عصر بازار- آمار هفت ماهه تجارت خارجی گمرک گویای تغییر شرایط است. برجام و تمایل کشورهای توسعه یافته برای برقراری ارتباط از یک سو و مشکلات حل نشده بانکی و جنگ در منطقه از سوی دیگر از مهمترین عواملی است که در تغییرات آمارهای این هفت ماهه تاثیرگذار بودهاند.
به گزارش پایگاه خبری «عصربازار» به نقل از تعادل، در این مسیر تجارت ایران با اروپا افزایش یافته و سهم آسیا کمتر شده است. جنگ و تغییر مناسبات سیاسی در منطقه نیز باعث شده آمار صادرات ایران به کشورهایی نظیر عراق و افغانستان کاهش پیدا کند در شرایطی که دولت از برنامهریزی برای افزایش 10میلیارد دلاری صادرات غیرنفتی نسبت به سال گذشته خبر میدهد. براساس آمار در 6 ماهه ابتدایی امسال صادرات غیرنفتی 6 درصد نسبت به سال گذشته رشد داشته اما در 7ماهه ابتدای امسال رشد صادرات غیرنفتی حدود 4درصد شد. البته این درحالی است که برنامهریزی وزارت صنعت برای رشد 20درصدی صادراتی غیرنفتی بود. در این بین عامل کند بودن رشد صادرات غیرنفتی تنها مسائل داخلی نیست و یکی از مشکلات اساسی، عدم برقراری روابط با بانکهای بینالمللی است.
از سوی دیگر صادرات ایران به کشوری مانند عراق که نه تنها ثبات اقتصادی و سیاسی ندارد بلکه با جنگی بزرگ و داخلی مواجه است کمی نگرانکننده است. همچنین سوریه، افغانستان و پاکستان دیگر مقاصد صادراتی ایران هستند که همگی آنها یک وضعیت مشترک دارند؛ بیثباتی و عدم اطمینان از تداوم داشتن تقاضای این بازارها نسبت به کالاهای ایرانی. از سوی دیگر اما بررسی آمار تجاری ایران در 7ماهه ابتدای امسال گویای آن است که باز هم با احتساب تولیدات نفتی مانند گاز مایع و میعانات گازی، آمار صادرات غیرنفتی با رشد همراه شده است.
جنگ؛ دلیل افول صادرات به کشورهای منطقه
درحال حاضر مقاصد صادرتی ایران در منطقه هیچ کدام نه ثبات اقتصادی دارند و نه ثبات سیاسی. براساس آمارهای گمرک، صادرات ما هنوز به کشورهایی مانند عراق و افغانستان وابسته است. کشورهایی که در زمان تحریمها حجم عمدهیی از صادرات ما به این مقاصد انجام میشد ولی اکنون صادرات ایران به هر کدام از اینها به دلیلی کاهش یافته و براساس پیشبینیهای انجام شده، امید نمیرود شرایط این دو کشور بهتر از این شود. این درحالی است که پایین آمدن قیمت نفت و شرایط جنگ در منطقه هم روی بازارهای صادراتی ایران تاثیر گذاشته است. به گفته محمدرضا مودودی، مشاور وزیر صنعت و معاون سازمان توسعه تجارت، «وضعیت عراق درحال جنگ به صورتی است که به دلیل مشکلات مالی میزان صادرات جهانی به این کشور حدود 30درصد کاهش و صادرات ایران نیز به عراق هم به دلیل همین مشکلات مالی 4درصد کاهش یافته است. در افغانستان هم با کاهش کمکهای بینالمللی، صادرات دنیا به این کشور بین 20تا 30درصد کاهش یافته و سهم کشور ما هم از این کاهش صادرات حدود 6 درصد است. در گذشته حدود 10میلیارد دلار محصولات مختلف از اقصا نقاط دنیا به این کشور وارد میشد که هماکنون این رقم به حدود 7میلیارد دلار رسیده است. البته در میان کشورهای خاورمیانه، صادرات غیرنفتی ما به کشور عمان بالای 160درصد رشد داشته است.»
