عصر بازار- یک سال پیش در چنین روزی بود که ماراتن مذاکرات هستهای پس از ۱۲ سال رفت و آمد و گفتوگو، سرانجام به نتیجه رسید و طرفهای مذاکره قول و قرار گذاشتند تا در ازای انجام برخی تعهدات توسط ایران، رفته رفته تحریمها و محدودیتهای مربوط به حوزه انرژی هستهای رفع شود.
به گزارش پایگاه خبری «عصربازار»، بر این اساس نیز موجی از خوشبینی میان فعالان اقتصادی بهویژه سرمایهگذاران بورسی به وجود آمد، تا جایی که شاخص بورس از نیمه دی ماه سال گذشته تا انتهای زمستان رشد چند هزار واحدی را به خود دید.
با این حال، با گذشته یک سال از اجرایی شدن توافق برجام هنوز اما و اگرهایی برای قضاوت در مورد موفقیت یا عدم توفیق اجرای برجام وجود دارد و برخی بر این باورند که ورود سرمایه خارجی و افزایش رشد اقتصادی از جمله این دستاوردهاست و میتوان میوه برجام را در ورود هواپیمای ایرباس به کشور عنوان کرد.
از سوی دیگر برخی این اظهارات را خوش بینانه میدانند و معتقدند جدای از واکنش بجا و کوتاهمدت فعالان اقتصادی و معاملهگران بورس به خبر رسیدن به توافق و اجرای برجام و انتظار تاثیرپذیری اقتصاد، صنایع و بنگاهها از ثمرات مثبت آن در میان و بلندمدت، چند نرخی بودن ارز، قوانین و مقررات مزاحم و... از جمله ریسکها و موانع پیشروی اقتصاد برای میزبانی از سرمایهگذاران است.
به علاوه این که پس از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و روی کار آمدن ترامپ هم حالا کلیت برجام و اجرا شدن یا نشدن آن به ابهام بزرگ این روزهای اقتصاد و بازار سرمایه کشور تبدیل شده که خود تایید دیگری بر عدم کارایی برجام در اقتصاد کشور تا به امروز است.
از نگاهی دیگر یکی از موانع اجرایی شدن برجام در یک سال گذشته را میتوان حواشی مربوط به گروه بانکی چه در داخل کشور و حوزه بازار سرمایه و چه در حوزه سوئیفت و مراودات بینالمللی عنوان کرد.
از این رو باید گفت بسیاری از سهامداران و سرمایهگذاران بورسی در زمستان سال گذشته و پس از مطرح شدن موضوع اجرایی شدن برجام و رفع تحریمها چشم امید به نمادهای معاملاتی شرکتهای مربوط به گروه بانکی بسته بودند و از قضا آن قدر هم که انتظار میرفت، بانکیها نسبت به برخی گروهها مانند خودروییها از انتشار خبر به سرانجام رسیدن و اجرایی شدن برجام تاثیر نپذیرفتند و رشد نکردند؛ تا جایی که برخی به آنها لقب "جامانده بزرگ از قافله صعودی بازار سهام در دوران پساتحریم" را دادند.
البته این تنها نکته قابل بیان در خصوص دوران پساتحریم و پسابرجام گروه بانکی و سهامدارانش در ماههای گذشته نبوده است و هر چه از انتشار خبر اجرایی شدن برجام و پیشرفت آن گذشت، بر ابهامات اتصال شبکه بانکی ایران به سوئیفت اضافه شد و تردید بانکهای خارجی در رابطهشان با بانکهای وطنی پررنگتر شد که این ابهام این روزها نیز کماکان ادامه دارد.
بر این اساس برخی از کارشناسان معتقدند در دوران پسابرجام هر چند با امضای قراردادهای اقتصادی در صنعت حملونقل، نفت و خودرو و بیمه گشایشهایی ایجاد شده است و ملموسترین دستاورد اقتصادی برجام را میتوان افزایش تولید و صادرات نفت ایران قلمداد کرد اما گشایش بزرگ در اقتصاد کشور زمانی اتفاق خواهد افتاد که تفاهمهای صورت گرفته در دوران پسابرجام به قرارداد نهایی تبدیل شود، سرمایه خارجیها به اقتصاد و بورس سرازیر و موجب خروج اقتصاد از رکود شود و از همه مهمتر روابط کارگزاری بانکها با بانکهای خارجی به وضعیت پیش از تحریمها برگردد تا مردم آثار واقعی برجام را لمس کنند.
