به گزارش پایگاه خبری «عصربازار» به نقل از سنا، سهام خزانه عبارت است از سهام عادی یا ممتاز یک شرکت سهامی عام که توسط همان شرکت مجدد، خریداری می شود.

بر این اساس، شرکت و ناشر، سهام صادر شده را به صورت مجدد از بورس خریداری می کند اما در قانون تجارت کشور ما، طبق ماده 198، خرید سهام شرکت توسط همان شرکت و ناشر ممنوع است و علت آن هم اطلاعات داخلی و مزیت آگاهی از روند کاری شرکت اعلام شده است اما چندی است که مصوبه مجلس در خصوص مجاز بودن سهام خزانه، بازار سرمایه را با ظرفیتی جدید و آشنا مواجه کرده است.

نمایندگان مجلس شورای اسلامی طی هفته اخیر و در ادامه بررسی لایحه رفع موانع تولید، خرید و نگهداری سهام خزانه توسط ناشران پذیرفته شده در بورس و بازارهای خارج از بورس را تصویب کردنـد.

به همین جهت، "سنا" در گزارشی، وضعیت سهام خزانه در کشورهای دیگر را به تفصیل، مورد بررسی قرار داده است.

در ابتدا، سری بزنیم به ویکی پدیا و اینوستو پدیا، تا از تعریف واژه Treasury Stock و جزئیات آن مطلع شویم.

ویکی پدیا: سهام خزانه یا Reacquired Stock سهامی است که توسط ناشر آن مجدد خریداری می شود که دلیل آن هم کاهش مقدار سهام برجسته در بازار است.

شرکت ها مواقعی اقدام به خرید سهام خزانه می کند که قیمت سهام آنها در بازار به صورت Undervalued معامله شود و در دیگر مواقع، خرید سهام خزانه به دلیل جلوگیری از رقیق شدن سهام کارکنان صورت می گیرد.

به این ترتیب که، بسیاری از شرکت ها از دهه 1990 میلادی به بعد تصمیم به ارائه سهام به کارکنان به منظور تشویق و ترغیب برای افزایش کیفیت کار کردند.

این تصمیم موجب شد برخی شرکت هایی که این سهام را ارائه می کردند نسبت به دیگر شرکت ها متمایز شده و کارکنان بیشتری نسبت به کار در این مجموعه ترغیب شوند.

در این بین، شرکت هم به کارکنان جدید در بازه زمانی مشخص سهام شرکت را به قیمت پایین تر از بازار ارائه کرد تا این افراد در سود و زیان شرکت سهیم شوند.

اما در مواقع بحرانی و سقوط قیمت سهم در بازارها، شرکت به منظور جلوگیری از رقیق شدن سهم کارکنان در بازار و کاهش انگیزه آنها، اقدام به خرید مجدد سهام شرکت از بازار می کند.

اما انگیزه دیگری نیز در شرکت ها برای خرید سهام خزانه وجود داشت و آن هم خرید سهام خزانه به منظور ممانعت از ورشکستگی و پروسه ادغام آنها با شرکت های زیرمجموعه بوده است.

در قانون انگلستان، آمریکا و ژاپن، خرید سهام خزانه به نوعی مجاز شمرده شده است که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد.

سهام خزانه در ایران

اما پیشینه ای در خصوص سهام خزانه در ایران در اینجا خالی از لطف نخواهد بود.

در اوایل تشکیل بورس اوراق بهادار تهران در سال 1346 ، مدیران شرکت ملی نفت ایران به عنوان نخستین شرکت سهامی حق استفاده از سهام خزانه را داشتند و می توانستند در موارد مقتضی از آن جهت بازخرید سهم خود بهره گیرند.

اما بر اساس متمم قانون تجارت در فرودین ماه سال 1348 حق استفاده از بازخرید سهم یا به تعبیری سهام خزانه از شرکت ها گرفته شد.

در حالی که باید اذعان داشت که سهام خزانه موجب سود سهامداران می شود و به همین خاطر  است که در بعضی از کشورها، خرید آن "با یا بدون" وجود شرایط خاصی، مجاز است، اما چون امکان سوء استفاده از آن نیز وجود دارد، در مواردی این خرید ممنوع اعلام می شود.


