عصر بازار- وین... شهری که قرار است ناجی بازار نفت جهان باشد. حالا در نخستین روز هفتگی از تقویم ایران، اوپکیها و غیراوپکیها گردهم آمدهاند تا توافق طلایی اوپک را به خط پایان برسانند و درباره سهمیه و میزان توزیع نفت کشورهای غیر عضو سازمانشان نیز به تفاهم برسند.
به گزارش پایگاه خبری «عصربازار» به نقل از شهروند، این موضوع در شرایطی رخ میدهد که کشورهای تولیدکننده نفت به همگرایی کمسابقهای رسیدهاند. اوپکیها که تا قبل از این بارها عهدشکنی و با سرپیچی از منافع گروهی، مصلحت شخصی را در تولید نفت لحاظ کرده بودند، با سقوط قیمت نفت زیان هنگفتی دیدهاند. این زیان هنگفت و کسری بودجه کشورهای عضو اوپک، حالا آنها را به یک همگرایی بیسابقه رسانده است و عربستان نیز بهعنوان سرسختترین عضو اوپک ناچار شده است با تصمیم جمعی همراهی کند. از سوی دیگر، روسیه نیز بهعنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان نفت جهان تلاش کرده است تا نماینده غیراوپکیها باشد و با جلب نظر آنها، بازار را در جهت منافع اوپک هدایت کند. روسیه که حدود نیمی از درآمدهای خود را وابسته به نفت میبیند برای جلوگیری از سقوط دوباره قیمت نفت، تلاشهای گستردهای برای همراهی اوپک انجام داده است. در این میان، تصمیم طلایی اوپک خطر ترامپ از بازار نفت جهان را دور کرده است. رئیسجمهوری منتخب آمریکا که اعلام کرده به دنبال افزایش تولید نفت آمریکا و کاهش واردات از کشورهای خلیج فارس است، ناچار است از سیاست اوپک برای افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی پیروی کند زیرا سقوط قیمت نفت استخراج گرانقیمت نفت شیل آمریکا را از توجیه میاندازد. مجموع این شرایط باعث شده است که کارشناسان انرژی سال 2017 میلادی را سال خوشیمن نفت توصیف کنند. نرسی قربان، کارشناس ارشد نفت قیمت 60 دلاری نفت در سال 2017 را پیشبینی میکند و علیاکبر وحیدی آلآقا، دیگر کارشناس ارشد انرژی نیزمیگوید که معادلات سیاسی و اقتصادی کشورهای تولیدکننده نفت در وضعیتی قرار گرفته است که امکان عهدشکنی و سرپیچی آنها از منافع گروهی ضعیف است. شمس اردکانی، کارشناس ارشد نفت نیز میگوید که با افزایش قیمت نفت سرمایههای خارجی به سمت نفت ایران سرازیر میشود زیرا هزینه استخراج نفت در ایران بسیار پایین است و افزایش قیمت نفت، توجیه اقتصادی بالایی به سرمایهگذاری در صنعت نفت ایران میدهد.
عهدشکنی نمیکنند
امیدها به توافق نفتی اوپک و غیراوپکیها قیمت نفت را دیروز در بازارهای جهانی با 50 سنت افزایش از ٥٤ دلار گذراند. حالا جمهوری آذربایجان، قزاقستان، عمان، مکزیک و روسیه که حدود 20٢۰میلیون بشکه از تولید نفت جهان را در اختیار دارند، آمادگی خود را برای حضور در نشست 20 آذر تولیدکنندگان عضو و غیر عضو اوپک در وین اعلام کردهاند. اعضای اوپک که بیش از 30درصد از نفت جهان را تولید میکنند، هفته گذشته به توافق رسیدند به منظور تثبیت بازار و افزایش قیمتها، یکمیلیون و 200هزار بشکه از تولید روزانه نفت خود بکاهند و از کشورهای غیر عضو نیز خواستهاند تا همسو با این طرح، روزانه 600هزار بشکه از تولید خود کاهش دهند. روسیه نیز بعد از مذاکرات پشت پرده تعهد کرد که 300هزار بشکه در روز از تولید خود کم کند.
