عصر بازار- صندوقهایی بر اساس شاخص کل بورس با مدیریت غیر فعال که سالهاست در کشورهایی با اقتصاد پیشرفته فعالیت دارند، مدتی است که در بازار ایران هم مورد توجه قرار گرفته است. این صندوقها در حالی طی سالهای اخیر در کشورهای پیشرفته، سهم بازار بیشتری را نصیب خود میکنند که بررسی تاریخی عملکرد آنها نشان میدهد، معمولا شاخص توانسته بازدهی بیشتری نسبت به صندوقهای سرمایهگذاری کسب کند.
به گزارش پایگاه خبری «عصربازار»، بنابراین، این نوع از صندوقها که میتوانند مورد توجه سرمایهگذاران خارجی نیز قرار بگیرند، در آیندهای نزدیک در بازار ایران نیز سهم بیشتری خواهند داشت. در مورد مسائلی که گفته شد و چند موضوع دیگر با محسن احمدی معاونت سرمایه گذاری کارگزاری فیروزه آسیا به گفتوگو پرداختیم که مشروح آن را همراه با نمودارهای مرتبط در ادامه میبینید.
- صندوقهای شاخصی (INDEX FUND) چه نوعی از صندوقها هستند و این صندوقها با چه ترکیبی شکل میگیرند؟
صندوقهای سرمایهگذاری شاخصی در واقع نوعی از صندوقهای سرمایهگذاری هستند که در آن مدیران صندوق در تلاش هستند تا سبدی از اوراق بهادار را با ترکیب و اوزان متناسب با یک شاخص مبنا تشکیل دهند تا بر این اساس عملکردی مشابه با عملکرد شاخص داشته باشند. بنابراین، این نوع از صندوقها مدیریت غیرفعال داشته و تنها در راستای انطباق ترکیب و وزن اوراق موجود در سبد با شاخص مبنا تلاشهایی صورت میگیرد.
- تاریخچه صندوقهای شاخصی در جهان چیست و این صندوقها چگونه شکل گرفتهاند؟
در سال 1951، جان بوگل دانشجوی اقتصاد دانشگاه پرینستون در تحقیقی که انجام داد، نشان داد که سه چهارم مدیران صندوقها بازدهی کمتر از میانگین بازدهی بازار را بهدست آوردهاند. مقاله او اولین گام جهت تاسیس صندوقهای شاخصی محسوب میشود. در سال 1974 نیز بانک شیکاگو اولین صندوق شاخصی بر مبنای S&P 500 را تاسیس کرد. حداقل سرمایه گذاری در این صندوق یکصد هزار دلار بود. در سال 1976 هم موسسه مالی ونگارد تحت مدیریت جان بوگل اولین صندوق شاخصی را برای سرمایه گذاران خرد تاسیس کرد که بزرگترین صندوق تحت مدیریت در جهان است.
به این ترتیب در سال 1986، تاسیس اولین صندوق شاخصی در اوراق قرضه برای سرمایه گذاران خرد توسط موسسه ونگارد انجام شد و در سال 1990، تاسیس اولین صندوق شاخصی بینالمللی برای سرمایه گذاران خرد توسط موسسه ونگارد روی داد.
- سهم صندوقهای شاخصی در کشورهای پیشرفته مانند آمریکا به چه شکلی است؟
سهم صندوقهای سرمایهگذاری شاخصی از کل صندوقهای سرمایهگذاری به شکل قابل توجهی در سالهای اخیر رشد داشته است. از سال 2004 تا 2006 سهم این صندوقها زیر 15 درصد بوده است و از 2007 تا 2009 این سهم به حدود 20 درصد رسید. از این سال تا سال 2013 نیز سهم صندوقهای سرمایهگذاری شاخصی از کل صندوقهای سرمایهگذاری حدود 25 درصد بوده است.
- چند درصد از صندوقهای سرمایه گذاری با مدیریت فعال در آمریکا، بازدهی بهتر از شاخص داشتهاند؟
بازدهی شاخص در بلندمدت به مراتب بیشتر از اکثریت صندوقهای سرمایهگذاری با مدیرت فعال بوده است. طی 40 سال تنها 12 درصد از صندوقهای سرمایهگذاری با مدیریت فعال در آمریکا، بازدهی بهتر از شاخص داشتهاند. این آمار برای 30 سال گذشته 14 درصد، برای 20 سال گذشته 20 درصد، برای 10 سال گذشته 27 درصد، برای 5 سال گذشته 34 درصد و برای یک سال 40 درصد است.
- مزایای بهرهگیری از صندوقهای شاخصی در مقایسه با صندوقهای با مدیریت فعال چیست؟
در اختیار داشتن سبدی از سهام متنوع که منجر به کاهش ریسک و افزایش بازدهی میشود به اضافه اینکه صندوقهای شاخصی هزینههای عملیاتی کمتری دارند (کاهش هزینه های پرسنل و تجهیزات و...). هزینه این صندوقها به طور معمول کمتر از یک دهم هزینه سایر صندوقها است.
