عصر خودرو

کارشناسان در گفت‌وگو با «عصربازار» مطرح کردند؛

برداشتن حجم مبنا و دامنه نوسان، ضرورت یا اشتباه؟

عصر بازار- در دهمین نمایشگاه بین‌المللی بورس، بانک و بیمه، رئیس سازمان بورس خبر از "حذف حجم مبنا و تغییر در دامنه نوسان تا پایان سال" داد و گفت: امسال رفع محدودیت‌های بازار سرمایه را مدنظر داریم. از این رو حذف حجم مبنا و رسیدن دامنه نوسان به دامنه پویا ازجمله اقداماتی است که برای افزایش حجم معاملات در سال جاری انجام می‌شود.

برداشتن حجم مبنا و دامنه نوسان، ضرورت یا اشتباه؟
نسخه قابل چاپ
پنجشنبه ۲۱ ارديبهشت ۱۳۹۶ - ۱۲:۰۶:۰۰

    به گزارش پایگاه خبری «عصر بازار»،  بر این اساس باید گفت، حجم مبنا (حداقل تعداد برگه سهامی که باید مورد معامله قرار گیرد تا سهم در پایان روز در قیمتی به ثبت برسد) و نیز دامنه نوسان قیمت (پایین‌ترین تا بالاترین قیمتی که در آن دامنه، طی یک یا چند جلسه رسمی معاملاتی بورس، قیمت سهام می‌تواند نوسان داشته باشد) ازجمله‌ ابزارهای کنترلی بازار سهام هستند که برای روزهای هیجانی معاملات به ویژه در شرایط منفی تدبیر شده و چند سالی است به این منظور، در تالار شیشه‌ای اعمال می‌شود.

    با این اوصاف این مهم مخالف ها و موافق هایی دارد. به همین دلیل به سراغ کارشناسان بازار سرمایه رفتیم تا نظر آنها را در این خصوص بدانیم.

    *محمد خیری- مدیر سرمایه گذاری کارگزاری خبرگان سهام؛
     در حذف دامنه نوسان عجله نکنید

    وجود دامنه نوسان و حجم مبنا مهم ترین عامل سفته بازی در شرکت ها است. دامنه نوسان سبب تردید خریدار و فروشنده می شود. بنابراین به نظر می رسد حذف کردن دامنه نوسان یکی از احتیاجات بازار سرمایه است. با این حال این مهم نباید یک شبه محقق شود. یکی از تجربه های اخیر بازار، آنلاین شدن یک شبه معاملات در بازار پایه بود که سبب رشد 100 درصدی شرکت ها شد. پس از این رشد، معاملات آنلاین بازار پایه مسدود شد و این شائبه برای فعالان بازار پیش آمد که پشت تصمیم آنلاین شدن یک شبه این بازار، سوءاستفاده ای رخ داده است. بنابراین چنین تصمیماتی نباید بدون اندیشه و باعجله گرفته شود. از این رو حذف دامنه نوسان باید همراه با مدیریت بالایی باشد. پیشنهاد می کنم در ابتدا این مهم از شرکت های بزرگ آغاز شود و هم زمان با آن، برای سهام این شرکت ها، بازارگردانی وجود داشته باشد که عرضه و تقاضای آنها را بدون ایجاد صف خرید و فروش به تعادل برساند. با این اوصاف در برداشتن حجم مبنا و دامنه نوسان نقش بازارگردانان پررنگ تر از همیشه می شود.

    در خصوص روند صعودی بازار باید اضافه کنم که شاخص بازار همچنان حول 80 هزار واحد در نوسان و روند صعودی چندانی نداشته است. از این رو دلیل رشدهای اخیر را می توان هیجانات شرکت های کوچک دانست که پیش از عید شروع شده و انتخابات نیز به این روند کمک کرده است. وضعیت بازار سرمایه با توجه به شرایط اقتصاد اگر دولت یازدهم پایدار بماند، می توان به آینده اقتصاد و به خصوص بازار سرمایه امیدوار بود. به طور حتم در 4 سال دوم ریاست جمهوری آقای روحانی به صورت ملموس تری شاهد خروج از رکود و نتایج برجام از جمله ورود سرمایه گذار خارجی به ایران هستیم.

