عصر بازار- ابتدای شهریور سال جاری، هنگامی که مسعود کرباسیان در مراسم معارفه خود برای اولین بار به عنوان وزیر اقتصاد به ایراد سخنرانی پرداخت، اعلام کرد که به زودی تکلیف اوراق سخاب روشن میشود و معاملات آنها به بورس میرود.
به گزارش پایگاه خبری «عصر بازار»، پیش از این اوراق اسناد خزانه اسلامی با نام اختصاری سخاب که برای بدهی پیمانکاران توسط دولت منتشر میشد، در زمان پیش از سررسید توسط دلالان و سفته بازان در بازار سیاه مورد معامله قرار میگرفت و به دلیل عدم نظارت تا بازدهی 35 و 40 درصدی هم رشد کرده بودند. این موضوع در حالی که نرخ سود بانکی در حال کاهش است و به 15 درصد رسیده، به عنوان آفت بازارهای پولی و مالی شناخته میشد. بنابراین در اقدامی سریع، معاملات این نوع از اوراق نیز مانند اوراق اخزا، به فرابورس منتقل شد.
شاپور محمدی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار درباره حجم اوراق بدهی سخاب در فرابورس گفت: میزان اوراق سخاب حدود 100 هزار میلیارد ریال است که بخشی از این اوراق در بانکها معامله شدهاند. وی با یادآوری اینکه بیشتر این اوراق تا 6 ماه آینده سررسید میشود، اضافه کرد: پیشبینی ما این است که این اوراق به ایجاد نظم در بازار کمک کرده و نرخ سود را تا حد زیادی متعادل کند. محمدی درباره زمان آغاز معاملات این اوراق بیان داشت: یک هفته دیگر باید این معاملات انجام شود، اکنون کارهای مربوط به بازار سرمایه تمام شده و بانک ملی باید اقدامهای لازم را انجام دهد.
همچنین امیر هامونی، مدیرعامل فرابورس ایران در این باره گفت: با تاکید بر اینکه این اتفاق حاصل تلاش جمعی و انجام هماهنگی و برنامهریزیهای لازم میان وزارت اقتصاد، بانک مرکزی و سازمان بورس بوده است، همزمانی این اتفاق را با دستور کاهش نرخ سود بانکی از سوی شورای پول و اعتبار، میتوان به عنوان یک سیاست مکمل ذکر کرد که منجر به توسعه و عمقبخشی بازار بدهی خواهد شد.
هامونی به تاریخچه ورود اسناد خزانه اسلامی به فرابورس و استقبال سرمایهگذاران از این اوراق اشاره کرد و گفت: از مهرماه 94 و با ورود اسناد خزانه اسلامی به بازار سرمایه از آنجا که دولت تعهدات خود را در سررسید این اوراق به موقع ایفا کرد، شاهد استقبال سرمایهگذاران و رونق بازار بدهی بودیم به طوری که سهم معاملات بازار تا 20 برابر رشد کرد و در کوتاهترین زمان ممکن ورای انتظارات و پیشبینیهای قبلی، این بازار خریداران و فروشندگان گستردهای پیدا کرد. به گفته هامونی، در انتهای سال قبل این اوراق کارکردهای دیگری نیز پیدا کرد و حتی برخی از وزارتخانهها برای هزینههای جاری خود که غیر قابل بازگشت است، از این ابزار استفاده کردند که این موضوع باعث شد بازار مبادلات اسناد خزانه برای اوراق سخاب خارج از بورس تشکیل شود و مشکلات زیادی را به دلیل تشکیل بازار غیررسمی و معاملات آن در فضای غیرشفاف به وجود آورد.
مدیرعامل فرابورس ایران ورود دوباره اسناد خزانه اسلامی در نمادهای سخاب 2 تا 7 به بازار سرمایه را نتیجه اجماع از سوی نهادهای تصمیمگیر و کارشناسان و فعالان بازار سرمایه برای مدیریت بازار غیررسمی این اوراق به دلیل معاملات غیرشفاف و نرخهای سود نجومی آن ذکر کرد و ادامه داد: فرابورس ایران سخاب 2 تا 7 را پذیرش کرده است و دلیل عرضه اولیه «سخاب5» پیش از سایر اوراق، این بود که اطلاعات آن برای سپرده کردن آمادهتر از بقیه بود. به گفته وی، هفته آینده شاهد آگهی عرضه برخی دیگر از نمادهای سخاب به محض سپردهگذاری حجم بیشتری از این اوراق خواهیم بود.
لازم به ذکر است، اسناد خزانه اسلامی با نماد «سخاب5» در تاریخ 28 اسفندماه 95 انتشار یافته است و در تاریخ 24 بهمنماه 96 نیز سررسید میشود که در هنگام سررسید قیمت هر ورقه یک میلیون ریال خواهد بود. تعداد کل این اوراق اسناد خزانه اسلامی در نماد «سخاب5» تعداد 7 میلیون و 20 هزار ورقه است که توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی و به نمایندگی از دولت جمهوری اسلامی ایران منتشر شده است.
در همین رابطه رضا غلامعلی پور، معاون توسعه بازار فرابورس ایران بیان کرد: این نوید را به پیمانکاران میدهیم که معامله این اوراق با نرخ معقول و عادی انجام میشود. وی در تشریح ویژگیهای این اوراق گفت: اواق سخاب در اصل همان اسناد خزانه اسلامی است که به موجب اصلاحیه قانون بودجه سال 95 عمدتا بابت بدهی دولت به پیمانکاران تخصیص پیدا کرده و به لحاظ ماهیت، فرقی با «اخزا» که هماکنون در بازار سرمایه وجود دارد و چند مورد آن سررسید شده است، ندارد.
