی آزادسازی سهام عدالت در یکی دو سال آینده صورت خواهد گرفت که احتمال میرود حجم زیادی از نقدینگی در اثر فروش سهام توسط مشمولان وارد اقتصاد کشور شود و با فروش حجم زیادی از سهام شرکتهای حاضر در سبد سهام عدالت، بازار سهام نیز دستخوش شوک ناشی از این رخداد شود.
بنابراین با توجه به موضوعات اشاره شده باید فرهنگسازی و تدبیر مناسبی در این زمینه صورت گیرد تا در سال آینده و همزمان با آزادسازی سهام عدالت و افزایش شمار سهامداران، فرابورس ایران جشن 10 سالگی خود را با شکوه و بدون حاشیه برگزار کند.