عصر بازار- راهها برای بینالمللی شدن بورس و بازارسرمایه ایران با برنامه جامع "بینالمللی شدن بازارسرمایه" که آخرین مراحل تدوین خود را سپری میکند و به زودی برای تصویب به هیئت مدیره بورس تقدیم خواهد شد، هموار میشود.
به گزارش پایگاه خبری «عصربازار»، این بخشی از سخنان جانشین رئیس سازمان بورس در امور بینالملل و جذب سرمایهگذاری خارجی، دکتر بهادر بیژنی است که در گفتوگوی اختصاصی با "هفته نامه بازار امروز" بیان کرد.
به طور حتم نمیتوان دستاوردهای امور بینالملل سازمان بورس به ریاست بهادر بیژنی را طی سالهای اخیر نادیده گرفت. عضویت سازمان بورس و اوراق بهادار ایران در سازمان بینالمللی کمیسیونهای اوراق بهادار یا "آیسکو"، در نتیجه عضویت مجدد بورس تهران و عضویت فرابورس و بورس کالای ایران در فدراسیون بورسهای جهان (WFE) و ارتباط مداوم با بورسهای مطرح دنیا و معرفی پتانسیلهای موجود در بازار سرمایه ایران به فعالان بینالمللی از مهمترین اقدامات این حوزه به شمار میرود.
به دنبال تدوین برنامه بینالمللی شدن بازار سرمایه ایران که مراحل پایانی خود را سپری میکند و در تنظیم و نوشتن آن علاوه بر نهاد ناظر، 7 رکن دیگر بازار سرمایه نیز نقش اساسی ایفا کردهاند. بهادربیژنی درباره چند و چون این برنامه و همچنین وضعیت بورس ایران پس از انتخابات آمریکا در جذب سرمایههای خارجی به سوالات خبرنگار ما پاسخ میدهد.
- آقای بیژنی، طی سالهای اخیر فعالیتها برای بینالمللی شدن بورس تهران بسیار بوده است، حال سوال این است که آیا برنامه بینالمللی شدن بازار سرمایه ایران در مقایسه با اقدامات قبل متمایز است؟
اگرچه اقدامات قبل کاملا قابل تقدیر است، اما برنامه جدید بینالمللی شدن بازار سرمایه، مجموعهایی از برنامههاست با چند خصوصیت مهم که اولین آن دربرگرفتن کلیت بازار سرمایه است نه فقط بورس.
نکته بعدی اینکه در تدوین این برنامه، علاوه بر 4 بورس، شرکت سپرده گذاری مرکزی و دو نهاد کانون کارگزاران و کانون نهادهای سرمایهگذاری به همراه سازمان مشارکت اساسی داشتهاند به همین دلیل میتوان گفت این برنامه کمپینی برای بینالمللی شدن بازار سرمایه ایران خواهد بود.
از سوی دیگر طی جلسات مداومی که با مدیران این نهادها و بورسها داشتهایم تمام سعی خود را کردهایم تا همه نقطه نظرات و توصیهها و پیشنهادات آنان در تدوین برنامه لحاظ شود.
- مهمترین وظیفه برنامه بینالمللی شدن بازار سرمایه ایران چیست؟
ببینید بینالمللی شدن فرآیندی است که باعث میشود فعالان بازار سرمایه خارجی امکان ورود به بازار سرمایه ایران را بیابند و راهها برای فعالیت آنان تسهیل شود و از سوی دیگر برای فعالان ایرانی بازار سرمایه نیز این فرصت ایجاد میشود تا در بازارهای دنیا فعالیت داشته باشند. به عبارتی یک جریان دوسویه است و اعتقاد داریم با اجرای همه جانبه این برنامه که در ادامه درباره مهمترین بخشهای آنها سخن خواهم گفت، ایران به یک عضو فعال جامعه بینالملل بازار سرمایه تبدیل میشود و این خود منجر به افزایش جذب سرمایهگذاری خارجی خواهد شد. به همین دلیل این برنامه کمپینی است برای تمامی نهادهای بازار سرمایه ایران تا در این راستا نقش مهم خود را ایفا کنند.