از سوی دیگر برخی بر این باورند با توجه به پا بر جا بودن برخی ابهامات و مشکلات بهویژه در حوزه روابط بانکی، شکوفایی اقتصاد ایران در دوران پسابرجام توقعی بیجاست؛ چرا که جدای از بدعهدیهای آمریکا و طرفهای مذاکره برای اجرایی شدن بندهای برجام، برخی از مشکلات را در داخل کشور باید جستجو کرد؛ آن هم به این دلیل که عدم هماهنگی سیستم بانکی کشور با استانداردهای روز دنیا حالا سبب شده تا هزینههای بلندمدتی به اقتصاد ایران تحمیل شود و با اجرایی شدن برجام، مشکلات سیستم بانکی تازه آشکار شده است. به همین دلیل هم هست که وقتی برجام اجرایی میشود، روابط بانکی ایران با جهان، سامان نمییابد و اتفاقات دیروز ما را از دستیابی به نتایج مثبت امروز باز میدارد.
از سوی دیگر برخی میگویند نظام بانکی در سالهای گذشته به لحاظ منابع و مصارف با تسهیلات تکلیفی و همچنین تسهیلات اجباری دولتی و تخریب نظامات مدیریتی از یکسو و استفاده نابجا از منابع بانکی در جهت تامین نیازهای دولت از سوی دیگر روبهرو شده، که این اتفاقات موجب ایجاد اشکال در سیستم بانکی گشته که نتیجه این سیاستها هم در داخل کشور و هم در ارتباطات بانکی ایران با نظام بینالملل قابل مشاهده است و این شیوه مدیریت بانکها سبب شده تا امروز سیستم بانکی با تنگنای مالی و داراییهای منجمد روبهرو باشد.
افزون بر این برخی اظهارنظرها اینگونه عنوان میشود که طبق قراری که در برجام میان ایران و طرفهای مذاکره گذاشته شد، همه این کشورها قبول کردند که پس از امضای توافقنامه، همکاریهای اقتصادی را شروع کنند و برای انجام این تعهدات نیز در عرصه اقتصاد باید موانع ارتباطات اقتصادی و بانکی از میان برود که با توجه به تداوم مشکلات موجود در نظام بانکی ایران، تعهدات برجام تنها به امضای برجام محدود شده و روی کاغذ باقی مانده است.
بهعلاوه این که محدودیت در توان مالی، اقتصادی و مدیریتی بانکهای کشور که از عدم ارتباطات گسترده بینالمللی موسسات مالی دنیا در سالهای گذشته ناشی میشود نیز موجب شده تا بانکهای ما همراه و همگام با نظامات بانکی، مدیریتی و کنترلی موسسات مالی دنیا نسبت به تغییر و به روز رسانی سیستمهای مدیریتی و نرمافزاریشان اقدام نکنند که حالا این موضوع به مانعی دیگر برای اجرایی شدن برجام تبدیل شده است.
از سوی دیگر نکته قابل تامل و توجه در این زمینه این است که با توجه به کاهش مراودات بینالمللی بانکهای وطنی در سالهای گذشته، این رخداد موجب شده تا متولیان بانکی کشور بهدلیل عدم احساس نیاز، از انجام سرمایهگذاری و بهروزرسانی خود در نظامهای داخلی شامل نظام مالی، ثبت حسابداری، استانداردهای تسهیلات و همچنین استانداردهای مربوط به گردش امور یا امور داخلی آنچه به عنوان واحد تطبیق و مدیریت ریسک فعالیتهای بانکها با اصول مدیریتی که رتبه را تعیین میکند، غافل بمانند و حالا که بحث اجرای برجام و برقراری مراودات بینالمللی مطرح شده است، سیستمهای مالی کشور قابل تطبیق با نظامات موسسات مالی دنیا نیستند و آن وقت سیستم بانکی کشور به مانعی بزرگ تبدیل میشود برای تداوم ماندن برجام پشت چراغ قرمز مشکلات!