نویسنده: شهرام فرمانی

آمارهای گمرک ایران نشان می‌دهد حجم وزنی و دلاری صادرات در سه ماه پایانی سال جاری – که همواره اوج فصل صادراتی است – بین 20 تا 30 درصد کاهش یافته است. صادرکنندگان تأکید دارند «این افت دقیقاً از روز اجرای بخشنامه 6231188 سازمان ملی استاندارد آغاز شد و مهلت یک‌هفته‌ای برای کالاهای فسادپذیر هیچ مشکلی را حل نکرد».

سقوط آزاد صادرکنندگان حقیقی و بنگاه‌های کوچک

صادرکنندگان حقیقی که 60 تا 70 درصد حجم صادرات محصولات کشاورزی و صنایع کوچک را بر عهده دارند، بیشترین آسیب را دیده‌اند. آمارهای سازمان توسعه تجارت حاکی از آن است که بیش از 65 درصد کارت‌های بازرگانی فعال صادراتی فاقد رتبه‌بندی لازم (حداقل 10 هزار دلار سابقه سالانه) هستند و از امروز کاملاً از چرخه تجارت خارج شده‌اند.

فعالان بازار می‌گویند «به‌جای جمع‌آوری کارت‌های اجاره‌ای، صادرکنندگان واقعی و بنگاه‌هایی که سال‌ها با زحمت بازار ساخته‌اند، یک‌شبه نابود شدند». کنفدراسیون صادرات ایران هشدار داده «این سیاست می‌تواند 5 تا 10 میلیارد دلار از کل ارزآوری صادراتی سالانه کشور را از بین ببرد».

چای ایرانی؛ قربانی اصلی افزایش هزینه‌ها

در حوزه چای وضعیت بحرانی‌تر است. آمارهای سازمان چای کشور نشان می‌دهد در سال 1403 ایران 15 هزار و 673 تن چای خشک به ارزش 20.2 میلیون دلار صادر کرده که 64 درصد آن از گمرک انزلی انجام شده بود. فعالان این صنعت اعلام می‌کنند «در حال حاضر تمام محموله‌های چای در انزلی متوقف است و بخشی از بارهای فصلی در حال فاسد شدن هستند».

آن‌ها پیش‌بینی می‌کنند حجم صادرات چای در آبان و آذر 1404 حداقل 25 تا 35 درصد افت کند که معادل از دست رفتن 5 تا 7 میلیون دلار ارزآوری فصلی است. هزینه‌های جدید رتبه‌بندی و الزام ضمانت‌نامه بانکی، قیمت صادراتی چای ایرانی را از حدود 1300 دلار در تن به 1500 تا 1600 دلار در تن رسانده است؛ در حالی که چای هندی 1000 تا 1200 دلار، چای سریلانکایی حدود 1100 دلار و چای ترکیه‌ای 1200 تا 1400 دلار در تن قیمت دارد.

صادرکنندگان چای هشدار می‌دهند «با این قیمت جدید، بازارهای روسیه، عراق و کشورهای آسیای میانه را به‌طور کامل از دست خواهیم داد».

تا لحظه انتشار این گزارش، هیچ مقام رسمی سازمان توسعه تجارت یا وزارت صنعت، معدن و تجارت پاسخگوی درخواست‌های مکرر تشکل‌های صادراتی برای تعلیق موقت بخشنامه یا تمدید مهلت رتبه‌بندی نبوده است.