    *احسان طیبی - مدیر صندوق کارگزاری بانک صنعت و معدن و عضو کارگروه ابزارهای نوین مالی اوراق بهادار؛
    حرکت به سمت حذف محدودیت ها ناگزیر است

    سال ها پیش قانون حجم مبنا و دامنه نوسان برای جلوگیری از رشد حبابی قیمت ها و سفته بازی در بازار سهام به دلیل ارزش بازار و حجم معاملات پایین بازار وضع گردید. با این حال با گذشت بیش از 10 سال از زمان وضع محدودیت های مذکور و عرضه سهام اکثر شرکت های بزرگ دولتی در بورس و فرابورس، با وجود برخی اقدمات صورت گرفته و بازنگری در حجم مبنا، همچنان قانون مربوطه پابرجاست. این در حالی است که دکتر محمدی رئیس کل سازمان بورس و اوراق بهادار در آخرین نمایشگاه بورس، بانک و بیمه گفتند که جهت کاهش محدودیت های مذکور درصدد هستند به زودی این دو محدودیت را در راستای کمک به روند معاملات بازار سرمایه ایران از میان بردارند. البته باتوجه به سابقه دکتر محمدی در ارتباط با تغییر فرآیند عرضه اولیه (IPO) به روش بوک بیلدینگ (book-building) در سال گذشته و حرکت به سمت عبارت معروف ناهار مجانی وجود ندارد (no free lunch) می توان به این برداشته شدن دامنه نوسان و حجم مبنا در آینده خیلی نزدیک امیدوار بود. از طرف دیگر حرکت اخیر شرکت فرابورس مبنی بر تغییر ندادن محدودیت در دامنه نوسان شرکت های موجود در بازار پایه به دامنه +/- 10 درصد را می توان خلاف روند حرکتی مذکور دانست. چراکه گذاشتن دامنه نوسان برای شرکت های موجود در بازار پایه به نوعی گامی به عقب است. اما اینکه حذف محدودیت های فوق چه معایب و مزایایی برای بازارسرمایه خواهد داشت، می توان به این موارد اشاره کرد. ابتدا از معایب حذف محدودیت های مذکور شروع می کنیم. به نظر می رسد با حذف محدویت دامنه نوسان، از حجم معاملات فعالان صف نشین بازار در ابتدای امر به دلیل زمانبر بودن تطبیق با شرایط کاسته شود چرا که در بازار سرمایه ایران افرادی که اکثر معاملاتشان به صف خرید و فروش موجود در بازار وابسته است، وجود دارند. همچنین باتوجه به اینکه هیچ گونه محدودیتی وجود ندارد احتمال دست کاری قیمت سهام مختلف در بازار بالا خواهد رفت. از طرف دیگر با توجه به امکان خرید اعتباری برای مشتریان در کارگزاری ها و نبود دامنه نوسان ممکن است ریسک نکول مشتریان اعتباری آنها نیز افزایش یابد، چرا که محدودیت نوسان +/- 5 تا 10 درصد دیگر وجود نخواهد داشت که این موضوع شاید بزرگ ترین مشکل حذف محدویت های مذکور باشد. با این حال از مهمترین مزایای حذف محدودیت های مذکور، باتوجه به اینکه دیگر امکانی برای ایجاد صف و ترغیب سرمایه گذاران به شرکت در این صف ها وجود نخواهد داشت، کمک به افزایش تکیه بر تحلیل و دوری از خرید و فروش های هیجانی در صف ها در کنار جلوگیری از دستکاری قیمت است. همچنین این موضوع موجب افزایش نقدشوندگی سهام موجود در بازار خواهد شد چرا که دیگر صف بدون عرضه ای وجود نخواهد داشت. البته این موضوع شاید به نوعی به افزایش شفافیت اطلاعاتی در بازار سرمایه کمک کند چرا که شرکت ها بدون ترس از صف فروش و خرید و پایین آمدن نقدشوندگی سهام خود به انتشار اطلاعات واقعی اقدام خواهند کرد. در پایان باتوجه به وضعیت فعلی بازار بورس و فرابورس و افزایش چشم گیر تعداد شرکت های ارائه کننده خدمات تحلیلی (پردازش اطلاعات مالی و مشاوره سرمایه‌گذاری) می توان گفت که حرکت به سمت حذف محدودیت ها ناگزیر است.