- گام اول شما در این راه چیست؟
معرفی بازار سرمایه ایران به دنیا بسیار مهم است. اینکه بازار سرمایه ایران را چطور و چگونه و با چه روشی به دنیا معرفی کنیم، خود از بحثهایی است که در برنامه بازاریابی که بخشی از برنامه بینالمللی شدن بازار سرمایه است، مطرح میشود.
- درباره برنامه بازاریابی بینالمللی برای بازار سرمایه ایران بیشتر توضیح بدهید؟
ما در معرفی بازار سرمایه ایران، دید مارکتینگ خواهیم داشت؛ به عبارت دیگر با دید کلی که به بازار سرمایه خواهیم داشت، عملکرد این گونه خواهد بود که محصولات بازار سرمایه اعم از مشخصات، نوع محصول و قیمت را به علاقمندان معرفی خواهیم کرد.
براساس این برنامه قرار است، استراتژی بازاریابی را با هفت نهاد دیگر مشخص کنیم که تاکنون 17 مورد (segmentation) یا بخش بندی بازار صورت گرفته است. به عنوان مثال، مشارکت کنندگان در بورسهای ما، آنها که علاقمند به ارتباط با ارکان هستند، یا بخش دیگر مشارکت کنندگان خارجی که تمایل به داشتن سهم در نهادهای مالی ایران دارند؛ یا حتی خود نهادهای خارجی که قصد ورود به بازار سرمایه ایران را دارند و در آنجا که وارد بحث بورس کالایی میشویم، تولیدکنندگان یا همان عرضه کنندگان در مقابل معامله گران یا تاجران کالا، از مخاطبان اصلی ما محسوب میشوند. در هر بخش به طور مجزا راهبردها مشخص است.
همانطور که گفتم 17 بخش را برای بازاریابی تعیین کردهایم. پس از آن نوبت میرسد به اینکه با توجه به امکانات و شایستگیهایی که در بازار سرمایه ایران سراغ داریم، کدام را میتوانیم هدف قرار دهیم. در نتیجه در ادامه راه با اشراف به این مهم حرکت خواهیم کرد. به این ترتیب ارکان و فعالان در برنامه بینالمللی شدن به این هدف یا تارگت توجه لازم خواهند کرد.
- به نظر شما آیا تصویر بازار سرمایه ایران در حوزه بینالمللی و دیگر بازارهای سرمایه دنیا، تصویری رسا و مشخص و شفاف است؟
یکی از محورهای برنامه بینالمللی شدن بازار سرمایه ایران، شناخت و معرفی تمایزهای بازار سرمایه ایران در مقابل دیگر بازارهاست. در پاسخ به سوال شما باید بگویم خیر، هنوز بازارهای دنیا و حتی منطقه با قدمت بازار سرمایه ایران چندان که باید و شاید آشنا نیست. درنتیجه قصد داریم تمایز بازار سرمایه ایران را با توجه به عمر زیادی که دارد و از زیرساختارهای بسیار مناسبی نیز برخوردار است، به دنیا معرفی کنیم.
در همین راستا ، از دیگر محورهای مهم کاری، موقعیتیابی است به این معنی که قصد داریم از بورس تهران تصویر بورسی پر از پتانسیل و موقعیتهای ناشناخته و پر از بازدهی را در خارج از مرزها جا بیندازیم.
- آخرین وضعیت تدوین این برنامه چیست؟
هم اکنون آخرین مراحل تدوین و تنظیم را سپری میکند و به بخش توصیهها و پیشنهادات در پایان رسیدهایم. امید است در اوایل سال آینده در هیئت مدیره بورس به تصویب برسد.
- آقای بیژنی، بازار سرمایه ایران در چند سال اخیر با ورود بسیاری از ابزارهای اسلامی مواجه بوده است؛ این ابزارها چه میزان شما را در جذب سرمایههای خارجی یاری خواهد داد؟
دقیقا یکی از هدفهای ما معرفی ابزارهای اسلامی بورس ایران به دنیا و خریداران این گونه ابزار است. در بخش ابزارهای اسلامی، بورس ایران در دنیا ازجمله بورسهایی است که تمامی محصولات و ابزارهایش کاملا اسلامی است. اعضای توانمند و آگاه کمیته فقهی ایران توانستهاند با رعایت تمام جوانب فقه و شرع، اسلامیترین ابزارها را وارد بازار ایران کنند، اما نکته و سوالی که وجود دارد، این است که آیا این محصولات استانداردهای بینالمللی اسلامی یا همان استانداردهایی که موجب میشود یک سرمایهگذار در مالزی به طور نمونه نسبت به خرید این محصول اقدام کند را داراست.
