عصر بازار- پس از به نتیجه رسیدن برجام در زمستان سال پیش، رشد بازار سهامداران را امیدوار به ادامه این روند در سال ۹۵ کرد.
به گزارش پایگاه خبری «عصربازار»، این در حالی است که روند شاخص بورس در روزهای سپری شده از سال جاری کاملا بر خلاف انتظارات پیش رفت و بازار با کاهش حجم معاملات اوراق همراه شد. اما بررسی تحولات بازار نشان میدهد که سهامداران با فاصله گرفتن از معاملات سهام به معاملات اوراق بدهی روی آوردهاند و این بخش مورد توجه آنها قرار گرفته است.
در این راستا، آمارها نشان میدهد حدود 60 درصد از کل معاملات فرابورس در دوماهه ابتدایی سال جاری به معاملات صکوک، اسناد خزانه، وام مسکن و صندوقهای قابل معامله اختصاص یافته است و 31 درصد از کل معاملات مربوط به اوراق بدهی بوده است. این در حالی است که در فروردین و اردیبهشت امسال حدود 4 هزار میلیارد تومان اسناد خزانه و صکوک، 350 میلیارد تومان واحدهای صندوقهای سرمایهگذاری، 143 میلیارد تومان وام مسکن، 11 هزار و 394 میلیارد تومان سهام و 1818 میلیارد تومان اوراق مشارکت معامله شده است. همچنین روند افزایش حجم و ارزش معاملات اوراق بدهی در خردادماه نیز ادامه دارد و در این ماه هم استقبال از این اوراق از سوی سهامداران مشاهده میشود. به همین دلیل با داریوش روزبهانه رئیس هیئت مدیره کارگزاری بانک خاورمیانه و کارشناس اقتصادی به گفتوگو نشستیم که مشروح آن را در ادامه میخوانید.
آقای روزبهانه به نظر شما دلیل استقبال سهامداران از اوراق بدهی چیست و چرا سهامداران به اوراق بدهی بیشتر از سهام اقبال نشان میدهند؟
سهامداران در حالحاضر در حالی به اوراق بدهی اقبال نشان میدهند که چشمانداز بازار سهام با وجود رفع ریسکهای موجود به میزان مناسبی روشن نیست. در این راستا همچنان در بازار ابهاماتی در خصوص افزایش سرمایه بانکها، وضعیت نامشخص گروه خودرویی و مشکلاتی در مورد افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی برخی از نمادهای این گروه، وجود دارد.
از سوی دیگر نرخ بهره سپردههای بانکی نیز کاهش یافته و تورم کنترل شده است. بنابراین در این شرایط سهامداران از بازار سهام فاصله گرفتهاند و به بازار اوراق بدهی روی آوردهاند. این در حالی است که وجود بازار بدهی به ویژه اسناد خزانه اسلامی در اقتصاد ایران بسیار لازم و ضروری است و عمق بخشیدن به این بازار میتواند ثمرات مناسبی برای اقتصاد کشور داشته باشد. البته این نکته نیز بسیار قابل توجه است که بازار اوراق بدهی رقیب بازار سهام نیست و رقابتی در این میان وجود ندارد.
تعمیق بازار بدهی چه ثمراتی برای اقتصاد کشور دارد؟
عمق بخشیدن به بازار بدهی علاوه بر تعیین نرخ سود واقعی در اقتصاد، به تامین مالی پروژهها نیز کمک میکند. در واقع تامین مالیهای بزرگی از طریق بازار بدهی رخ میدهد و در طولانی مدت، مشکل کمبود نقدینگی با تامین مالی رفع میشود و این مهم به نفع اقتصاد کشور تمام میشود. همچنین با بازپرداخت بدهیهای دولت به پیمانکاران در قالب اسناد خزانه اسلامی بسیاری از مشکلات این بخش حل میشود و چرخ صنعت نیز راه خواهد افتاد. البته باید در نظر داشت با وجود اینکه حرکت دولت مبنی بر پرداخت بدهیها از طریق اسناد خزانه اسلامی و توسعه بازار بدهی حرکت به جایی بوده است، اما اگر دولت کوچک نشود، وضعیت اقتصادی در آینده تغییری نمیکند.
در حال حاضر سهم بازار سهام نسبت به بازار بدهی در ایران در مقایسه با کشورهای توسعه یافته به چه نحوی است و در این مورد چه تفاوتهایی وجود دارد؟
مقایسه بازار سهام و بدهی ایران با کشورهای توسعه یافته مقایسه درستی نیست. به این دلیل که بازار بدهی ایران در ابتدای راه قرار دارد و بسیار کوچک است. بنابراین تفکیک و مقایسه این دو بازار ایران با کشورهای پیشرفته اشتباه است. بازار بدهی در کشورهایی با اقتصاد قدرتمند بسیار عمیق است و به عنوان مثال در آمریکا 150 هزار میلیارد دلار است. این در حالی است که این بازار در ایران حدود 70 تا 80 هزار میلیارد تومان است که امیدواریم در سال آتی به 150 هزار میلیارد تومان برسد.
همچنین اکنون اقتصاد ایران ابعاد اشتباهی دارد به نحوی که تولیدکنندگان رقابت پذیر نیستند و تولید برای آنها گرانتر از تولیدات دیگر کشورهای جهان تمام میشود. همانطور که گفته شد این گران تمام شدن تولید در ایران به دلیل کوچک بودن بازار داخلی است. بنابراین اگر حجم بازار داخل بزرگ شود، هزینههای تولید در بنگاهها نیز کم میشود. در این خصوص ورود سرمایهگذار خارجی به کشور باعث بزرگ شدن اندازه بازار میشود. افزایش اندازه بازار، هزینههای تولید را کاهش میدهد و تولید ارزان میشود. پس از آن رقابت پذیری واحدهای تولیدی تقویت و به تبع آن بخش خصوصی تقویت میشود. به این ترتیب وجود یک بخش خصوصی با اندازه قابل قبول باعث میشود که بازار سرمایه و بدهی به عنوان جایگزین کامل وامهای بانکی نقش آفرینی کنند.
همانطور که اشاره کردید، تامین مالی از طریق بازار بدهی یکی از اهداف توسعه این بازار است، در حال حاضر در کشورهای توسعه یافته این نوع از تامین مالی به چه طریقی انجام میشود؟
اکنون در کشورهای پیشرفته به ازای هر یک دلار تامین مالی از دیگر روشها، 3 دلار تامین مالی از طریق بازار بدهی انجام میشود. همچنین استفاده از اوراق جدید در قالب صکوک (به جز اسناد خزانه) به دارایی متصل نیست و در واقع به وثیقه نیازی ندارد. به عبارت دیگر تامین مالی مستقل از دارایی انجام میشود که برای اقتصاد بسیار مفید است. این اوراق جدید که اکنون نیز در ایران استفاده میشود، حرکت رو به جلو است و کیفیت تامین مالی را افزایش میدهد. همچنین این اوراق تامین مالی را راحتتر میکند.