    *حامد ستاک -  مدیر معاملات کارگزاری بانک مسکن
    بازار باید با عرضه و تقاضا به تعادل برسد

    در صورت حرفه ای شدن فعالان بازار، هر چقدر ابزارهایی که برای جلوگیری از سفته بازی و کاهش هیجان در بازار سرمایه تعبیه شده است، کاهش پیدا کند، این مهم به نفع بازار سرمایه است. اگر مسئولان بازار سرمایه به این نتیجه رسیده اند که بازار به بلوغ کافی برای برداشتن دامنه نوسان و حجم مبنا رسیده است، به طور حتم حذف این ابزارها می تواند به پویایی و رشد بازار کمک زیادی کند تا بازار برای رسیدن به نقطه تعادل از عرضه و تقاضا کمک بگیرد. در خصوص شرایط این روزهای بازار باید اضافه کنم که در هر جامعه رویدادهای سیاسی و اقتصادی بر بازار سرمایه تاثیر می گذارد. انتخابات ریاست جمهوری نیز از آن جمله رویدادهایی است که از اهمیت بالایی برخوردار است. در این روزها دولت سعی می کند با ورود نقدینگی به بازار اقتصاد را مثبت نشان دهد. با این حال پیش بینی می شود در نیمه دوم سال، با فروکش شدن هیجانات سیاسی، قیمت دارایی ها افزایش پیدا کند که این مهم نیز زمینه ساز صعودی شدن بازار می شود.

    *حسام حسینی – کارشناس ارشد بازار سرمایه
    از تصمیماتی که قیف وارونه فعلی بورس را وارونه تر کند، دوری کنیم

     بازده چند صد درصدی شرکت های بازار پایه فرابورس در هفته های اخیر، نتیجه تصمیم یک شبه سازمان بورس در روزهای پایانی سال گذشته در خصوص تسهیل معاملات این شرکت ها بود. نکته فاجعه بار داستان، عطش تقاضای میلیاردی فعالان بازار در سهام برخی از این شرکت ها (عمدتا مشمول ماده 141 قانون تجارت) است. این در شرایطی است که خود این شرکت ها به دلیل مشکلات فراوان مالی، تشنه منابع هستند. ای کاش سازمان بورس در کنار این تصمیم، سازوکار انتشار سهام از طریق صرف سهام را برای این شرکت ها را تسهیل می کرد تا این شرکت ها بتوانند در طرف عرضه، ضمن انتشار سهام جهت بهبود وضعیت فاجعه بار مالی، در تعادل عرضه و تقاضا نیز کمک کنند و از چنین فرصت بی نظیر عطش خرید شرکت های در شرف ورشکستگی، به بهترین نحو به نفع خود شرکت و نه جیب سفته بازان استفاده می شد.

