عصر خودرو

علی صادقین کارشناس ارشد اقتصادی در گفت و گو با «عصربازار» ؛

کاهش نرخ بهره بانکی به خروج از رکود کمک می کند

عصر بازار- بعد از کشمکش های فراوان بالاخره کاهش سود بانکی اعمال و سود سپرده سالانه از ۲۰ به ۱۸ درصد و سود روزشمار به کمتر از ۱۰ درصد کاهش پیدا کرد. این در حالی است که در طی سال گذشته نرخ سود بانکی روند کاهشی را تجربه کرده است. اما باز هم به اعتقاد بسیاری از کارشناسان این نرخ نسبت به میزان تورم بالا است و با توجه به این مسئله دولت کاهش بیشتر نرخ بهره بانکی را در دستور کار قرار داده است.

کاهش نرخ بهره بانکی به خروج از رکود کمک می کند
نسخه قابل چاپ
جمعه ۲۱ خرداد ۱۳۹۵ - ۱۰:۰۱:۰۰

    به گزارش پایگاه خبری «عصربازار»، در واقع دولت انتظار دارد با کاهش سود سپرده های بانکی منابع مالی ذخیره شده در بانک ها را به بازارهای حقیقی و سرمایه ای روانه کند تا بتواند به تامین مالی بازارهای مولد و راه افتادن چرخ های اقتصاد کشور کمک کند. در همین زمینه گفت و گویی با علی صادقین کارشناس ارشد اقتصادی و بازارهای مالی انجام داده ایم که مشروح آن را در ادامه می خوانید.

    آیا کاهش نرخ سود بانکی در شرایط کنونی اقدام صحیحی است و میتواند به اقتصاد کشور کمک کند؟

    در ابتدا باید بگوییم که در ادبیات اقتصادی نرخ سود واقعی و نه فقط نرخ سود اسمی مد نظر است. یعنی اختلاف بین نرخ سود اسمی با تورم ملاک اصلی قرار میگیرد. این نرخ سود واقعی متشکل از تورم و نرخ سود اسمی است، در واقع اگر تورم در یک اقتصاد رو به کاهش باشد، یعنی سطح عمومی قیمت ها در جامعه کم میشود و منطقی است که در بازار پول هم نرخ سود یا نرخ بهره متناسب با سطح تورم کاهش پیدا کند.

    پس با توجه به اینکه در چند سال گذشته سطح نقدینگی به ویژه پایه پولی از سوی بانک مرکزی کنترل شده است و همچنین با اشاره به انضباط پولی، تورم رو به کاهش گذاشته است. بنابراین کاهش نرخ سود بانکی نسبت به تورم در حال حاضر یک اقدام منطقی به حساب می آید. درهمین راستا باید به این نکته نیز اشاره کرد که از وظایف سیستم بانکی، تزریق پول به بخش های مختلف و به ویژه اعطای تسهیلات به بخشهای مولد است که کاهش نرخ سود بانکی می تواند به این وظیفه بانک ها نیز کمک کند.

    کاهش نرخ بهره بانکی بر اقتصاد کشور چه تاثیری خواهد گذاشت؟

    همانطور که اشاره کردیم، اگر کاهش نرخ بهره بانکی سبب کاهش سپرده های بلندمدت سیستم بانکی شود و پول از سپرده های بلندمدت بانکی خارج و به اقتصاد وارد شود، همچنین در صورتی که این حجم مالی به سمت بخش های حقیقی مخصوصا بخش های مولد مانند بخش صنعت، بازرگانی، کشاورزی و پروژه های عمرانی و بازار سرمایه وارد شود، در نهایت منجر به تامین مالی گسترده در بخش صنعت خواهد شد. در این صورت به رشد اقتصادی کمک خواهد کرد و بدون هیچگونه آثار منفی در تورم یا انتظارات قیمتی در بازارهای غیرمولد، هزینه به دست آوردن پول برای سرمایه گذاران را کاهش میدهد.

    در واقع این مزایایی است که میتوان در سطح اقتصاد کلان برای طرح کاهش نرخ بهره بانکی در نظر گرفت. اما در شرایط رکود هم این طرح منطقی به نظر میرسد. با توجه به رکود نسبی که در حال حاضر در اقتصاد داریم و با توجه به اینکه دولت و بانک مرکزی در پی کاهش تورم و انضباط پولی هستند، کاهش نرخ بهره با افزایش تقاضا و عرضه میتواند در خروج از رکود نیز مفید باشد. البته به جز این طرح اقدامات بسیاری باید در این زمینه عملی شود.

    با توجه به موارد اشاره شده، این طرح چه تاثیری در میزان و حجم سپرده های بانکی دارد و آیا سبب کاهش حجم این سپرده ها میشود؟

    پیش بینی من این است که این طرح حجم سپرده های بلندمدت را کاهش بدهد. اما در رابطه با سپرده های کوتاه مدت و یا جاری نمی توان پیشبینی صحیحی ارائه داد. این در حالی است که اتفاق مهم برای سیستم بانکی، مطالبات مشکوک الوصول و غیرجاری و دارایی های غیرمولد آنها است که در مورد این مشکلات کاهش نرخ بهره بانکی تاثیرگذار نیست. در واقع تنها مسئله ای که میتوانیم به آن امیدوار باشیم، کاهش استقبال مردم از سپرده های بلندمدت و جاری شدن حجم مالی سپرده ها به سمت بازارهای مولد و سرمایه است.