تعهدی که برخی منابع اوپکی با اطمینان از اجرایی شدن آن سخن میگویند. این منابع به رویترز گفتند: تصمیم دشواری نیست، این کشورها میتوانند طرح کنونی را اجرایی کنند. برخی منابع دیگر اوپک با تردید درباره پایبندی کشورهای غیر عضو اعلام کردند که باید تا شنبه منتظر بود. در این میان کارشناسان انرژی ایران از خوشبینی نسبت به توافق امروز سخن میگویند و معتقدند که نشست امروز در راستای تحکیم توافق برد - برد اجلاس ١٧١ اوپک است.
شمس اردکانی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران ضمن اشاره به این نکته با بیان اینکه کاهش سقف تولیدات و بهبود قیمتها منافع تمامی کشورهای اوپکی و غیر اوپکی را به همراه خواهد داشت، میگوید: بیشک کشورها مادامی که کاهش سقف تولیدات، منافع اقتصادیشان را تأمین کند، بدان پایبند خواهند بود. او واکنش مثبت بازار به نشست امروز را مورد اشاره قرار داد و گفت: افزایش قیمتها نشان میدهد که بازار نسبت به نشست وین امیدوار است؛ بهطوریکه هر بشکه نفت برنت دریای شمال دیروز با 50 سنت افزایش ٥٤,٣٩ دلار فروخته شد.
2017، سال خوشیمن بازار نفت
علیاکبر وحیدی آلآقا از دیگر کارشناسان انرژی میگوید: واقعیت این است که تمام کشورهایی که دستی در تولید نفت دارند از قیمتهای پایین نفت متضرر میشدند و این زیان ایجاد نوعی همسویی در میان کشورهای تولیدکننده و صادرکننده و حتی آمریکا شده است. به گفته او، جلسه اوپک و غیر اوپک تکلیف اوپک را روشن کرده و ابهامی که در مورد توزیع نفت توسط کشورهای غیر اوپک وجود دارد را برطرف میکند.
او معتقد است که هر کشوری بهطور طبیعی منافع خود را دنبال میکند، این منافع صرفا اقتصادی نیست و میتواند در برگیرنده مسائل سیاسی هم باشد؛ اما در حالی برخی با تردید نسبت به اجراییشدن توافقات صورتگرفته سخن میگویند که رئیس کمیسیون انرژی اتاق نظری متفاوت دارد. به باور این فعال بخش خصوصی بازار سال آینده میلادی روند باثباتی را دنبال میکند و بعید میدانم که کسی قصد بر هم زدن تعادل در قیمتها را داشته باشد. او با اشاره به این نکته که عربستان سعی دارد تا با افزایش قیمت نفت بهنوعی قیمت سهام آرامکو خود را بهبود بخشد، میگوید که عربستان به دنبال اقتصادیکردن تولید شل است و روسیه و اعضای اوپک هم سعی دارند تا درآمدهای نفتی خود را بهبود بخشند، منافع تمامی کشورهای تولیدکننده و صادرکننده نفت در همسویی ایجادشده دانست و گفت: کاهش سقف تولیدات به ٣٢,٥میلیون بشکه در هفته حدود 300 میلیون دلار به نفع آنها خواهد بود.