    اما همین تجربه اخیر سهام بازار پایه حداقل برای رفتارسنجی بورس، چنین نشان می دهد که دامنه نوسان خودش نه تنها هیجانات را کم نمی کند بلکه آن را افزایش هم می دهد. بنابراین ضروری است مسئولان سازمان بورس به آثار تصمیماتی که فضای سفته بازی، نوسانات و هیجانات را تشدید می کند نیز فکر کنند و به‌جای تجویز چنین نسخه های عجیب وطنی، حداقل از مشاوران خارجی و تجربه بورس های بزرگ دنیا که در جهت کاهش شکل گیری چنین فضایی حرکت می کنند، کمک بگیرند.
    محدودیت های معاملاتی عمدتا با هدف جلوگیری از تلاطم های کوتاه مدت (short-term volatility) در بازارهای مالی ایجاد شده و در اکثر قریب به اتفاق بورس های دنیا وجود دارد. اکنون محدودیت هایی که شامل قیمت و یا توقف معاملات می شود بیشترین استفاده را در بورس‌های دنیا دارد که بررسی‌ها نشان داده مورد دوم یعنی مکث یا توقف معاملات (که معمولا هم در حد چند ثانیه و کمتر از دقیقه است) را می توان به عنوان کارا ترین ابزار کنترل تلاطم های سهام در نظر گرفت.
    بورس نزدک و نیویورک، بورس تورنتو، توکیو، کره و... نمونه ای از بورس هایی هستند که دامنه نوسان قیمت دارند اگرچه با توجه به توسعه یافتگی این بورس ها اکثرا دامنه نوسان حد بالا و پایین زیادی را شامل می شود اما وجود همین محدودیت حکایت از وجود ساز و کارهایی برای جلوگیری از تلاطم در بازار دارد اما در حال حاضر مکانیزم های قطع کننده های جریان معاملات ( Circuit Breakers ) از مورد استفاده ترین موارد جهت جلوگیری از تلاطم در بازار است. این مکانیزم ها که نخستین سابقه اش به دوشنبه سیاه 1987 برمی گردد هم اکنون ضمن تکامل یافتن، مورد استفاده در بسیاری از بورس های مختلف دنیا است.
    به نظر می رسد اگر برنامه ای برای حذف حجم مبنا و دامنه نوسان وجود داشته باشد ابتدا نیازمند ایجاد چنین مکانیزم هایی در فرآیند معاملات است که از تلاطم ها و نوسانات هیجانی به طور سیستمی و خودکار جلوگیری کند تا حذف محدودیت های قبلی مثل تجربه اخیر بازار پایه فرابورس بر آتش سفته بازی در سهام شرکت های مشکل دار که حتی شرایط پذیرش در بازارهای اصلی را ندارند، نیافزاید.
    با این حال در صورتی که صحبت های اخیر مسئولان سازمان بورس مبنی بر حذف محدودیت های دامنه نوسان و حجم مبنا محقق شود بازار سرمایه وارد شرایط جدیدی می شود که شاید نوع برخورد فعالان بازار با این تغییرات چندان قابل پیش بینی نباشد اما واضح است که تلاطم و هیجانات در بورس به سمت باگ های ناشی از تغییرات جدید سوق پیدا خواهد کرد. چیزی که در حال حاضر بر اساس تجربه اخیر می توان ذکر کرد دامنه نوسان به خوبی در ایجاد فضای صف نشینی و تشدید نوسانات و تلاطم های بازار موثر است و در صورتی که صحبت اخیر معاون ناشران مبنی بر حذف دامنه نوسان برای شرکت های بزرگتر محقق شود شاید به نوعی تیرخلاص بر روند معاملات شرکت های بزرگ بازار سرمایه و تشدید فضای هیجان و صف نشینی بر آستانه های مثبت سهام کوچک باشد.
    امید است شرایط فعلی معاملات در بازار سرمایه که پرطرفدارترین شرکت ها بر اساس دفعات معاملات یا حجم معاملات، شرکت های نه چندان بزرگ بازار سرمایه و حتی عمدتا مشمول ماده 141 با مشکلات مالی عمیق هستند، به نفع شرکت های بزرگ تر بدون مشکل، چرخش پیدا کند و از تصمیمات خلق الساعه بدون مطالعه آثار و نتایج که قیف وارونه فعلی بورس را وارونه تر کند، دوری شود.

     

    برچسب ها