عصر بازار- توسعه کمی و کیفی ابزارها و نهادهای مالی در کنار بهبود نقش ارکان بازار سرمایه، بهبود نقدشوندگی در بازار سرمایه، ارتقاء اثربخشی و کارایی نظام نظارتی سازمان بورس، بینالمللی شدن بازار سرمایه و حضور در بازارهای بینالمللی و توسعه آموزش و فرهنگ سرمایه گذاری و بهبود نظام اطلاع رسانی در بازار سرمایه از مهمترین برنامههای وزیر جدید اقتصاد برای بازار سرمایه است.
به گزارش پایگاه خبری «عصر بازار» ،نگاه دقیقتر به این موضوعات، حاکی از آن است که الزامات ابتدایی برای دستیابی به این اهداف وجود دارد. به طور مثال در حوزه بهبود نقدشوندگی بازار سرمایه، نظارت جدی با سرعت عمل سازمان بورس در کنار استفاده از ابزارهای نوین بررسی صورتهای مالی، میتواند از بسته شدن طولانی مدت نمادها در بازار جلوگیری کند و نقدشوندگی بازار را به حد اعلا برساند. همچنین توسعه کمی و کیفی ابزارهای این بازار نیز به ورود نقدینگی جدید به بازار نیاز دارد. یکی از مهمترین ابزارهای تامین نقدینگی، صندوقهای سرمایه گذاری هستند که میتوانند سرمایههای خرد و کلان افراد حقیقی را که متدهای سرمایه گذاری در بورس را به صورت حرفهای بلد نیستند، با ارائه خدمات مدیریت حرفهای سرمایه جذب کنند.
حال آن که در بازار ایران بر خلاف بازارهای جهانی، سیستم رتبه بندی صندوقهای سرمایه گذاری وجود ندارد و این موضوع، گاهی آدرسهای غلطی را به سرمایه گذاران میدهد. در همین خصوص مصاحبهای با امیرتقی خان تجریشی، مدیرعامل شرکت سرمایه گذاری صنعت و معدن انجام شده است. تجریشی مهمترین عامل در رتبه بندی صندوقها را تاریخچه صندوق و تیم مدیریت آنها بیان میکند. در ادامه مشروح این مصاحبه آمده است.
- تمام بورسهای دنیا همواره از وضعیت سیاسی کشورها و حتی سیاست جهانی تاثیر میپذیرند. نام شما در فهرست اشخاصی که از آقای کرباسیان برای ورود به وزارت اقتصاد حمایت کردند، مشاهده میشود. از سوی دیگر گفته میشود که آقای کرباسیان نگرشهای اقتصادی بازار آزادی دارد. دلیل حمایتهای شما از فردی که نگرشهای بازار آزادی دارد، چیست؟
به طور کلی، بازار سرمایه خاستگاه بازار آزادی دارد. وال استریت، دیواری بود که مردم خرید و فروش سهام خود را بر آن دیوار انجام میدادند. در واقع اصل داستان، آزادی مالکیت و انتقال مالکیت بود. بنابراین بازار سرمایه با دیدگاههای مخالف بازار آزاد، رشد و توسعه نخواهد داشت.
- در واقع با دیدگاه نهادگرایی در بازار سرمایه مخالف هستید؟
نهادگرایی در بازار سرمایه میتواند در بازار آزاد دیده شود. اما با نفس این موضوع که اینجا بازار آزاد است و افراد میتوانند مالکیت داشته باشند، خرید و فروش انجام دهند، سود و زیان کسب کنند، کاملا موافقم.
