عصر بازار- پس از گذشت حدود ۵ سال از مصوبه مورخ شهریور سال ۹۰ مجمع عمومی سالانه سازمان حسابرسی مبنی بر «آن گروه از شرکتها و نهادهای مالی ثبت شده نزد سازمان بورس و اوراق بهادار که توسط سازمان بورس مشخص میشوند و به تبع آنها، شرکتهای فرعی و وابسته مربوط از تاریخ مشخص شده توسط آن سازمان، باید در تهیه صورتهای مالی خود از استانداردهای بینالمللی گزارشگری مالی استفاده نمایند»
به گزارش پایگاه خبری «عصر بازار»، همچنین پس از گذشت حدود 3 سال از ابلاغیه سازمان بورس و اوراق بهادار در دی ماه سال 92 با این موضوع که کلیه شرکتها و نهادهای مالی ثبت شده نزد سازمان بورس و اوراق بهادار و به تبع آن، شرکتهای فرعی و وابسته آنها، در تهیه صورتهای مالی که از تاریخ 01/01/1392 و بعد از آن شروع میشود، مجاز به تهیه صورتهای مالی “تلفیقی” یا “مجموعه“ مبتنی بر استانداردهای بینالمللی گزارشگری مالی (IFRS) هستند، در این خصوص صورت های مالی شرکت اصلی (جداگانه) باید مطابق با استانداردهای حسابداری ایران تهیه و ارائه شود و لزومی به تهیه و ارائه صورتهای مالی تلفیقی بر اساس استانداردهای حسابداری ایران نیست. بدیهی است تهیه و ارائه صورتهای مالی شرکت اصلی (جداگانه) مطابق با استانداردهای بینالمللی گزارشگری مالی به عنوان مکمل بلامانع است. شایان ذکر است سال 1395 برای الزام ناشران بزرگ پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران جهت تهیه صورتهای مالی مبتنی بر استانداردهای بینالمللی گزارشگری مالی در نظر گرفته شده است.
طبق مراتب فوق دو نکته مورد توجه سازمان بورس و اوراق بهادار قرار گرفته بود. الف- عدم لزوم تهیه و ارائه صورتهای مالی تلفیقی بر اساس استانداردهای حسابداری ایران ب- تعیین سال 1395 در جهت الزام ناشران بزرگ پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای تهیه صورتهای مالی مبتنی بر استانداردهای بینالمللی.
از آنجایی متاسفانه شرکت های محدودی نسبت به تنظیم و ارائه صورتهای مالی مبتنی بر استاندارهای گزارشگری بینالمللی اقدام کردهاند، سازمان بورس و اوراق بهادار به اجبار در ابلاغیه خود در تاریخ 24/4/1396، بیان داشته است، با عنایت به درخواستهای مکرر ناشران، حداکثر مهلت ارائه صورتهای مالی مبتنی بر استانداردهای بینالمللی گزارشگری مالی حسابرسی شده با توجه به لزوم هماهنگی با سازمان امور مالیاتی و بررسی جزییات اثرات مالیاتی، برای سال مالی 1395، شش ماه پس از تاریخ انتشار صورتهای مالی حسابرسی شده همان سال ناشر، طبق استانداردهای حسابداری ایران، در سامانه کدال تعیین و در خصوص نحوه افشای آن مجددا اطلاع رسانی خواهد شد. همچنین مطرح شده است که ارائه صورتهای مالی مبتنی بر استانداردهای بینالمللی گزارشگری مالی حسابرسی شده به زبان فارسی خواهد بود. علاوه بر آن، ارائه صورتهای مالی مذکور به زبان انگلیسی اختیاری است. البته متذکر شده است، ملاک تصمیمگیری در مجامع عمومی شرکتها، صورتهای مالی بر اساس استانداردهای حسابداری ایران خواهد بود. براین اساس، چند نکته در این ابلاغیه مورد توجه است.
با توجه به تمدید زمان به کارگیری IFRS، آیا در شش ماه آینده تضمینی بر ارائه صورتهای مالی مبتنی بر IFRS وجود دارد؟ با توجه به چالش های اجرایی برخی استانداردهای بینالمللی نظیر IFRS 13در مورد اندازه گیری ارزش منصفانه و IAS 12 مالیات بر درآمد، به نظر می رسد همچنان باید منتظر بود تا راهکار مناسبی برای موضوعهای فوق مطرح شود. دوم، در مورد وجود مغایرتهایی بین استانداردهای بینالمللی و مقررات (به طور مثال در مورد افزایش سرمایه و تجدید ارزیابی ها) باید تصمیم گیری شفافی صورت گیرد و مسیر مشخص است. سوم اجباری شدن ارائه استانداردهای بینالمللی گزارشگری مالی زبان فارسی و نیز الزام به حسابرسی آنها، در مدت محدود شش ماه همزمان با ارائه صورتهای مالی، نیازمند بررسی بیشتری است و نیز بیان شدن اختیاری بودن ارائه صورتهای مالی به زبان انگلیسی، به عنوان یک چالش اصلی در مسیر بینالمللی شدن بورس اوراق بهادار تهران مطرح خواهد بود.