عنایت داشته باشید، در اینکه محصول ما کاملا اسلامی است، تردیدی وجود ندارد، در حالی که متاسفانه هم اکنون یک بانک بزرگ دنیا که بخش اسلامی دارد و در محصولات اسلامی سرمایهگذاری میکند یا صندوقهای اسلامی بزرگ دنیا شناخت خوبی از ابزارهای اسلامی ما ندارند یا اصلا نمیدانند که ابزارهای ما کاملا اسلامی هستند، چرا که نسبت به کسب استانداردهای بینالمللی اسلامی اقدامی نشده است.
ما قصد داریم محصولات خود را در کمیتههای بینالمللی فقهی شرعی به تایید برسانیم تا بدین وسیله بتوانیم محصول کاملا اسلامی و شرعی خود را به دنیا معرفی کنیم. این کمیته از طریق نهادهای واسطهایی که وجود دارد ابزارها و محصولات خود را با 14 استاندارد شریعت مطابق میدهد و براساس آن اعلام میکند محصولی که در بازار ایران وجود دارد برای تمامی مسلمانان یا هرکدام از مذاهب قابلیت خرید دارد.
همچنین از دیگر راهبردهای ما در برنامه بینالمللی شدن، مبارزه با پولشویی است. ما باید به سرمایهگذاران خارجی این پیام را بدهیم که این موضوع برای ما نیز جدی است و مبارزه با آن صورت میگیرد.
- از دیگر پیشنهادات یا همان توصیههایی که تدوین شدهاند، بفرمایید!
موضوع پوشش ریسک و تکنیکهای مدیریت ریسک است. برای فعال خارجی یا هرکس که بخواهد با بازار سرمایه ما تعامل داشته باشد این مهم بسیار قابل توجه است. بحث انتشار اوراق ارزی شرکتهای دولتی و خصوصی است که میتواند در جذب سرمایههای خارجی نقش خوبی را ایفا کند.
- روش اجرای این برنامه چگونه خواهد بود؟
این برنامه تاکنون 32 توصیه یا پیشنهاد داشته است که قصد داریم برای عملی کردن آنها تیمهای توسعهایی را تعریف کنیم. به این ترتیب که هر تیم توصیههایی را که به تایید هیئت مدیره سازمان میرسد را اجرایی میکند و تعدادی از پروژهها را جلو میبرد. با توجه به اینکه تمام ارکان در تدوین و تنظیم این برنامه دخیل بودهاند به طور حتم از تمام ارکان و نهادهای بازار سرمایه در پیش بردن برنامهها و در تشکیل کمیتهها کمک خواهیم گرفت. همچنین مقرر شده تقویمی هوشمند در این باره ساخته شود تا کلیه فعالیتها و برنامههایی که انجام میشود در آن تقویم درج شده و به اطلاع کلیه ارکان بازار سرمایه و نهادهای فعال رسانده شود.
- گویا قرار است شاخص بینالمللی شدن بورس را نیز تعریف کنید؟
بله، این شاخص میزان و سطح بینالمللی شدن بورس ما را تعریف میکند تا بدین وسیله بتوانیم به طور مستمر وضعیت خود را رصد کرده و بهبود ببخشیم.
- آقای بیژنی با گذر از برنامه بینالمللی شدن بازار سرمایه ایران، یک سوال اساسی هم اکنون وجود دارد مبنی براینکه با توجه به وضعیت کنونی و انتخابات آمریکا چه میزان در مذاکرات بینالمللی موفق خواهید بود؟
سوال خوبی است؛ ترامپ 45 مین رئیس جمهور آمریکا محسوب میشود. مسلما او با ادعاها و سخنان خود پس از انتخاب شدن، نگرانیهای خاصی را نه تنها در بازار سرمایه ایران بلکه در کلیت بازارها ایجاد کرد. در نگاه اول همه تصور میکردند برگزیده شدن او تبعات منفی برای ما دارد اما واقعیت این است که فقط نباید به نظرات و ادعاهایی که دولت ترامپ میدهد، اکتفا کرد و باید به جوانب دیگر نیز توجه داشت. به عنوان مثال، ارتباط حسنه ترامپ با روسیه یا معادلات سوریه، عراق و مبارزه با داعش، تمام اینها میتوانند نقش ایران را در آینده برجستهتر از قبل کنند.