گاهی مشاهده میشود که برخی از افراد نسبت به انباشت ثروت در بازار سرمایه مخالفند، اما وزیر اقتصاد فعلی، فردی است که این بازار را قبول دارد و همچنین به بازار اولیه هم علاقه دارد. او نسبت به اهمیت سرمایه گذاری خارجی در بازار اولیه و بازار ثانویه علاقه مند است و با وجود مشکلات کنونی، موافقت نظری با این موضوع دارد. همچنین دکتر کرباسیان ویژگی مثبت دیگری که دارد، این است که توان ایجاد هماهنگی با نهادهای مختلف را دارد. اما باید حواسمان باشد که با چه چالشهایی روبهرو هستیم. بنابراین نباید انتظار داشته باشیم که تنها شخص وزیر بتواند این مشکلات را در یک دوره 4 ساله حل کند. مهم این است که وزیر بتواند در مسیر درست گام بردارد.
ما اکنون با مشکلات سیستم بانکی، سیستم صندوقهای تامین اجتماعی در مباحث اقتصادی روبهرو هستیم. سرمایه گذاری خارجی به اندازه کافی رخ نداده و مباحث زیست محیطی مانند بحران آب و مسائل اجتماعی مانند اشتغال نیز در روند رشد اقتصادی موثر است.
- شرکت سرمایه گذاری صنعت و معدن، شرکت سهامی عام است و فارغ از آن که نوع عملکرد شما، به سهامداران بزرگ شرکت مربوط است، به کلیه سهامدارانی که در بازار سرمایه حضور دارند نیز ارتباط دارد. بنابراین لطفا ابتدا معرفی مختصری از وضعیت شرکت و نوع عملکرد خود در وادی سرمایه گذاری شرکت بفرمایید.
شـــرکت ســرمــایه گـذاری صنعت و مـــعدن در سال 1362 بـه ثبت رسیـــد و پس از تغییر ماهیت به سهامی عام در سال 1376، اولین معامله بر سهام آن در بورس، در شهریور ماه سال 1377 صورت پذیرفت. با توجه به برگزاری مجمع فوق العاده در خرداد ماه سال جاری، مجوز افزایش سرمایه شرکت به 600 میلیارد تومان صادر شد. در روند این افزایش سرمایه، بخش اول آن به میزان 450 میلیارد تومان طی شده و در مرحله نهایی است. در حال حاضر حدود 72 درصد از سهام شرکت در اختیار گروه بانک صنعت و معدن قرار دارد و گروه مالی توسعه مهر آیندگان سهامدار دوم شرکت است. همچنین حدود 11 درصد از سهام شرکت به عنوان سهام آزاد شناور در اختیار بیش از 9 هزار سهامدارحقیقی و حقوقی قرار دارد.
این شرکت با توجه به ثبت به عنوان شرکت سرمایه گذاری نزد سازمان بورس، دارای دو سبد سرمایه گذاری در سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس و خارج از بورس است که داراییهای بورسی با 93 درصد، بخش عمده دارایی شرکت را به خود اختصاص دادهاند. شرکت در تلاش است تا با کاهش تدریجی سهم پرتفوی غیر بورسی موجبات افزایش شفافیت را فراهم آورد. بر اساس آخرین اطلاعات موجود، بهای تمام شده سبد سهام بورسی و غیر بورسی به ترتیب معادل 567 و 54 میلیارد تومان است. ارزش روز پرتفوی بورسی شرکت نیز در حال حاضر معادل 752 میلیارد تومان بوده که با توجه به بهای تمام شده این داراییها، جمعاً 184 میلیارد تومان مازاد ارزش برای شرکت ایجاد شده است. از مهمترین سهام موجود در سبد سرمایه گذاریهای بورسی میتوان به سهام شرکتهای گلوکوزان، نیروکلر، صنایع شیمیایی ایران، لیزینگ صنعت و معدن، سرمایه گذاری آتیه دماوند و ایران خودرو اشاره کرد.
در بعد درآمدزایی نیز روند سودآوری شرکت در سال مالی گذشته افزایش قابل توجهی را نسبت به سال ماقبل تجربه نموده و سود هر سهم از 12 تومان در سال 94 با افزایش 220 درصدی به 40 تومان به ازای هر سهم در سال گذشته افزایش یافته است. سهامداران شرکت نیز از سهامداری سهم «وصنعت» در طول سال مالی قبل بازدهی 51 درصدی را به دست آوردهاند.