افزایش قیمت نفت به بیش از 60 دلار
حال سوال اینجاست که ثبات ایجادشده در بازار و همسویی میان تولیدکنندگان و صادرکنندگان و البته دیگر تولیدکنندگان همچون آمریکا تا چه زمانی ادامه خواهد داشت. سوالی که بسیاری از کارشناسان در پاسخ به آن اتفاق نظر داشته و همگی 2017 را سالی خوش برای بازار نفتی میدانند. نرسی قربان با بیان اینکه میزان تقاضا برای نفت در بازار سال آینده افزایش پیدا خواهد کرد، ادامه میدهد: قیمت طلای سیاه در سال 2017 تا آستانه 60 دلار هم پیش خواهد رفت. وحیدیآلآقا دیگر کارشناس انرژی است که معتقد به صعودیشدن قیمتهاست، از افزایش 10 الی ١٥ دلاری قیمتها در سال آینده نسبت به سال2016خبر میدهد. او با اشاره به سیاستهای انرژی رئیسجمهوری جمهوریخواه آمریکا و افزایش تولیدات این کشور میگوید که قیمت نفت تا جایی که تولید نفت شل به لحاظ اقتصادی توجیهپذیر باشد، ادامه پیدا خواهد کرد؛ به محض رسیدن به این نقطه قیمتها یا ثابت میماند یا نزولی میشود.
سرمایههای خارجی به ایران سرازیر میشوند
افزایش سرمایهگذاری در صنعت نفت یکی دیگر از نکات مورد اشاره شمس اردکانی، فعال بخش خصوصی است. او در حالی معتقد است که کاهش تولید و افزایش قیمت نفت به نوعی به رونق سرمایهگذاری در این صنعت منجر میشود که براساس گزارش آژانس بینالمللی انرژی در دو سال اخیر سرمایهگذاریها در این صنعت بیش از 300میلیارد دلار کاهش یافت که در 40سال اخیر بیسابقه بوده است.
اما بیشترین افت سرمایهگذاری در حالی مربوط به صنایع بالادستی نفت و گاز آمریکایشمالی است که بسیاری از کارشناسان بازگشت سرمایه به این مناطق را دور از انتظار میدانند. نرسی قربان با اشاره به هزینه بالای تولید نفت در آمریکا میگوید: با بهبود قیمت نفت سرمایهها به سمت کشورهایی که هزینه استخراج نفت در آنها پایین است، حرکت خواهد کرد.
به باور این کارشناس ارشد انرژی سرمایهگذاری شرکتهای خارجی در حوزه نفت ایران همچنان توجیهپذیر است؛ زیرا به صورت میانگین قیمت تمامشده استخراج نفت در ایران کمتر از 10 دلار و پایینتر از بسیاری از کشورهای نفتی ازجمله کشورهایی مانند نروژ، اسکاتلند و کشورهای دیگر حوزه دریای شمال بالای 30 دلار است.
آنگونه که آمارها نشان میدهد هزینه تولید یک بشکه نفت غیرمتعارف در آمریکا در سال 2014 حدود 64 دلار بوده این در حالی است که آمارهای رسمی مدیریت برنامهریزی تلفیقی شرکت ملی نفت ایران نشان میدهد که متوسط هزینه تولید یک بشکه نفت خام در ایران با احتساب تمامی میادین خشکی و دریایی بین سه تا چهار دلار است.
عربستان سعودی و عراق از دیگر کشورهایی است که هزینههای تولید نفت در آنها بسیار پایین است بهطوری که برآوردهای موسسه برتیش پترولیوم انگلیس از هزینههای تولید نشان میدهد که تولید یک بشکه نفت در این دو کشور عضو اوپک حدود 4 تا 6 دلار است. با وجود این، هزینههای تولید نفت در کشوری همچون امارات متحده عربی که باید بخشی از تولید نفت خود را از میادین فراساحلی با سرمایهگذاریهای کلان استخراج کند، بالاتر است و به حدود بشکهای هفت دلار میرسد.
از سوی دیگر آژانس بینالمللی انرژی هزینه استخراج نفت در دریای شمال بهویژه برای کشورهایی همچون انگلیس و نروژ که بیشترین نفت را از این منطقه استخراج میکنند بیش از 50 دلار و در مناطق قطب شمال و سیبری را بشکهای بین 32 تا یکصد دلار تخمین میزنند.