عصر بازار- وضعیت معاملات پلی وینیل کلراید در بورس کالای ایران در بازه زمانی سه ماهه ۹۶ در مقایسه با دوره مشابه سال ۹۵ نشان میدهد که تقاضای افسار گسیخته این کالا از بین رفته است.
به گزارش پایگاه خبری «عصر بازار»، پلی وینیل کلراید(PVC) یکی از پرکاربردترین پلاستیکها در دنیا بوده به طوری که مقام سومین پلاستیک پرمصرف را به خود اختصاص داده است. این محصول پلیمری با توجه به ساختار منعطف، قابلیت بهبود خواص از طریق امکان ترکیب با افزودنیها، شکل پذیری راحت و پایین بودن قیمتش کاربردهای فراوانی داشته که در حدود 50 درصد از آن در ساختمان سازی استفاده میشود. بخش دیگری از پلی وینیل کلرایدهای تولیدی در دنیا در روکش سیمها، صنایع خودروسازی، صنایع چسب و روکش، صنایع چرم مصنوعی و... به کار گرفته میشوند.
ایران یکی از بزرگترین تولیدکنندگان این محصول در دنیا است که مجتمعهای پتروشیمی آبادان، بندرامام، اروند و غدیر گریدهای سوسپانسیونی (نظیرS65، S60 و S57 و...)، گریدهای امولسیونی (نظیرE6834) و گریدهای پزشکی برای تولید انواع این محصول تاسیس و راه اندازی شدهاند.
با توجه به موارد مذکور پلی وینیل کلرایدها طیف وسیعی از متقاضیان را به خود جلب کردهاند که این امر موجب گردید به راحتی وارد بازار معاملات مشتقه جهانی شوند که از جمله مهمترین این بازارها (در شرق آسیا) میتوان به بورس دالیان چین اشاره کرد. با این توضیحات هر چند محصولات تولیدی در مجتمعهای پتروشیمیایی به صورت فیزیکی (به منظور استفاده در صنایع مربوطه) دادوستد میشوند، اما معاملات ابزار مشتقه بر این پایه، اهمیت ویژهای دارد به طوری که میتوان گفت پلی وینیل کلرایدها از جمله معدود محصولات پلیمری هستند که بازار نقدی آن تا حد زیادی از بازار مشتقه تاثیر میگیرد. به این ترتیب عواملی همچون روند قیمت جهانی نفت (به عنوان ماده اولیه تولید پلی وینیل کلرایدها)، ریسکهای سیاسی، پیشبینی وضعیت تولید و... به طور مستقیم بر قیمت این محصول (چه در بازار نقدی و چه در بازار مشتقه) تاثیر میگذارند.
در ادامه وضعیت معاملات سه ماهه ابتدایی سال 96 با سه ماهه ابتدایی سال 95 مقایسه شده و دلایل مربوطه مورد بررسی قرار گرفته است.
1-نگاه آماری به معاملات پلی وینیل کلرایدها در بورس کالای ایران
1-1-روند عرضه محصولات
آمارها نشان میدهند مقدار عرضهها در سه ماهه ابتدایی سال جاری بیش از 7/7درصد بیشتر از دوره زمانی مشابه در سال گذشته بود. این در حالی است که تنها در فروردین ماه 96 شاهد کاهش 5/6درصدی مقدار عرضهها نسبت به فروردین95 بودیم و در 2 ماه دیگر، عرضه کنندگان مقدار بیشتری را در بورس کالا عرضه کردند.
به این ترتیب به نظر میرسد رفتار عرضه کنندگان تغییر چندانی نداشته و اخلال خاصی در این زمینه مشاهده نشده است که عمدهترین دلیل این امر را میتوان در ثبات نسبی حجم صادرات و مقرون به صرفه بودن عرضه در بورس کالا و بازارهای داخلی (با توجه به بالا بودن قیمت پایه نسبت به قیمت فروش صادراتی در اغلب موارد) دانست.
1-2-روند تقاضای خرید
تقاضای خرید در سه ماهه ابتدایی 96 به طور متوسط 8/53 درصد کمتر از سه ماهه اول سال 95 بود. بیشترین کاهش تقاضا مربوط به فروردین ماه 96 بود، در حالی است که با وجود ثبت تقاضای بسیار چشمگیر 134 هزار تنی در فروردین95، در این ماه تنها 21،460 تن تقاضای خرید به ثبت رسید که 84 درصد کمتر از سال گذشته بود.
1-3-روند حجم معاملات
هر چند مقدار تقاضا به طور چشمگیری کاهش یافت اما حجم معاملات تغییر معناداری نداشت و با افت اندکی همراه بود. البته این افت 2 درصدی در سه ماهه نخست سال جاری را نباید نگران کننده دانست، اما نگاهی به آمار معاملات ماهانه نشان میدهد کاهش حجم معاملات در خرداد ماه 96، بیش از 9 درصد بود که تداوم این امر میتواند نگران کننده باشد.