سرمایه گذاری صنعت و معدن علاوه بر فعالیت مستمر در بخش سرمایه گذاری، با رویکردی جدید به موضوعات تعریف شده در اساسنامه، فعالیتهای خود را در دو حوزه خدمات نوین مالی و توسعه تکنولوژیهای مالی گسترش داده است. در حوزه خدمات نوین مالی، شرکت ضمن ایفای نقش متعهد پذیره نویسی در افزایش سرمایه اخیر سرمایه گذاری آتیه دماوند، به دنبال توسعه روشهای جدید تامین مالی است. در بخش تکنولوژیهای مالی نیز توسعه چند برنامه معاملات الگوریتمی در دستور کار مجموعه قرار دارد.
- بنابراین استراتژیهای سرمایه گذاری در «وصنعت» جایگاه ویژهای دارد. لطفا در مورد برنامههایی که در مدیریت صندوقهای سرمایه گذاری خود دارید، توضیح دهید.
اگر به صورت کلان به این موضوعات نگاه کنیم، دو استراتژی کلان داریم. بخشی از پرتفوی ما مربوط به این است که خیلی راحت نمیتوانیم راجع به آن تصمیم گیری کنیم، زیرا سهام مدیریتی داریم. باقیمانده سهمها مربوط به پیروی کردن از شاخص است. بخشی از منابع را هم برای سرمایه گذاری بلند مدت قرار دادیم یعنی در سهمهایی وارد میشویم که در هر زمان استراتژیهای مدیریت آن تغییر میکند، مثلا در حال حاضر با نگاه به شرایط موجود با تمرکز بر سهام، این استراتژیها دلاری و صادراتی هستند. به عنوان نمونه، قبل از این که سهام شرکتهای فولادی شروع به رشد کنند، ما بیشترین حجم منابع تخصیص یافته در این بخش را صرف خرید سهام فولادی کردیم که پس از آن، بازار نیز نسبت به این سهمها اقبال پیدا کرد.
- طبق عادت بورس ایران، مطرح میشود که در بازار رکودی، سفته بازان خود را نشان میدهند و با بازی سهام، نظم بازار را به هم میریزند. مدیران صندوق نیز گاهی این کار را انجام میدهند و با منابعی که در دست دارند، وارد این بازی سهام میشوند. فارغ از بحث ارزشگذاری برای این رفتار فعالان بازار مالی، به نظر شما اکنون فرآیند سبدگردانی در بازار ایران، با چه استراتژیهایی میتواند موفقتر باشد؟
برای پرداختن به این بحث، باید به نوع مشتریان نگاه کنیم. اگر مشتری صندوق، سود بلند مدت بخواهد، مدیران صندوقها میتوانند در سهامی که ارزش بنیادی بالایی دارند، سرمایه گذاری کنند و از سرمایه گذاری خود نیز مطمئن باشند. اما هنگامی که مشتریان، سود کوتاه مدت میخواهند، مدیران صندوق را مجبور میکنند که کوتاه مدت فکر کنند و در بازار رکودی با تبانی این سود را به دست آورند. البته این معضل در شرکتهای سبدگردانی به دلیل داشتن مشتریان خاص، کمتر پیش میآید. زیرا فرصت جلسه گذاشتن با مشتریان و متقاعد کردن آنها برای سهامداری بلندمدت وجود دارد. این فرصت در صندوقهای سرمایه گذاری وجود ندارد، به همین دلیل این معضل در این صندوقها بیشتر دیده میشود. البته اگر مدل کسب وکار این صندوقها به سمت جذب سرمایه گذاران بلند مدت باشد، از این معضل رها میشوند.