غلامعلیپور با اشاره به اینکه ما از مهر 94 تا امروز، 11 مورد اسناد خزانه اسلامی را پذیرش کردهایم که 9 مورد آن سررسید شده است و مراحل 10 و 11 آن نیز در مهرماه سررسید میشود، افزود: واگذاری اسناد خزانه با نمادهای سخاب در سیستم بانک ملی صورت گرفته است. معاون توسعه بازار فرابورس ایران در این خصوص توضیح داد: در این فرآیند، پیمانکاران از سوی دستگاههای اجرایی معرفی میشوند و این اسناد به نام آنها در سیستم بانک ملی که حدود 60 شعبه در کشور دارد ثبت و در نهایت یک رسید با مهر و امضای بانک به پیمانکار داده میشود.
وی در مورد زمان سررسید این اوراق نیز گفت: سررسید سخاب 1 بیست و یکم شهریور 96، سررسید سخاب 2 بیست و دوم آبان 96، سررسید سخاب 3 بیست و دوم آذر 96، سررسید سخاب 4 بیستم دی 96، سررسید سخاب 5 بیست و چهارم بهمن 96 و سررسید سخاب 6 بیست و هفتم اسفند 96 است؛ یعنی از مرحله دوم تا ششم سخاب تا انتهای سال جاری سررسید میشود و سررسید سخاب 7، بیست و هشتم اسفندماه سال 97 خواهد بود .
غلامعلیپور با اشاره به اینکه اطلاعات سخاب 5 برای سپرده کردن آمادهتر بود، خاطرنشان کرد: اطلاعاتی که بانک ملی ارسال کرده، بیش از 15 هزار رکورد است. یک مرحله نیز ما اطلاعات ارسالی را پالایش میکنیم که اگر موارد نقصی وجود داشت، آنها را تکمیل کرده و از بانک ملی دریافت کنیم. وی سپس درباره مزیتهای ورود مجدد اوراق سخاب به بازار سرمایه گفت: در این اوراقی که از طریق سیستم بانکی به پیمانکار داده میشود، سیستم بانکی میتواند پذیرش را انجام دهد. یعنی اطلاعات پیمانکار را میگیرد، معرفی نامهها از دستگاههای اجرایی به سیستم بانکی ارائه میشود و در نهایت یک گواهی تخصیص اسناد خزانه به پیمانکار میدهند.
غلامعلی پور افزود: منفعت بزرگی که پذیرش این اوراق در بازار سرمایه و فرابورس دارد، این است که یک بازار شفاف و منسجم با یک شبکه کارگزاری در کل کشور وجود دارد و ضرورتی ندارد که پیمانکار برای فروش این اوراق به دنبال خریدار بگردد؛ یعنی سهولت دسترسی به بازار که تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار است مهمترین مزیت ورود این اوراق به فرابورس است. وی تاکید کرد مهمتر از بحث نظارت، موضوع نرخ این اوراق است. پیمانکار ممکن است یک ورقه را با نرخ 35 درصد یا در بازار سرمایه با نرخ 18 درصد تنزیل کند، بنابراین تفاوت بالای نرخ تنزیل هم نفعی است که پیمانکار در صورت دسترسی نداشتن به بازار شفاف، از دست خواهد داد زیرا هرچه نرخ اوراق بالاتر برود با قیمت پایینتری به فروش میرسد و ضرر آن دامن پیمانکار را میگیرد.
معاون توسعه بازار فرابورس ایران با اشاره به اینکه بعضی از پیمانکاران ممکن است بخواهند این اوراق را بفروشند و تا سررسید آن نمیتوانند صبرکنند، اظهار کرد: سیستم بانکی در مقابل پیمانکاری که نیاز فوری به نقدینگی دارد مانند بازار سرمایه نیست که عملا مکانیسم معاملاتی مشخصی داشته باشد.
غلامعلی پور گفت: اکنون در بازار سرمایه، شبکه کارگزاری فعال است که میتواند در تمام کشور به پیمانکاران خدمات خرید و فروش اوراق سخاب را ارائه کند. در حالی که سیستم بانکی این قابلیت را ندارد. به همین علت برای این اوراق یک بازار غیررسمی با نرخهای عجیب و غریب ایجاد شد. به گفته وی در بازار غیرشفاف، نرخ تنزیل نرخ بالایی خواهد بود اما ورود دوباره اسناد خزانه اسلامی در نمادهای سخاب 2 تا 7 به فرابورس، این روند را کنترل خواهد کرد.
غلامعیپور ادامه داد: هم اکنون در سررسیدهای اسناد خزانه 10 و 11 که روی تابلوی فرابورس هست، نرخها به زیر 20 درصد رسیده و روند همچنان کاهشی است، در واقع اکنون هزینه تنزیل کمتری مشمول پیمانکاران خواهد شد و از نرخهای نجومی بازار آزاد نیز خبری نیست. مطابق با اطلاعیه منتشر شده در خصوص این اوراق، تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی میتوانند با در اختیار داشتن کد معاملاتی فعال در سیستم شرکت سپردهگذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه، اسناد خزانه اسلامی خریداری کنند که حداقل حجم هر سفارش نیز یک ورقه در نظر گرفته شده است.