عصر بازار- طبق تازهترین تحلیل آماری وضعیت صادرات اقلام عمده گروه معدن و صنایع معدنی صادرات کشور در این بخش طی ۱۱ ماهه سال ۱۳۹۵ در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از آن از لحاظ ارزشی ۱۰و از لحاظ وزنی ۲۴ درصد رشد داشته است.
به گزارش پایگاه خبری«عصربازار» به نقل از ایسنا، پشتوانه غنی ذخائر معدنی کشور به حجم 58 میلیارد تن و به ارزش770 میلیارد دلار بخش اعظم صنایع خصوصا صنایع مادر در کشور را پوشش داده تا با تکیه بر این منابع علاوه بر تامین نیاز داخلی سهم عمدهای از رقم صادرات کشور به معدن و صنایع معدنی اختصاص یابد.
معدن و صنایع معدنی در برگیرنده کلیه اقلام خام و فرآوری شده فلزی، غیرفلزی، مصالح ساختمانی و غیره با ماهیت معدنی است که در میان مجموعه گروههای کالاهای تولیدی و صادراتی کشور بخش قابل توجهی از صادرات محصولات غیرنفتی را پوشش میدهد.
طیف وسیعی از انواع مواد اولیه، محصولات نیمهساخته و محصولات نهایی در این گروه جای دارد و صادرات کشور طی دوره 11 ماهه سال 1395 در قیاس با مدت مشابه سال 1394 در گروه کالایی اقلام عمده بخش معدن و صنایع معدنی از نظر ارزشی 10 و از لحاظ وزنی 24 درصد رشد داشته است.
در مورد مهمترین بازارهای صادراتی مواد معدنی طی 11 ماهه سال 1395 میتوان به ترتیب به چین، عراق، امارات متحده عربی، ترکیه، ایتالیا، افغانستان، تایوان، عمان، تایلند، هند، ترکمنستان، اسپانیا، پاکستان، کره و کویت اشاره کرد.
در سال 1395 صادرات معدنی و صنایع معدنی به کشورهای عراق، افغانستان، ایتالیا و ترکمنستان کاهش یافته است و این در حالی است که صادرات به سایر کشورهای نامبرده با رشد همراه بوده است. همچنین نرخ رشد صادرات در بخش معدن و صنایع معدنی به بازارهای چین، ترکیه، عمان، تایلند و تایوان چشمگیرتر است.
در این میان صادرات به کشور عراق که طی سالهای اخیر به عنوان مهمترین بازار صادراتی مواد و محصولات معدنی ایران به شمار میرود روند صعودی داشته و چین همچنان به عنوان مهمترین بازار صادراتی مواد خام معدنی ایران محسوب میشود. در کنار مواد معدنی خام و نیمه ساخته نیز برخی مواد نیز نظیر چینی کاشی و سرامیک کشور نیز با وجود کیفیت و قیمت مناسب و رقابتی به بازارهای اروپا صادر شدند.
البته سیمان نیز به عنوان یکی از مهمترین محصولات معدنی صادراتی با اتکاء به مزیتهای همجواری با بازارهای هدف، کیفیت مطلوب و نیز تولید روبه رشد، در شرایط فعلی به دلیل تمرکز بر بازار عراق وضعیت بحرانی را طی میکند، چرا که کشور عراق با توجه به کاهش فعالیتهای عمرانی و ساختوساز و کفایت تولیدات داخلی در تامین نیاز داخلی خود بازار صادراتی قابل اتکایی به شمار نمیآید که بنابراین در صورت رفع موانع و مشکلات جدی موجود و شناسایی پتانسیل بازارهای هدف جدید از جمله کشورهای حوزه آفریقا این صنعت چشمانداز صادراتی مناسبی را پیشرو خواهد داشت. بدیهی است اتکا و تمرکز بر بازار عراق به عنوان مهمترین بازار صادراتی سیمان کشور در شرایط پیشبینی نشده صدمات جدی به روند صادرات تحمیل کرده است.
سنگ آهن
طی 11 ماهه سال 1395 صادرات سنگ آهن به رقم 678 میلیون دلار و به وزن 17838 هزار تن بالغ گردیده است که طی دوره مشابه سال 1394 نیز صادرات سنگ آهن رقم 442 میلیون دلار به وزن 11685 هزار تن گزارش شده و به این ترتیب صادرات نسبت به دوره مشابه سال قبل 54 درصد از لحاظ ارزشی و از لحاظ وزنی 53 درصد رشد یافته است که براساس آمار 10 ماهه سال 1395 بخش اعظم صادرات سنگ آهن به صورت کنسانتره (هماتیت) است.
