عصر بازار- در کمتر از یک دهه اخیر، نوآوری اینترنتی با کارکردهای مشابه «پول بیپشتوانه» یا پول حکومتی، تحت عنوان بیتکوین جای خود را در میان ادبیات اقتصادی فعالان بازارهای مالی باز کرده است.
به گزارش پایگاه خبری «عصر بازار»، عملکرد بیتکوین در واقع نوعی پول دیجیتال بر پایه شبکه همتا به همتا، امضای دیجیتال و اثبات دانایی صفر است و به کاربران امکان میدهد که بدون هیچ واسطهای، انتقال پول غیرقابل بازگشت انجام دهند. همچنین تکنولوژی بلاکچین نیز با ارائه قابلیت ico، به جای ipo درصدد برطرف کردن نیاز تامین مالی برای بنگاه هاست. در همین رابطه با کمیل شاعری، صاحب نظر حوزه فناوری مالی مصاحبه ای انجام شده است که مشروح آن در ادامه آمده است.
- بیتکوین هنوز از نگاه بسیاری از دولت ها به صورت مشروع پذیرفتهشدهنیست و بسیاری از اقتصادهای بزرگ در بهترین حالت نگاه کالایی به بیتکوین دارند. حال آن که با فناوری بلاکچین،ابزارهای استفاده پول مجازی نیز در حال افزایش است. لطفا شرح حالی از وضعیت این فینتکهای نوظهور بیان کنید و تصویری از آینده آنها نیز به ما بدهید.
در سال 2008، نویسندهای به نام ساتوشی ناکاموتو، در مقالهای با عنوان «بیتکوین؛ سیستم پول نقد الکترونیکی نظیر به نظیر»، روش جدیدی را برای صحتسنجی و تأیید متناظر تراکنشهای تجاری و غیرتجاری که بر روی یک پایگاه داده اشتراکی فراگیر به نام Blockchain صورت میگیرد، معرفی نمود. با معرفی این سازوکار، برای اولین بار روش جدیدی برای پرداختهای آنلاین ابداع شد که برخلاف گذشته از طریق واسطهگری بانکها و شرکتهای ارائهدهنده خدمات پرداخت انجام نمیشد. در این ساز و کار، فرایند معامله و تسویه مبتنی بر ارزهایی بودند که ناشران آن بانکهای مرکزی نبوده و هر شخصی قادر به ضرب سکه مختص به خود بود. با توجه به مختصات ویژه این سکهها، آن را ارزهای رمزپایه یا Cryptocurrency نامگذاری نمودند. روند توسعه شگرف این سازوکار به نحوی بودهاست که هماکنون پس از گذشت بیش از 8 سال از ابداع آن، بالغ بر 392 نوع ارز رمزپایه با ارزشی معادل 177 میلیارد دلار در بازارهای جهانی در حال داد و ستد است.
حال پس از این انقلاب موفق در بازار پول جهانی، انقلاب دیگری مبتنی بر این فنآوری در بازار سرمایه جهانی در حال شکلگیری است. موضوع از این قرار است که شرکتهای استارتآپی (کسب و کارهای نوپا) موجود در جهان روش جدیدی را برای تأمین مالی خود در پیش گرفتهاند که در آن به جای عرضه عمومی اولیه (IPO)، از عرضه اولیه سکه (ICO) استفاده میکنند که در آینده استفاده تمامی شرکتها از این ساز و کار به منظور عرضه عمومی سهام دور از ذهن نیست. به بیان دیگر این شرکتها به جای مراجعه به بانکهای سرمایهگذاری (شرکتهای تأمین سرمایه) برای دریافت خدمات مشاوره عرضه سهام، خود مستقیماً اقدام به انتشار ارزهای رمزپایهای میکنند که در آینده نقش سهام دیجیتال را بازی خواهدکرد.
-این فناوری چگونه کار میکند؟
نحوه کار به این شکل است که معادل ارزش ذاتی شرکت در زمان عرضه، سهم شرکت مورد نظر در مقایسه با یک ارز رایج یا یک ارز رمزپایه قیمتگذاری میشود و افراد علاقهمند به سرمایهگذاری، اقدام به خرید ارز رمزپایه جدید میکنند. جالب اینجاست که در این فرآیند دیگر نیازی به بازار سرمایه یا بورس، مشاور عرضه و پذیرش، متعهد پذیرهنویس، بازارگردان، صندوقهای مدیریت دارایی و دیگر ارکان مورد نیاز به منظور عرضه اولیه نیست و به همین دلیل هزینههای خدمات فوقالذکر در فرایند انتشار اوراق حذف خواهد شد. لازم به ذکر است فرایند عرضهاولیه سکه از لحاظ زمانی نیز به صرفه است و ممکن است در مدت زمانی کمتر از یک دقیقه به اتمام برسد.
بعد از انتشار این ارز جدید، ارزش روزانه آن بر اساس عملکرد اقتصادی ناشر آن تغییر میکند. بدین ترتیب اگر شرکت بتواند رشد کنند و سود بیشتری را شناسایی کند، متقابلاً ارزش بازاری ارز، رمزپایه خود را نیز افزایش میدهد. همچنین افرادی که به نوعی سهامدار این شرکت محسوب میشوند دیگر برای فروش سهام خود نیازی به مراجعه به بازار سرمایه و کارگزاریها ندارند، زیرا میتوانند در هر لحظه موجودی کیف پول الکترونیکی خود را که مبتنی بر این نوع ارز خاص است به سایر ارزهای رایج و یا سایر ارزهای رمزپایه تبدیل کنند. برای مثال شرکت Basic Attention Token که در حوزه تبلیغات آنلاین مبتنی بر بلاکچین فعالیت میکند، توانست رکورد سریعترین عرضه اولیه سکه را بشکند و در مدت 30 ثانیه موفق به جذب 35 میلیون دلار شد.