همچنین صندوقهای شاخصی هزینههای معاملاتی کمتری دارند. این صندوقها معاملات کمتری دارند. این در حالی است که هزینههای معاملات در سایر صندوقها در طول یکسال از هزینههای عملیاتی نیز بالاتر است. به علاوه صندوقهای شاخصی به دلیل خرید و فروشهای کمتر از سایر صندوقهای سرمایهگذاری، مالیات کمتری پرداخت میکنند.
به این ترتیب صندوقهای شاخصی به شما کمک میکنند تا در یک طبقه خاص دارایی سرمایهگذاری کنید. در حالی که در سایر صندوقها ریسک انتخاب سهم غیر مناسب از طرف مدیر وجود دارد. ضمن اینکه این صندوقها ریسک سرمایهگذاری موازی را هم کاهش میدهند. وقتی در یک صندوق شاخصی سرمایهگذاری میکنید، آگاهی کامل از بازدهی سرمایه خود دارید. همچنین نیازی برای نظارت برعملکرد مدیران صندوق ندارید. بنابراین بازدهی شما به احتمال زیاد در بلندمدت از میانگین بازدهی سایر صندوقها بیشتر خواهد بود.
- در مقایسه عملکرد تاریخی صندوقها با شاخص کل در ایران، آیا در این مدت شاخص بازدهی بیشتری داشته است یا صندوقهای سرمایهگذاری؟
مقایسه تاریخی بازده صندوقهای سرمایهگذاری حاکی از انحرافات بسیار زیاد و عمدتا منفی از بازدهی شاخص دارد. میانگین بازدهی صندوقها به طور متوسط 37 درصد کمتر از شاخص بوده است. همچنین انحراف معیار 219 درصدی نشانگر نوسانات بزرگی در انحرافات بازدهی صندوقها از شاخص داشته است. به بیانی دیگر ریسک انتخاب نادرست صندوقهای سرمایهگذاری با مدیرت فعال میتواند بسیار بالا باشد.
- اگر این مقایسه را در بازه زمانی کوتاهتر مانند دوساله در نظر بگیریم، چه نتایجی حاصل میشود؟
در صورتی که بازه کوچکتر و دوساله را در نظر بگیریم باز هم به همین آمار خواهیم رسید. در خلال سالهای 93 و 94 در بین 52 صندوق سرمایهگذاری فقط 15 صندوق عملکرد بهتری از شاخص داشتهاند.
در نمودار زیر عملکرد این 52 صندوق را نسبت به شاخص مشاهده میکنید.
- با توجه به مسائل گفته شده، آیا در بازار ایران هم صندوقهای شاخصی مورد استقبال قرار خواهند گرفت؟
با توجه به مطالعات آماری که به طور اجمالی گفته شد، به نظر میرسد بورس تهران راهی به جز استفاده از تجربه بورسهای معتبر دنیا ندارد و آن هم حرکت به سوی صندوقهای با مدیرت غیرفعال و به عبارتی صندوقهای شاخصی است.
- تاریخچه صندوقهای شاخصی در ایران به چه ترتیبی است و چند نوع از این صندوقها در حال حاضر فعالیت دارند؟
در ایران تاکنون سه صندوق شاخصی کارآفرین، فیروزه و کاردان تاسیس شدهاند که اولین صندوق شاخصی بورس تهران صندوق شاخصی کارآفرین بوده است و اولین صندوق قابل معامله شاخصی نیز صندوق شاخص 30 شرکت بزرگ فیروزه است. این صندوقها کم و بیش توانستهاند تا حدودی شاخص مورد نظر خود را دنبال کنند. به عنوان مثال روند صندوق شاخصی فیروزه از ابتدای تاسیس تاکنون 10.07 درصد بوده است که بازده شاخص در همین مدت 6.52 درصد بوده است. به این ترتیب 3.55 درصد بازده صندوق شاخصی بالاتر از شاخص قرار گرفته است. بنابراین، این صندوق نه تنها توانسته است شاخص را به خوبی تعقیب کند، بلکه بازدهی نسبتا بهتری از شاخص نیز کسب کرده است.
- آیا صندوقهای شاخصی میتواند مورد توجه سرمایهگذاری خارجی قرار بگیرد؟
به دلایلی که پیش از این مطرح شد، سرمایهگذاری در صندوقهای شاخصی نه تنها ریسک انتخاب نادرست صندوق سرمایهگذاری با مدیریت فعال را کاهش میدهد، بلکه با حذف ریسکهای غیر سیستماتیک، سرمایهگذار را فقط در معرض ریسک سیستماتیک و یا همان ریسک بازار قرار میدهد. لذا برای سرمایهگذارانی که شناخت کافی از تک تک سهمها و صنایع کشور ندارند و تنها اعتقاد به رشدهای آتی در اقتصاد و بازار سهام دارند، میتواند بهترین گزینه باشد. به همین دلیل است که سرمایهگذاران خارجی نیز تاکنون علاقه دوچندانی به سرمایهگذاری در این گونه صندوقها نشان دادهاند.