به گزارش پایگاه خبری «عصر بازار» به نقل از اقتصاد آنلاین ،فرضیه بیش واکنش، عکس العمل بیش از حدی را برای سرمایه گذاران در حوادث و اخبار غیر منتظره متصور است که باعث می شود قیمت سهام نسبت به اطلاعات و اخبار جدید بیش از آنچه که بطور عقلانی انتظار می رود تغییر کند و معمولا با برگشت قیمتی همراه است.

در بورس ایران با توجه به کمبود ابزارهای مالی در مقایسه با سایر بورس های دنیا و همچنین به دلیل اینکه اکثر اشخاص حقیقی بصورت روزانه و شخصی (عدم سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری) اقدام به معامله مینمایند معمولا نوسانات قیمتی شدیدتری رخ میدهد. بطوریکه در اکثر مواقع قیمت سهام قبل یا در زمان رخ دادن یک رویداد با نوسانات شدید روبرو می شود اما پس از آن با واکنشی عکس روند قبلی روبرو میشویم. 

برای نمونه طی دوهفته اخیر اکثر سهام  در واکنش احساسی و توام با ترس از سخنرانی ترامپ با کاهش قیمت روبرو شده ولی در روزهای بعد از سخنرانی بازاری مثبت را شاهد هستیم . 

حال در چنین شرایطی شنیده می شود مسولین اقتصادی کشور تصمیم گرفته اند تا با تزریق نقدینگی به بازار از بازار حمایت نمایند . اقدامی که شاید در کوتاه مدت برای مواجهه با رفتارهای هیجانی و احساسی مناسب باشد ولی در بلند مدت قطعا راهکار مناسبی نخواهد بود. علیرغم اینکه معتقدیم برای مواجهه با چنین رفتارهایی در کوتاه مدت و در حال حاضر با توجه به کمبود ابزارهای مالی این اقدام در جهت حمایت از سرمایه گذاران مناسب می باشد. ولی قطعا مسئولین باید به دنبال گسترش ابزارهای مالی و افزایش کارایی و عمق بازار در بلند مدت باشند.

در سالهای گذشته از این دست اقدامات زیاد صورت گرفته که از مهم ترین آن ها میتوان به ایجاد محدودیت فروش برای کدهای حقوقی و ایجاد صندوق توسعه بازار یاد کرد که نتوانست مانع از ریزش شاخص و نزول قیمت سهام گردد. بنظر میرسد تا کنون رویکرد این صندوق بر اساس واقعیت های اقتصادی کشور نبوده و صرفا جهت جلوگیری از ریزش شاخص بورس و مناسب نشان دادن وضعیت بازار بوده است.

بطور کلی شاخص بورس هر کشوری نماگر اقتصادی آن کشور محسوب می شود چرا که وضعیت اقتصادی هر کشوری را می توان از طریق نوسانات شاخص بورس آن کشور مورد ارزیابی قرار داد. معمولا از تمام صنایع فعال هر کشور چند شرکت که از لحاظ مالی وضعیت شفاف تری دارند به نمایندگی از سایر شرکت های آن صنعت وارد بازار سرمایه می شوند تا وضعیت اقتصادی، تولید و فروش آن شرکت ها توسط کارشناسان خبره مالی و اقتصادی مورد ارزیابی قرار گیرد، در نتیجه با تجزیه و تحلیل شاخص کل که نماینده تمام شرکت های بازار سرمایه است می توان از وضعیت کلی اقتصاد آن کشور مطلع گردید. حال شما تصور کنید که این نماگر اقتصادی در اثر یکسری اقدامات دستوری و به صورت مصنوعی ارقامی غیر واقعی را نشان دهد برای نمونه در حال حاضر اقتصاد کشور به هر دلیلی در شرایط مناسبی قرار ندارد و اکثر شرکت ها و کارخانه های تولیدی در شرایط رکود اقتصادی قرار دارند حال در این شرایط با اعمال یکسری اقدامات دستوری مانند تزریق نقدینگی به بازار سرمایه جلوی ریزش شاخص بورس را بگیریم یا در جهت افزایش و مثبت نشان دادن آن با تزریق نقدینگی از سایر بازار ها از جمله بازار پول اعداد و ارقامی را روی تابلوی اقتصادی کشور نمایان شود که حقیقت وضعیت اقتصادی را نشان نمی دهد. تجربه سال های گذشته و اتفاقات رخ داده نشان می دهد که این گونه اقدامات دستوری جهت شاخص سازی تا مدت زیادی دوام نخواهد آورد زیرا این گونه اقدامات سبب ایجاد یک حباب قیمتی در ارزش ذاتی شرکت می شود و در آینده نه چندان دور باید منتظر ترکیدن این حباب و شاهد ریزش های سنگین تر از آنچه که انتظارش را داشتیم، باشیم .

راهکار مناسب چیست؟

همانطور که اشاره شد هیجان جزء جدایی‌ناپذیر معاملات سهام در سال‌های اخیر بوده است . فضای کنونی حاکم بر بازار نیز به ادامه هیجانات در بازار اشاره دارد. رشدهای بی منطق در ادامه با اصلاح شدید روبه‌رو‌ می‌شود و سهام به ارزش ذاتی خود نزدیک می‌شود. در این میان، هیجانات موجود در بازار می‌تواند شدت این ریزش را بیشتر نیز کند .در این شرایط، بنظر می رسد لزوم اصلاح قوانین و انتشار ابزار مشتقه بهترین راهکار باشد. بازارهای فیوچرز مزیت‌هایی را برای فعالان بازار ایجاد می‌کند. در این میان، امکان پوشش ریسک و همچنین قانون‌مند ساختن رفتارهای نوسان‌گیری از مواردی است که می‌تواند شدت هیجانات بازار را کاهش دهد.

ابزار مشتقه در بازارهای مالی یک قرارداد است که ارزش آن بر اساس کارآیی دارایی تعیین می‌شود. این دارایی میتواند سهام باشد. ابزار مشتقه در اهداف مختلفی استفاده می‌شوند و نیازهای ریسک پذیران و محافظه کاران را تامین میکند. سفته بازان بازار از مشتقه‌ها به‌عنوان روشی ارزان برای افزایش ریسک پرتفوی خود استقبال می‌کنند. از سوی دیگر، کاهش ریسک بازار با استفاده از مشتقه ها، باعث ایجاد اشتیاق محافظه کاران در استفاده از این ابزار می‌شود. در سال‌های اخیر خلأ حضور این ابزار مالی در بخش‌های مختلف اقتصاد مانند سهام و همچنین ارز مشاهده می‌شود.

بنابراین بطور کلی میتوان گفت حمایت از بازار از طریق تزریق نقدینگی چنانچه در جهت کاهش هیجانات بازار در کوتاه مدت باشد برای سرمایه گذاران مفید واقع خواهد شد. ولی چنانچه این منابع در جهت افزایش شاخص و مثبت نشان دادن اوضاع بازار بدون در نظر گرفتن شرایط بنیادی و اقتصادی  استفاده گردد قطعا در آینده به بازار و سرمایه گذار آسیب خواهد رساند.

در بلند مدت نیز مسولین باید بدنبال اصلاح قوانین، افزایش کارایی و عمق بازار و ایجاد ابزارهای مالی جدید نظیر آپشن ها برای کاهش رفتارهای هیجانی باشند.

*مدیر سرمایه گذاری صندوق گنجینه رفاه