- تا کنون شرکتهای سرمایه گذاری جسورانه هم در این حوزه ورود کرده اند؟
بله. تاکنون برخی از شرکتهای سرمایهگذاری جسورانه (VC) نیز در فکر استفاده از این روش برای تامین مالی کسب و کارهای نوپای تحت پوشش خود هستند. برای مثال شرکت Blockchain Capital در ماه آوریل امسال توانست به عنوان اولین سرمایهگذار جسورانه در دنیا اقدام به تامین مالی از طریق روش عرضه اولیه سکه نماید. این شرکت در عرض 6 ساعت موفق به جذب 10 میلیون دلار برای توسعه پلتفرم بلاکچین شد. همچنین شرکت سرمایهگذاری جسورانه Homebrew اخیرا اعلام کرده است که در حال بررسی دقیق ایده افزایش سرمایه شرکت از این طریق است. آمارهای جدید نشان داده شده در شکل زیر، حاکی از پیشی گرفتن میزان سرمایه جذب شده از طریق عرضه اولیه سکه نسبت به میزان سرمایه جذب شده از طریق سرمایهگذارن جسور و فرشتگان سرمایهگذاری فعال در حوزه اینترنت است.
- از زمان آغاز به کار تا کنون، ارقام جذب شده در این سیستم چقدر بوده است؟
تاکنون کل مبالغ جذب شده از طریق عرضه اولیه سکه بالغ بر 8/1 میلیارد دلار است که با توجه به مدت زمان اندکی که از مرسوم شدن این روش میگذرد عدد قابل توجهی محسوب میشود. به همین جهت برخی از سازمانها و نهادها در حال بررسی این روش به عنوان یک راه حل جدید و جایگزین عرضه اولیه سهام هستند. به عنوان مثال کمیته بورس و اوراق بهادار کانادا (CSA) با رویکردی مثبت به این بحث ورود کرده و حتی قرار شده است تا به طور موقتی با ایجاد یک ارز رمزپایه جدید به نام Pacific Coin، قابلیتها و خطرات احتمالی استفاده از این راهکار را مورد بررسی تخصصی قرار دهند.
- با ورود این فناوری جدید به سیستم مالی جهان و همه گیر شدن آن، بورس ها چه وضعیتی پیدا خواهند کرد؟
لویس موریست رییس کمیته بورس و اوراق بهادار کانادا اعلام کردهاست که فناوری بلاکچین که ارزهای رمزپایه حیات خود مدیون آن هستند از ظرفیت خوبی برای ایفای نقش در حوزه بازار سرمایه برخوردار است و میتواند در آینده برای تامین مالی و افزایش سرمایه بنگاه ها و حتی شرکتهای نوپا مورد استفاده قرار بگیرد. او اعلام کرد که این کمیته در حال تدوین قوانین و مقررات لازم مربوط به این حوزه است تا افراد و کسب و کارهایی که قصد ورود و سرمایهگذاری در این حوزه جذاب را دارند، با آگاهی و شناخت کافی به این بازار ورود نمایند. البته بعضی از کشورها همچون سنگاپور و چین رویکردی منفی به این موضوع داشتهاند که از دلایل اصلی این نگرانیها میتوان به پولشویی، تامین مالی تروریسم، فرار مالیاتی و کمرنگ شدن نقش نهادهای بازار سرمایه اشاره کرد. پیرو این موضوعات، نهاد تنظیم مقررات مالی چین در تاریخ 4 سپتامبر 2017 اعلام کرد که تمامی عرضههای های اولیه سکه باید باطل شوند و سرمایههای دریافت شده نیز باید به صاحبان آنها عودت داده شود و در غیر اینصورت قانون شکنان با مجازات سختی روبرو خواهند شد. اما با توجه به پیشرفتهای چشمگیری که در حوزه نوآوریهای مبتنی بر بلاکچین ایجاد شدهاست، بعید به نظر میرسد که در بلندمدت، سیاستهای دستوری همچون این راه به جایی ببرند.
بنابراین می توان گفت که جای خالی یک نهاد رتبهبندی اعتباری نوین در این بازار سرمایه جدید کاملا مشهود است و این خلاء میتواند مشکلاتی همچون نااطمینانی از درستی منطق تجاری و عدم ارزشگذاری صحیح کسب و کارهایی که به دنبال تامین مالی از این بازار نوظهور هستند را بههمراه داشته باشد که طبیعتا سرمایهگذاران فعال در این بازار را با چالشهایی مواجه خواهد کرد. در ایران، اگر چه در حال حاضر استفاده از ارزهای رمزپایه به صورت بسیار محدودی در جریان است ولی پیشبینی میشود که در چند سال آینده همزمان با فراگیری بیشتر در سراسر جهان، استفاده از آن در کشور نیز گسترش یابد.
از این رو انتظار میرود بانک مرکزی و سازمان بورس و اوراق بهادار در یک تعامل هدفمند، نسبت به بررسی تخصصی این فناوری نوظهور اقدام نمایند و نهایتا نقشه راه مواجهه با آن را تهیه و تدوین نمایند. بدیهی است که فناوری مورد اشاره در حال ایجاد انقلابی جدید در بازار سرمایه جهانی و بدون در نظر گرفتن مرزهای جغرافیایی است که در صورت عدم توجه نهادهای فوق و عدم تطبیق خود با این فناوری، قطعاً شاهد ایجاد روندهای جدید و برهمزننده آن در فضای بازارهای مالی کشورمان خواهیم بود.