در این مورد توجه به چند نکته، ضروری است.
1- از آنجایی که در مرحله اول به کارگیری IFRS، شرکتهای بزرگ بورس و فرابورس فراخوان شدهاند با این فرض که منابع مالی و امکانات کافی برای استفاده از IFRS را در اختیار دارند، این موضوع جای سوال است که پس از حدود 3 سال از دستورالعمل سازمان بورس و اوراق بهادار چرا این شرکتها نتوانستهاند نسخه اولیهای از صورتهای مالی شرکت اصلی و تلفیقی براساس IFRS تهیه کنند؟ در پاسخ به سوال فوق می توان به دو نکته در ابتدا اشاره نمود: نخست، نیاز این شرکتها از جمله سهامداران، مدیران و سایر ذینفعان که به نظر میرسد هنوز مورد توجه نبوده و یا افشا طبق صورتهای مالی مورد نیاز مدیران و ذینفعان نیست. دوم، مقدمات و هزینههای اجرای آن.
2- سوال دیگری که مطرح می شود این است که در واقع ذینفع اصلی در به کارگیری IFRS چه افرادی هستند؟ آیا سرمایهگذاران و اعتباردهندگان فعلی و یا سرمایهگذاران و اعتباردهندگان آتی هدفگذاری شدهاند؟ یا مدیران شرکتها به دنبال آن هستند؟
اگر فرض را بر آن بگذاریم که سرمایهگذاران آتی (به طور خاص سرمایه گذاران و اعتبار دهندگان خارجی) به دلیل رسیدن به یک زبان ارائه مشترک که مزایای شفافیت و قابلیت مقایسه داشته باشد، متقاضی گزارشی بر مبانی IFRSهستند، اما اعلامیه سازمان بورس و اوراق بهادار هدف گذاری متفاوتی داشته است به طوری که در استفاده از IFRS بر زبان فارسی تاکید شده و ارائه آن به زبان انگلیسی را اختیاری کرده است. از طرف دیگر، اگر به هزینه تهیه اطلاعات مبتنی بر IFRS توجه شود، این موضوع مهم است که مخاطبان اصلی استفاده از IFRS ابتدا مشخص شوند، زیرا بار هزینهای و نیز زمان تهیه 2 گزارش هم فارسی و هم انگلیسی به مراتب بسیار بالا خواهد بود. به همین جهت پیشنهاد میشود بر اساس زمان در دسترس و نوع مخاطبان، هدفگذاری برای یک گزارش به یک زبان صورت گیرد.
3- به کارگیری IFRS نیازمند فراهم شدن مقدماتی است. به طور مثال تامین زمان و منابع مالی، نیروی انسانی آموزش دیده و توجه به الزامات IFRS به طور خاص IFRS1 و IFRS 13 . با توجه به مقدمات مورد نیاز، از آنجایی که سازمان بورس و اوراق بهادار و سازمان حسابرسی زمان مکفی را در اختیار شرکتها قراردادهاند، به نظر میرسد اختصاص دادن زمان بیشتر برای شرکتها معنادار نخواهد بود.
4- در مورد حسابرسی شرکتهای بورسی و فرابورسی که ملزم به تهیه و ارائه صورتهای مالی طبق IFRS هستند، ذکر این نکته مهم خواهد بود که حسابرسان باید دارای دانش و مدارک حرفهای در مورد IFRS باشند. این توقع که از حسابرسان بدون تجربه در مورد حسابرسی گزارشهای مبتنی بر IFRS، برای اطمینان بخشی گزارشهای مالی استفاده شود، منطقی به نظر نمیرسد. شایان ذکر است حق الزحمه حسابرسی و نیز استفاده از حسابرسان با اعتبار بینالمللی چالش دیگری در مورد اطمینان بخشی به صورتهای مالی مبتنی بر IFRS خواهد بود.
5- طبق نظر اساتید و اعضای حرفه حسابداری و حسابرسی، برخی از استانداردهای حسابداری فعلی ایران هم پوشانی زیادی با استانداردهای حسابداری بینالمللی دارد، البته تجارب اعضای حرفه حسابداری و حسابرسی نیز نشان داده است که متاسفانه برخی از همین استاندارهای موجود نیز به طور کامل رعایت نشده است به همین جهت میتوان بیان کرد، در وضعیت فعلی نیز برخی از استانداردهای حسابداری بینالمللی که مشابه آن در استاندارد ایران مطرح شده است، مورد استفاده کامل قرار نگرفته است.
با توجه به نکات مطرح شده، باید انتظار داشت بعد از شش ماه از تاریخ مجمع صورتهای مالی، اولین صورتهای مالی شرکتهای بورسی، طبق IFRS ارائه شود و در جهت جذب سرمایهگذاران خارجی، که یکی از روش های اصلی تامین مالی برای کشور نیز است، قدم کاملی برداشته شود .
نویسنده: رضا داغانی، دکتری دانشگاه تربیت مدرس