ما در آیندهایی نزدیک شاهد خواهیم بود که کشور ما تنها کشور با ثبات در منطقهایی بی ثبات است و این جنبه مثبت ایران بیش از پیش تشدید میشود.
ایران همان کشوری است که مکنزی از آن به عنوان فرصت یک تریلیون دلاری یاد میکند درنتیجه با توجه به کسب و کاری که ترامپ دارد و اهل اقتصاد است، پیشبینی میشود آمریکا نتواند به راحتی از ایران چشم پوشی کند.
بد نیست بدانید بعد از انتخاب ترامپ، رابطه ما با نهاد ناظر بازار سرمایه آلمان بسیار بهبود یافته است. برای اولین بار در ماه قبل یک کارگاه مشترک بین نهاد ناظر ایران و بازار سرمایه، پول و بیمه آلمان با حضور تمامی نمایندگان ارکان بازار سرمایه ایران برگزار شد که بسیار پر بار بود. بدین ترتیب هیچ جای نگرانی وجود ندارد.
- با توجه به مذاکراتی که انجام میدهید وضعیت سرمایهگذاری خارجی را در بازار ایران چگونه ارزیابی میکنید؟
درحال حاضر بیشترین میزان سرمایهگذاری خارجی ما در بخش سهام است. سرمایهگذاران در سهام ما نیز تقسیم میشوند به آنها که استراتژیک هستند و قصد دارند بخشی از بازار را داشته باشند و آنها که غیر استراتژیک عمل میکنند.
اما در مجموع با توجه به تمام مذاکراتی که صورت گرفته، تاکنون به دلیل نبود یک برنامه جامع برای معرفی بازار سرمایه ایران و دیگر دلایل، هنوز سهم خارجیها در بازار سرمایه ما چشمگیر نیست، اما در مجموع برای ورود به اوراق با درآمد ثابت علاقه بسیاری وجود دارد.
- به عبارتی همان بازار بدهی؟
بله، در کنفرانسی که در برلین چندی پیش شرکت کردم، دریافتم که بحث اوراق با درآمد ثابت از جذابترین محصولات محسوب میشود زیرا تورم ایران تک نرخی شده است و با در نظر گرفتن همه معادلات، نرخ سود اوراق ایران بسیار جذاب است. نرخ 20 درصدی اوراق بدهی ایران برای سرمایهگذاران خارجی تعجب برانگیز است و نکته مهمی که وجود دارد این است که نسبت بدهی ایران به GDP بسیار پایین است. به این ترتیب که نرخ بدهی دولت ایران به تولید ناخالص داخلی در سال 2015 بالغ بر 16.36 درصد بوده است. بیشترین میزان آن در سال 1996 بوده با عددی معادل 22.67 و کمترین نیز در سال 2011 با عدد 8.93 درصد بوده است. این نسبتها نشان میدهد که دولت ایران در پرداخت بدهیهای خود کاملا توانمند است. در صورتی که در سال 2015 نرخ بدهی دولت ترکیه و میانمار نسبت به تولید ناخالص داخلی 30 درصد و آفریقای جنوبی 50 درصد بوده است.
- از آخرین مذاکرات خود با خارجیها بگویید؟
در حال حاضر با بورسهایی مانند عمان و کره روابط بسیار خوبی داریم و پروژههای مشترکی تعریف کردهایم و در حال دنبال کردن این پروژهها هستیم. با آلمان روابط در حال بهتر شدن است و به تازگی نیز با بورس ژاپن مذاکراتی را آغاز کردهایم. بورس ژاپن چهارمین بورس قوی دنیاست و ارتباط با این بورس میتواند نقش مهمی را برای بینالمللی شدن بورس ایران ایفا کند.