سهام خزانه در ایالات متحده آمریکا

در ایالات متحده آمریکا، شرکت ها ممکن است در موارد لازم، سهام بازخرید شده را ابطال کنند و یا آن ها را در خزانه نگهداری نمایند اما اگر در خزانه نگهداری شود، به طور معمول واجد شرایط دریافت سود سهام نبوده و حق رای ندارد و آن ها را می توان به عنوان سهام جایزه، برای طرح های سهام به کارکنان و یا در تحصیل استفاده نمود، و فروش مجدد آن به بازار ممکن نیست، مگر این که بر اساس قانون اوراق بهادار ایالات متحده در سال 1933 ثبت شده باشند.

بر اساس این قانون، سود و زیان ناشی از فروش مجدد در محاسبه سود هر سهم لحاظ نمی شود.

سهام خزانه در انگلستان

اما در انگلستان طبق قانون شرکت ها در سال 1955 میلادی خرید این سهام ممنوع اعلام شده بود در حالی که در قانون شرکت ها در سال 1993 میلادی این حق مجاز شمرده شد.

در این کشور، نظیر هنگ کنگ سهام بازخرید شده باید ابطال شود، در نتیجه تعداد سهم منتشره را کاهش می دهد.

در ماه می سال 1998 تغییراتی در این قانون داده شد که به شرکت ها اجازه بازخرید، نگهداری و فروش مجدد سهام خزانه را تا 10 % سهام منتشره شرکت اعطا نمود .

سهام خزانه در دیگر کشورها:

در استرالیا، برمودا و کوبا نیز قوانینی مشابه در خصوص بازخرید سهم در بازار سهام حاکم است.

در  قانون شرکت های سهامی در چین، بازخرید سهام توسط خود شرکت صادر کننده را منع می کند به جز اینکه سهام خود را به عنوان ابطال سهام به منظور کاهش سرمایه ثبت شده و یا ادغام با یک شرکت دیگر که دارای سهام در این شرکت است و یا سایر موارد تعیین شده در قانون مزبور، بازخرید نماید.

در بسیاری کشورهای اروپایی نیز با درج شرایط سخت گیرانه، اجازه قانونی برای بازخرید سهام شرکت صادر شده است به طوری که این نوع از سهام قابل توزیع نبوده و در صورتی که به عنوان دارایی ثبت گردد، باید بدهی برابر با آن شناسایی شود.

در ژاپن، قوانین مربوط به سهام خزانه در گذشته تقریباً مشابه سیستم اروپایی و تا حدی سخت گیرانه بود ولی به تدریج قوانین معاملات سهام خزانه به سیستم آمریکایی تغییر کرد و از شدت سخت گیری های آن تا حدی کم شد.

سایر کشورها از جمله سوییس دارای قوانین محدود کننده ای در سهام خزانه نبوده و بیشتر در بخش نظارت بر انواع مبادلات پیچیده، سخت گیر و فعال است.

کره جنوبی قوانین سهام خزانه مشابه و در برخی جزییات قوانین نسبتاً متفاوتی دارد .

بر اساس ماده 341 قانون تجارت کره جنوبی، به جز موارد زیر شرکت مجاز به تحصیل سهام خود نیست؛ در موارد ابطال سهم، در موارد ادغام شرکت یا تحصیل کل شرکت توسط شرکتی دیگر، در مواردی که بازخرید سهم برای دستیابی به اهداف از طریق اعمال حق شرکت لازم باشد، در مواردی که سهامدار دارای این حق است که از شرکت بخواهد سهم خود را بازخرید کند.

پایگاه اطلاع رسانی بازار سرمایه (سنا)، یادآور می شود؛ بر اساس مصوبه مجلس شورای اسلامی، در بند ب ماده الحاقی 26 لایحه رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقاء نظام مالی آمده است: شرکت های پذیرفته شده در بورس و بازارهای خارج از بورس براساس میزان سهام شناور خود در هر یک از بازارهای مذکور و براساس مقرراتی که به پیشنهاد سازمان بورس و اوراق بهادار به تصویب می رسد، می توانند تا 10 درصد سهام خود را خریداری و تحت عنوان سهام خزانه، در شرکت نگهداری کنند. همچنین مابه التفاوت ارزش اسمی و قیمت معاملاتی پذیره نویسی اوراق بهادار مذکور که کمتر از قیمت اسمی پذیره نویسی می شوند، به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی شناخته خواهد شد.

جهت دریافت آخرین اخبار از طریق تلگرام به کانال اختصاصی عصربازار ( https://telegram.me/asrebazar ) بپیوندید. برای دریافت آخرین نسخه از نرم افزار تلگرام اینجا را کلیک کنید.