طی این دوره قیمت جهانی سنگ آهن به حداقل 25 دلار و حداکثر 50 دلار رسید که در مقایسه با قیمتهای سال 1394 که حداقل کمتر از 20 و حداکثر 57 دلار بوده است از رشد برخوردار شده و سرمایهگذاری در صنایع پایین دستی فولاد در کوتاه مدت برای محقق شدن اهداف پیشبینی شده تولید از مهمترین عوامل موثر بر روند کاهش خامفروشی است.
سنگ تزیینی خام (کار نشده)
با توجه به جایگاه ویژه ایران از لحاظ برخورداری از منابع و ذخائر ارزشمند و کیفیت منحصر به فرد انواع سنگ تزیینی، بازارهای عمده جهانی سنگ کشورهای چین، هند، ایتالیا و غیره همواره از شرکای تجاری ایران دراین زمینه بودهاند. طی 10 ماهه سال 1395 صادرات سنگ تزیینی کار نشده (خام) به رقم 130 میلیون دلار به وزن 660 هزار تن بالغ گردید که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از آن از لحاظ ارزش 45 درصد و از لحاظ وزنی نیز 46 درصد افزایش یافته است.
چدن، آهن و فولاد
صنعت فولاد به عنوان صنعت مادر در بخش فلزات با تکیه بر منابع موجود در کشور از اهمیت ویژه برخوردار است که این جایگاه صادرات غیرنفتی کشور را نیز جهت بخشیده است بهطوری که فولاد یکی از اقلام عمده صادرات غیرنفتی کشور به شمار میآید.
صادرات گروه کالایی فولاد خام و نیمه ساخته طی یازده ماهه سال 1395 به 2118 میلیون دلار و وزنر 5106 هزار تن بالغ گردیده است که براین اساس در مقایسه با عملکرد دوره مشابه سال 1394 از لحاظ ارزشی 0.42درصد و از لحاظ وزنی 44 درصد رشد را نشان میدهد. بیشترین میزان صادرات در این گروه کالایی مربوط به محصولات فولادی نورد گرم غیرآلیاژی بوده است.
براساس بورس لندن قیمت جهانی شمش فولاد طی یازده ماهه نخست سال جاری به کمتر از 40 دلار روند صعودی را طی کرده و اینک به حدود 300 دلار بالغ گردیده در حالی که طی دوره مشابه سال 1394، قیمت از حداکثر 300 دلار در ابتدای سال به حدود 80 دلار کاهش یافته است.
پیشبینی رشد اقتصادی کشور چین در سال 2017 امیدواری برای حفظ و افزایش قیمتهای جهانی فولاد را افزایش داده است. ضمن اینکه ایران در بخش فولادهای آلیاژی میتواند با کسب استانداردهای معتبر جهانی، سهم بیشتری را در بازارهای اروپایی و شرق آسیا داشته است.
مصنوعات از چدن، آهن و فولاد
مصنوعات این بخش که طیف وسیعی از محصولات را در بر دارد شامل اقلامی نظیر لوازم خطوط آهن، لوله و پروفیل، اسکلت فولادی، مفتول، سیم، قطعات فولادی، لوازم فولادی و مصنوعات ریختهگری و غیره میباشد.
مجموع صادرات این بخش طی یازده ماهه سال 1395 به 443 میلیون دلار به وزن 306 هزار تن بالغ شد که در مقایسه با دوره مشابه سال قبل از آن از لحاظ ارزشی پنج درصد رشد نشان میدهد ضمن آنکه صادرات از لحاظ وزنی با 1.5 درصد کاهش همراه بوده است. بیشترین رقم صادرات طی این دوره مربوط به انواع ورقهای فولادی به ارزش 718 میلیون دلار میباشد که این میزان نسبت به دوره مشابه سال 1394 حدود 37 درصد کاهش ارزشی و 20 درصد کاهش وزنی نشان میدهد.
مس و محصولات مسی
صادرات مس طی یازده ماهه سال 1395 بالغ بر 505 میلیون دلار به میزان 173 هزار تن است که در مقایسه با دوره مشابه سال قبل از آن 350 درصد از لحاظ ارزشی و 775 درصد از لحاظ وزنی افزایش نشان میدهد. عامل اصلی در شد صادرات بهبود شرایط فعالیت شرکت ملی صنایع مس ایران در تولید و صادرات نسبت به سال گذشته است. این در حالی است که طی دوره یاد شده در سال 1395 قیمت جهانی مس از 4500 دلار تا 5200 دلار در نوسان بوده و در مقایسه با دوره مشابه سال 1394 از 4500 دلار تا 6400 دلار متغیر بوده است.