- موضوع دیگری که در بازار ایران دیده نشده، این است که رتبه بندی صندوقهای سرمایه گذاری در بازارهای بینالمللی انجام میشود، اما در ایران هنوز انجام نشده است. گاهی صحبتهایی در این خصوص از سوی مدیران دولتی ناظر بر بازار شنیده میشود، اما هنوز تصمیم عملیاتی و جدی گرفته نشده و این موضوع معلق مانده است. به نظر شما اکنون در این مقوله نیاز به انجام چه اقداماتی است؟
نظر شخصی من این است که سازمان بورس و سایر ارکان بازار سرمایه اصلا نباید در این حوزه ورود کنند. این موضوع باید به بخش خصوصی داده شود. پیش از آن که سامانه فیپیران درست شود، وب سایتی ایجاد کردیم که کار رتبه بندی را انجام میداد. اما هنگامی که به مرحله بهره برداری رسید، سامانه فیپیران راه اندازی شد و به دلیل رایگان بودن سامانه فیپیران، این سامانه عملا آغاز به کار نکرد. زیرا متعلق به بخش خصوصی بود و برای ارائه خدمات مالی، حق اشتراک میگرفت. این در حالی است که پیشرفت این خدمات در بخش خصوصی محتمل است، زیرا رقابت و نوآوری در بخش خصوصی گستردگی و تنوع بیشتری دارد. اما خدماتی که بخش دولتی ارائه میکند، نوآوری و توسعه ندارد. بنابراین در قدم اول باید خصوصی سازی انجام شود.
در قدم دوم، بخش خصوصی باید به متغیرهای بازده و مدیریت ریسک در طول زمان توجه داشته باشد.
- اصلیترین مولفههای رتبه بندی با چه مواردی قابل پیگیری است؟
بازده منفی و بازده مثبت در همه صندوقها وجود دارد و همواره این نوسانات نمود بیرونی دارند. البته متغیرهای دیگری وجود دارند که این نوسانات را در قالب بازده متناسب با ریسک، اندازه گیری کنند. این فرآیند در طول زمان خود را نشان میدهد و اگر یک صندوق 1 الی 2 ماه بازده بالایی داشته باشد، الزاما صندوق خوبی نیست و رتبه بالایی کسب نمیکند.
بنابراین باید گذشته صندوق نیز دیده شود که صندوق در دوران اوج بازار یا رکود بازار، چه عملکردی داشته است. البته این موضوع در صندوقهای نوپا که تاریخچه ندارند، قابل تشخیص نیست. بنابراین فاکتور زمان هم یکی از عواملی است که ریسک را مشخص میکند.
- بنابراین یکی از عوامل بالا آمدن در رتبه بندی، تاریخچه است که اصلا قابل کسب نیست.
دقیقا. البته در دنیا، این مقوله به این صورت مطرح میشود که مدیران صندوق، مهمتر از صندوقها هستند. در وب سایتهای بینالمللی، رزومه مدیران مطرح میشود. در ایران این اتفاق هنوز به صورت رسمی نیفتاده، اما فعالان بازار به صورت غیررسمی این اطلاعات را دارند و بر همان اساس عمل میکنند.
- اگر بخواهیم بحث رتبه بندی و ریسک را به صورت جدیتر باز کنیم، چه پارامترهایی در خصوص این ریسک مطرح میشوند؟
یکی از مهمترین پارامترهای ریسک، نوسانگیری مدیران صندوق است که خود نکته منفی است. زیرا کارمزد بیشتری پرداخت میکنند. همچنین بالا و پایین رفتن قیمت سهام اتفاق میافتد و ممکن است که ریسک را پوشش ندهد.
آنچه که اهمیت بیشتری دارد، این است که نمیتوانیم بگوییم کدام یک بهتر است. چیزی که ما میدانیم این است که مشتریان متفاوت با ذائقههای متفاوتی در صندوقها سرمایه گذاری میکنند، بنابراین نمیتوان نسخه واحدی برای عملکرد همه صندوقها داشت. پس باید تمام مدلها را در بازار داشته باشیم، اما مهم است که نوع عملکرد در امیدنامه صندوقها به صراحت گفته شده باشد.