    آیا میتوانیم امیدوار باشیم که سپرده های ذخیره شده مردم به سمت بازارهای سرمایه هدایت شود؟

    قطعا از نظر منطق اقتصادی زمانی که خروج پول از بانک ها به سمت بازارهای سرمایه ای به عنوان بازار مولد موازی برود، بسیار مفید خواهد بود. زیرا بازارهای سرمایه نیز با هزینه پایین در تامین سرمایه بانک ها کمک خواهند کرد. این در حالی است که اگر انتظار داشته باشیم خروج پول از سیستم بانکی مستقیما به بازار سرمایه برود، مقداری غیرواقعی است. اما حتی اگر بخشی از این پول هم وارد بازار سرمایه شود کمک شایانی به اقتصاد خواهد کرد. این در حالی است که هزینه تامین مالی در بازار سرمایه نسبت به بانک ها کمتر است. من معتقدم اگر انضباط مالی شکل بگیرد، این حجم نقدینگی مستقیما به بازارهای حقیقی به ویژه بخش صنعت و بازرگانی خواهد رفت. همچنین در کنار این بازارها باتوجه به سیاست های آتی و به شرط رونق بازار در مسکن، می توانیم منتظر ورود بخشی از این پول به بازار مسکن نیز باشیم.

    فاصله بین تورم و نرخ بهره بانکی در ایران با سایر کشورها بسیار متفاوت است، این تفاوت از کجا نشات میگیرد؟

    در اغلب کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه جهان مسئله ای که ملاک قرار میگیرد، نرخ سود واقعی است. در واقع باید نرخ سود اسمی منهای تورم یک عدد مثبت باشد که نشان دهنده این موضوع است که بازدهی واقعی پول مثبت است. به علاوه معمولا نرخ سود اسمی یک تا سه درصد از تورم بالاتر است.

    متاسفانه در اقتصاد ایران در سالهای متمادی اختلاف تورم با نرخ سود بانکی نه تنها زیاد بلکه منفی نیز بوده است. در واقع گاهی تورم بسیار بالاتر از نرخ سود بانکی بوده و این مسئله سبب شده که نرخ واقعی بازدهی پول از طرف بانک ها به صورت منفی نشان داده شود که این خود عامل عدم جذابیت برای سرمایه گذاران است. همچنین در برخی از موارد مانند سالهای گذشته، اختلاف سود بانکی و تورم از مقدار معمول آن بالاتر بوده است. بنابراین در حال حاضر که رقم تورم 12 تا 13 درصد تعیین میشود، قاعدتا نرخ سود هم باید بین 14 تا 15 درصد باشد. یعنی این اختلاف 1 تا 3 درصدی را به صورت مثبت داشته باشیم که در کشورهای پیشرفته هم مورد استفاده قرار میگیرد.

    از نظر شما دولت و بانک مرکزی چه سازوکاری را باید اتخاذ کنند که بانک ها در طرح کاهش نرخ بهره بانکی همکاری لازم را داشته باشند؟

    نحوه نظارت بر این سیستم ها اینگونه است که در وهله نخست باید نظارت بانک مرکزی بر موسسات پولی که به رشد نقدینگی دامن میزنند، افزایش پیدا کند. در قدم بعدی بانک مرکزی باید کنترل نقدینگی به ویژه پایه پولی و به تبع آن کنترل سطح عمومی قیمت ها به ویژه با انضباط سیاست های پولی را در دستور کار قرار دهد. از طرفی دولت باید انضباط مالی را در مخارج خود داشته باشد. البته این موضوعی است که در سه سال گذشته دولت آن را رعایت کرده است.

    از نظر شما چرا بانک ها همکاری لازم را برای این طرح انجام نمی دهند؟

    در وهله نخست باید بدانیم که بانک لزوما مخزنی برای ذخیره پول نیست. بلکه وظیفه بانک ها صرفا تامین مالی برای بخشهای مولد اقتصادی است که این تامین مالی در نهایت به رشد اقتصادی کمک میکند. در حال حاضر که بسیاری از بخش های مولد ایران با کمبود نقدینگی مواجه اند، وظیفه سیستم بانکی سنگین تر هم میشود. اما در بسیاری از موارد بانکها این وظیفه را با بنگاهداری تعویض میکنند.

    نکته دوم این است که بانکها عموما تلاش میکنند که بخش قابل ملاحظه ای از دارایی هایشان را به دارایی های غیرمولد تبدیل کنند که این مسئله در ترازنامه بسیاری از بانکها مشاهده میشود. نکته سوم این است که بانکها از این موضوع که نقدینگی آنها تحت عنوان داراییهای مشکوک الوصول و غیر جاری خارج از دسترس آنها است، نگرانی دارند. زیرا با خروج این میزان از نقدینگی، کفایت بانک ها کاهش پیدا میکند. بنا به دلایل ذکر شده بانک ها در برابر کاهش بهره سپرده های بانکی مقاومت میکنند.

     

    جهت دریافت آخرین اخبار از طریق تلگرام به کانال اختصاصی عصربازار ( http://telegram.me/asrebazar) بپیوندید. برای دریافت آخرین نسخه از نرم افزار تلگرام اینجا را کلیک کنید.

    برچسب ها