گروه آلومینیوم و مصنوعات آلومینیومی
پس از فولاد فلز آلومینیوم بیشتری حجم صادرات فلزی کشور را تشکیل میدهد. صادرات طی یازده ماهه سال 1395 بالغ بر 226 میلیون دلار به وزن 132 هزار تن است که در مقایسه با دوره مشابه سال قبل چهار درصد از لحاظ ارزشی و 12 درصد از لحاظ وزنی رشد را نشان میدهد.
علیرغم افزایش قیمت جهانی آلومینیوم از دلایل کاهش صادرات در این گروه باید به کشش در داخل کشور در برخی صنایع اشاره داشت، لذا تقاضا در سطح بازار داخلی از یک سو و از سوی دیگر شرایط رقابتی در بازارهای خارجی تولیدکنندگان را ناچار به تمرکز بر بازار داخلی ساخته است.
لازم به ذکر است قیمت هر تن آلومینیوم در بازار بورس فلزات لندن طی یازده ماهه سال 1394، 1420_1950 دلار با روند نزولی در نوسان بوده در حالی که همین دوره در سال 1395 این تغییرات از 1570 تا 1730 دلار با روند صعودی گزارش شده است. قیمت جهانی آلومینیوم آلیاژی طی یازده ماهه سال 1395 کاهش شدید نسبت به سال گذشته لیکن با نوسانات کمتر همراه بوده است. در این دوره پایینترین قیمت 1500 دلار و بالاترین قیمت 1580 دلار گزارش شده است. نوسان قیمت در سال جاری ملایم بوده در حالی که قیمت طی همین دوره در سال 1394 بین ارقام 1600 دلار تا 1870 دلار با روند نزولی و البته با نوسان شدیدتر همراه بوده است.
سرب و مصنوعات از سرب
صادرات سرب و مصنوعات از سرب طی یازده ماهه نخست سال جاری بالغ بر 161 میلیون دلار به وزن 87 هزار تن گزارش شده که عموما به صورت شمش میباشد و در مقایسه با مدت مشابه سال 1394 با افزایش 40 درصدی ارزشی و 37 درصد افزایش وزنی همراه بوده است.
روند تغییر قیمت جهانی طی این دوره در یازده ماهه سال جاری از قرار هر تن حداقل 1650 تا حداکثر 2100 دلار در نوسان بوده و در دوره مشابه سال 1394 نوسانات قیمت از 1620 تا 2150 دلار گزارش شده است. اگرچه طیف قیمت طی دو سال مذکور تا حدودی مشابه بوده و پیشبینی میگردد این روند تداوم یابد، لیکن روند یازده ماهه سال جاری صعودی و در سال 1394 نزولی است.
روی و مصنوعات از روی
صادرات طی یازده ماهه نخست سال 1395 در این بخش 194 میلیون دلار به وزن 114 هزار تن (99 درصد شمش) رسیده که در مقایسه با صادرات دوره مشابه سال قبل از آن با 24 درصد از لحاظ ارزشی و 44 درصد از نظر وزنی با افزایش همراه بوده است.
علیرغم اینکه نوسانات قیمت جهانی طی دوره مذکور در یازده ماهه نخست سال 1395 از 1800 دلار بر تن تا 2400 رشد یافته در حالیکه قیمتهای دوره مشابه سال 1394 از حداقل 1600 تا حداکثر 2400 دلار اعلام شده که به دلیل رشد نسبی قیمت، افزایش صادرات را شاهد هستیم. لیکن همچنان رشد وزنی بر تغییر ارزش صادرات مشهود است.
سیمان و کلینکر
طی یازده ماهه سال 1395 صادرات سیمان و کلینکر به 369 میلیون دلار معادل 10468 هزار تن بالغ گردیده که براین اساس در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر ارزشی 43 درصد و از نظر وزنی 11 درصد با کاهش مواجه شده است.
از این میزان صادرات 133 میلیون دلار به وزن 3816 هزار تن مربوط به کلینکر میباشد. صادرات کلینکر طی این دوره با 23 درصد رشد ارزشی و 31 درصد رشد وزنی همراه بوده است. در یازده ماهه سال جاری صادرات کلینکر به کشور عراق به 49 میلیون دلار و موزامبیک به 20 میلیون دلار افزایش یافته ضمن آنکه طی دوره مذکور صادرات کلینکر به کشور بنگلادش به حدود 17 میلیون دلار بالغ گردید.