کاهش چشمگیر مقدار تقاضا و ثبات نسبی حجم معاملات در بازه زمانی سال جاری نشان میدهد در این دوره خبری از رقابتهای تنگاتنگ تا سقف مجاز قیمتی نبود. با این حال با توجه به عرضه انحصاری محصول E6834 پتروشیمی اروند در بورس کالا، این محصول در بسیاری از روزهای معاملاتی با رقابت 20 درصدی مواجه شد و به دلیل مذکور، از تحلیل آورده شده در ادامه مستثنی است.
2-بررسی دلایل کاهش تقاضا و نبود رقابت بالا برای خرید
واکاوی کاهش مقدار تقاضا و حجم معاملات در این دوره نسبت به دوره مشابه سال 95، چندین عامل را به عنوان عوامل موثر شناسایی نمود که در ادامه به آنها اشاره میشود.
2-1- روند قیمت پایه
نگاهی به نمودارهای مذکور نشان میدهد در سه ماهه ابتدایی سال 95 به دنبال بازگشت قیمت محصولات پلیمری از کف قیمتی خود و رشد ادامه دار قیمتها در بازار جهانی (طی این دوره)، قیمتهای پایه این محصولات به طور مداوم با رشد همراه گردید که به دنبال آن، خریداران در هر بار عرضه این محصولات ترجیح میدادند موجودی انبارهای خود را افزایش دهند. در ضمن با توجه به اینکه در این دوره، قیمتهای پایه در یک بازه زمانی (حدوداً) بیست روزه اعلام میشد و نیز محدودیت سقف قیمتی برای خرید آنها اعمال میگردید (هر چند این محدودیت از 10 درصد به 20 درصد افزایش یافت)، بیشترین قیمت پیشنهادی (با توجه سقف مجاز قیمتی) با قیمتهای بازار اختلاف زیادی (حتی تا 1000 تومان) داشت که این امر بر حجم تقاضا و عطش خریداران میافزود.
این درحالی است که در سال جاری نه تنها نوسانات معنادار و شدیدی در قیمت محصولات پلیمری در بازارهای جهانی و به دنبال آن در بورس کالا مشاهده نشد، بلکه قیمتهای پایه به صورت هفتگی اعلام شده که این امر موجب کاهش فاصله قیمتی بورس و بازار و در نتیجه کاهش رغبت خریداران به پیشنهاد قیمتهای بالا و رقابت معنادار گردید.
2-2- انتخابات ریاست جمهوری
نگاهی به وضعیت بازارها و آمار معاملات ماههای مقارن با انتخابات ریاست جمهوری نشان میدهد حداقل یک ماه پیش از انتخابات، بازار همواره متاثر از اخبار سیاسی، نظرسنجیهای منتشر شده در مورد پیشی گرفتن فرد/گروه سیاسی، برنامههای پیشنهادی نامزدهای انتخاباتی (به ویژه افرادی که بیشترین شانس پیروزی را داشتند) و... بوده و بسیاری از خریداران ترجیح میدادند تنها به مقدار نیاز خود خرید کرده و از بالا بردن موجودی انبارهای خود اجتناب کنند. به این ترتیب بخش عمدهای از احتیاط خریداران (به ویژه در دو ماهه نخست سال جاری) را باید به برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در اواخر اردیبهشت ماه نسبت داد.
2-3- کاهش نقدینگی
همانگونه که در قسمتهای قبل نیز به آن اشاره شد، فضای کنونی موجب شد ادامه فعالیت معدود دلالانی که با استفاده از کدهای معاملاتی فعال نسبت به خرید از بورس کالا اقدام میکردند، توجیه نداشته باشد بنابراین آنها متمایل به خریدهای مستقیم از پتروشیمیها به منظور صادرات کالا، خرید کالاهای خارج از گونه و... شدند. از طرف دیگر تولیدکننده و مصرف کننده واقعی نیز با مشکلات متعددی دست و پنجه نرم میکنند که شاید مهمترین آنها کمبود نقدینگی باشد. این امر موجب شد بسیاری از این تولیدکنندگان مجبور به خرید از بازار آزاد به صورت نسیه شده که بخشی از کاهش تقاضا را میتوان به این عامل ثبت داد.
نتیجه گیری: هر چند حجم معاملات در سه ماهه ابتدایی سال 96 تقریباً معادل دوره مشابه سال 95 بود، اما به وضوح خبری از حجم تقاضای بالا، رقابت تا سقف مجاز قیمتی و نیز تسهیم به نسبت نبود. به نظر میرسد اصلاحات اعمال شده در بورس کالا همچون اعلام هفتگی قیمت پایه محصولات پلیمری در کنار عواملی مانند کاهش نقدینگی، همزمانی با انتخابات ریاست جمهوری و... عوامل اصلی در این زمینه بودند. با این توضیحات به نظر میرسد در میان مدت روند کنونی، روند قالب بر بازار و معاملات بورس کالا باشد.
در خاتمه پیشنهاد میشود به منظور جذب سفته بازان و استفاده از پتانسیلهای آنان، پذیرش محصولات پلی وینیل کلراید (مخصوصا گریدهای پرطرفدار مانند S65) در بازار معاملات مشتقه بتوان از بروز نوسانات شدید قیمتی در یک دوره زمانی کوتاه مدت جلوگیری کرد.
نویسنده: امیر حسین محمدی، مدیر واحد معاملات کالا و انرژی شرکت کارگزاری تامین سرمایه نوین