طلوع تجارت از منطقه به سمت اروپا
البته درحالی که تجارت ایران با کشورهای جنگزده خاورمیانه دچار نزول است، تجارت از کشورهای شرق آسیا و غرب اروپا درحال طلوع است. کرهجنوبی و ژاپن ازجمله کشورهایی بودند که در زمان تحریمها از لیست کشورهای واردکننده کالاهای ایرانی خارج شده بود اما اکنون این دو کشور به 10مقصد اول صادراتی ما برگشتهاند. هماکنون کره جنوبی پنجمین مقصد صادراتی ایران است. پس از برجام کشورهای اروپایی مثل فرانسه، ایتالیا و اتریش از واردات کالاهایی ایرانی استقبال کردهاند و کالاهایی مثل فرش و زعفران را به این کشورها صادر میکنیم. حتی به گفته معاون توسعه صادرات سازمان توسعه تجارت«هماکنون امریکا هم از واردات زعفران و فرش ایرانی به کشورش استقبال کرده است.» همچنین در این مدت ارزش واردات ایران نسبت به سال گذشته تقریبا ثابت بوده است اما بررسی کشورهایی که طرف تجاری ایران بودهاند، نشان میدهد که ترکیب این کشورها درحال تغییر است به طوری که پس از برداشته شدن نسبی تحریمها، واردات ایران از کشورهای آسیایی درحال کاهش و تجارت با اروپا درحال افزایش است. بنا بر این آمار هنوز چین، امارات، کره و ترکیه بزرگترین شرکای تجاری ایران هستند اما واردات از چین 5.54 درصد و از کره 13.54درصد کمتر شده درحالی که در همین دوره واردات از آلمان 25درصد افزایش یافته است. در واقع افزایش واردات ایران از آلمان بیانگر این است که بازار ایران تمایل بیشتری به اجناس با کیفیت آلمانی دارد و ترجیح میدهد که نیاز خود را هر چند گرانتر از اروپا تهیه کند. هر چند که آمار نشان میدهد، صادرات آلمان به ایران یک پنجم کل صادارت چین به ایران بوده اما افزایش جهشی این رقم بیانگر تجارت بیشتر ایران با این کشور است. بر این اساس کشور آلمان گوی سبقت را از سایر کشورهای اروپایی مانند فرانسه، ایتالیا و انگلیس ربوده است به طوری که رقم صادرات این کشور به ایران در 7ماهه ابتدای امسال به یک میلیارد و 275میلیون دلار رسیده است. این نکته حائز اهمیت است که عمده کالاهای آلمانی که به ایران صادر میشود، صنعتی هستند بنابراین، این آمارها میتواند گویای رشد صنعت و تکنولوژی ایران در سالهای آینده باشد. این درحالی است که عمده واردات ایران در سالهای گذشته از کشور چین شامل کالاهای مصرفی زیادی میشده است به طوری که حتی حبوبات و سایر اقلام هم از این کشور به ایران وارد میشد.
رشد صادرات غیرنفتی
درحالی آمار 7ماهه نشان از رشد 4درصدی صادرات غیرنفتی میدهد که این سرفصل در مدت 6 ماهه ابتدای امسال نسبت به سال گذشته با رشد 6 درصدی مواجه بود. بنا بر آمار گمرک در این مدت صادرات غیرنفتی با 4.34درصد افزایش نسبت به مدت مشابه سال گذشته به 24میلیارد و 657 میلیون دلار رسید درحالی که این رقم در سال گذشته 23میلیارد و 633 میلیون دلار بود. براساس این آمارها باز هم گاز مایع و میعانات گازی جزو کالاهای صادراتی غیرنفتی محسوب شده و در آمار تجاری ایران آورده شده است. بر این اساس میعانات گازی با 4میلیارد و 50 میلیون دلار، عمدهترین کالای صادراتی کشورمان در این مدت بود که 16.43درصد از کل صادرات غیرنفتی را به خود اختصاص داده است. همچنین گازهای طبیعی مایع شده نیز با یک میلیارد و 952میلیون دلار در رتبه بعدی قرار دارد و پس از آن به ترتیب گازهای نفتی و هیدروکربورهای گازی شکل مایع شده با 888 میلیون دلار، روغنهای سبک و فرآوردهها به جز بنزین با 828 میلیون دلار و پروپان مایع شده با 694 میلیون دلار قرار دارند. بنابراین میعانات گازی و گاز مایع سهم 6 میلیارد و 2میلیون دلاری را از رقم کل صادرات به خود اختصاص دادهاند که با کم کردن این رقم از کل صادرات، آمارهای صادراتی به 18میلیارد و 655 میلیون دلار میرسد.