نکته قابل توجه در خصوص صادرات کلینکر تنوع قیمت در کشورهای مختلف است بهطوری که بهطور متوسط قیمت صادرات به عراق 37 دلار، به قطر 28 دلار و به بنگلادش 32 دلار هر تن میباشد. از دلایل عمده کاهش صادرات در این بخش میتوان به مشکل هزینههای مترتب بر صادرات از جمله حملونقل، عوارض مختلف از جمله راهداری و گمرک، ممنوعیت ورود سیمان به بازار عراق و محدودیتها و موانع تعرفهای وضع شده از سوی آن کشور به عنوان بازار هدف بیش از نیمی از سیمان و کلینکر صادراتی کشور و نیز بعضا قیمت شکنی صادرکنندگان سیمان در بازارهای مختلف اشاره نمود. کاهش صادرات سیمان کشور عمدتا متاثر از تحولات داخلی کشور عراق بوده است. با توجه به تقاضاهای مناسب برای کلینکر و سیمان ایرانی که در بازارهای جنوب شرق آسیا و نیز افریقا وجود دارد ضرورت تامین بخشی از هزینه حمل دریایی این محصولات پیشنهاد میگردد.
کاشی و سرامیک، چینی بهداشتی و آجر
طی یازده ماهه سال 1395 میزان 342 میلیون دلار به وزن 2259 هزار تن انواع کاشی و سرامیک، آجر و چینی بهداشتی از کشور صادر شده که در مقایسه با مدت مشابه در سال 1394 از لحاظ ارزشی با 23 درصد و از لحاظ وزنی با 11 درصد کاهش همراه شده است که این تفاوت نرخ تغییر قیمت و وزن نشان از کاهش چشمگیر قیمت صادراتی است.
قابل ذکر است که از این میزان 19 میلیون دلار به وزن 30 هزار تن مربوط به صادرات چینی بهداشتی است که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از لحاظ ارزشی دو درصد کاهش و از لحاظ وزنی 6 درصد رشد نشان میدهد. با توجه به اینکه قریب به 40 درصد محصولات صادراتی این بخش به مقصد کشور عراق صورت میگیرد، لذا مسائل داخلی آن بازار و شرایط خاص حاکم طی ماههای اخیر، روند رشد صادرات مورد انتظار را در این صنعت به همراه نداشته است. اگرچه مزیتهای انرژی و مواد اولیه ارزان داخلی بایستی به کاهش قیمت تمام شده این محصولات کمک نماید، لیکن به لحاظ مشکلات در مدیریت عملیات تولید و افزایش هزینههای سربار، قدرت بازاررسانی این محصولات کمتر از رقبا میباشد. البته موانع تعرفهای و غیرتعرفهای در بازارهای هدف نیز از جمله عوامل موثر در کاهش صادرات است.
شیشه ساختمانی
شیشه ساختمانی شامل انواع مختلف تخت، چند جداره، فلوت و به صورت بلوک و نیز شیشه جهت تزیینات داخلی است که در یازده ماهه سال 1395 به ارزش 87 میلیون دلار و به زون 403 هزار تن گزارش شده است این رقم در مقایسه با یازده ماهه سال 1394 22 درصد رشد ارزشی و 21 درصد رشد وزنی را نشان میدهد.
سنگ تزیینی کار شده
صادرات سنگ کار شده در دوره مذکور به رقم 112 میلیون دلار و 343 هزار تن رسید که در مقایسه با دوره مشابه سال ما قبل از لحاظ ارزشی 46 درصد و از لحاظ وزنی 50 درصد رشد را نشان میدهد. به دلیل غالب بودن تفکر سنتی بر بهرهگیری از تکنولوژی مدرن و به روز، بهرهوری در صنعت سنگ پایین بوده به گونهای که هماکنون در کشور بهطور متوسط از یک تن سنگ خام حدود هفت مترمربع سنگ تولید میشود.
مصرف برق واحدهای سنگ بری نیز حدود شش کیلووات به ازای تولید هر مترمربع سنگ است که این ارقام موید بهرهوری در سطح بسیار نازل است. این در حالی است که در صورت ارتقای بهرهوری، نوسازی، ماشینآلات و به روزآوری تکنولوژی تولید، راندمان تولید نیز بهبود چشمگیر خواهد یافت.
آخرین خلاصهی تحلیل آماری وضعیت صادراتی اقلام عمده معدن و صنایع معدنی طی 11ماه سال1395 بوده است و هنوز تحویل آماری وضعیت صادراتی دراین بخش طی 12ماهه منتشر نشده است.