به گزارش پایگاه خبری «عصر بازار» به نقل از سنا، اوره به عنوان ترکیبی غنی از نیتروژن، عمدتا به عنوان کود شیمیایی در کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد اما کاربردهای دیگری نیز در صنایع مختلف (پودر ملامین، آرایشی و بهداشتی، داروسازی، خودرو) دارد. اوره از جمله محصولاتی است که با خوراک گاز طبیعی تولید می‌شود. کاربرد اصلی اوره شامل بهبود حاصل‌خیزی خاک و افزایش رشد گیاهان است. در دنیایی که تقاضا برای غذا با رشد روزافزونی مواجه است، وجود اوره از اهمیت زیادی برخوردار است. بر اساس پیش‌بینی‌ها، بازار جهانی اوره تا پایان دهه جاری با روندی صعودی روبه‌رو خواهد بود.

در این گزارش به بررسی ارزش بازار جهانی، قیمت‌ها، تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان، همچنین جایگاه ایران در این صنعت پرداخته‌ایم.

ارزش بازار

ارزش بازار جهانی اوره (همه گریدها شامل اوره، کود کشاورزی، سولفات آمونیوم، آمونیاک و...) در سال 2024 به بیش از 124 میلیارد دلار رسید. پیش‌بینی می‌شود، این رقم تا سال 2030 با نرخ رشد سالانه جمعی 4.8 درصدی مواجه شود و به حدود 165 میلیارد دلار افزایش پیدا کند. این موضوع نشان‌دهنده افزایش تقاضای جهانی برای اوره است. با توجه به اینکه حدود 80 درصد از اوره تولیدی جهان در بخش کشاورزی و تولید مواد غذایی مصرف می‌شود، افزایش جمعیت کشورها و نیاز به غذای بیشتر، رشد تقاضا برای اوره را توجیه می‌کند. بر پایه برآورد سازمان ملل، جمعیت جهان تا سال 2030 به 8.6 میلیارد نفر و تا سال 2050 به 9.8 میلیارد نفر افزایش خواهد یافت.

تولید و صادرات

از آنجا که بخش عمده اوره تولیدی جهان صرف تولید کودهای کشاورزی می‌شود، کشورهای دارای سیستم کشاورزی توسعه‌یافته عموما از بزرگترین تولیدکنندگان کود به شمار می‌روند. بر پایه آخرین آمارها، در سال 2022 کشورهای آمریکا، هند، روسیه، کانادا، عربستان سعودی، برزیل، اندونزی، پاکستان، لهستان و مالزی 10 کشور اصلی تولیدکننده کودهای کشاورزی بوده‌اند.

اما صادرکنندگان اصلی اوره جهان عمدتا کشورهایی هستند که به ذخایر گاز طبیعی دسترسی دارند. آمارهای سایت WITS نشان می‌دهد که در سال 2023، کشور مصر بزرگترین صادرکننده اوره جهان بوده است. در این سال، مصر با صادرات نزدیک به 3.3 میلیون تن اوره حدود 1.7 میلیارد دلار درآمد کسب کرد و رتبه نخست درآمد را به دست آورد. عربستان سعودی، چین، عمان، نیجریه، مالزی، اتحادیه اروپا، آلمان، هلند و اندونزی به ترتیب بزرگترین صادرکنندگان اوره در سال 2023 بوده‌اند.

واردکنندگان

آمارهای سال 2023 نشان می‌دهد؛ هند با بیش از 3.4 میلیارد دلار واردات، بزرگترین واردکننده اوره جهان در این سال بوده است. پس از آن، کشورهای برزیل، اتحادیه اروپا، آمریکا، ترکیه، استرالیا، تایلند، فرانسه، ایتالیا و کانادا به ترتیب در رتبه‌های بعدی بیشترین واردات اوره جای گرفتند.

شرکت‌های برتر

10 شرکت برتر تولیدکننده اوره جهان که در حوزه‌های تولید، تحقیق و توسعه و فروش فعالیت می‌کنند، بخش بزرگی از تولید و فروش این محصول را در اختیار دارند.

با این شرکت‌ها، کشور و سال تاسیس آنها آشنا شوید:

شرکت Acron Group (روسیه، 1961)

شرکت BASF SE (آلمان، 1865)

شرکت BIP (بریتانیا، 1894)

شرکت EuroChem (سوئیس، 2001)

شرکت Jiangsu Sanmu Group (چین، 1992)

شرکت Koch Fertilizer (آمریکا، 2008)

شرکت OCI Nitrogen (هلند، 2013)

شرکت Petrobras (برزیل، 1953)

شرکت Qatar Fertiliser (قطر، 1969)

شرکت SABIC (عربستان سعودی، 1976)

قیمت

از ابتدای هزاره سوم، قیمت اوره تحت تاثیر عوامل مختلف با نوسان‌های شدید روبه‌رو بوده است. قیمت هر تن اوره در ابتدای ژانویه 2001 معادل 121 دلار بود. این رقم تا ژانویه 2008 به بیش از 300 دلار رسید اما در ادامه، در آگوست همان سال به رقم 785 دلار جهش پیدا کرد و در دسامبر 2008 به سطح 240 دلار سقوط کرد. در سال 2008 بازارهای کامودیتی یکی از بدترین دوره‌های خود را تجربه کردند.

در سال‌های 2011 و 2012 بازار اوره دوباره شاهد افزایش قیمت‌ها به بیش از 500 دلار بود و از آن زمان تا جولای 2020 در روندی نزولی گرفتار شد، اما پس از آن در مسیر صعودی قرار گرفت. در آوریل 2022 اوره رکورد قیمت بالای 1000 دلار را ثبت کرد. در حال حاضر قیمت هر تن اوره در کانال 330 دلار نوسان می‌کند.

عوامل موثر بر بازار

همچون دیگر کامودیتی‌ها، اوره نیز تحت تاثیر عوامل مختلفی با نوسان قیمت روبه‌رو می‌شود.

به گفته تحلیلگران، در سال‌های آینده عوامل زیر موجب رونق بازار اوره خواهد شد:

تاکید بر افزایش بهره‌وری محصولات کشاورزی و نیاز به کودهای باکیفیت؛ حمایت‌های دولتی و ارائه یارانه به کشاورزان برای خرید کودهای شیمیایی؛ افزایش استفاده از اوره در صنایع تولیدی همچون پلاستیک، رزین، چسب و...

در همین حال، افزایش هزینه‌های تولید و قیمت مواد اولیه در کنار موضوعات بهداشتی و زیست‌محیطی از عوامل محدودکننده بازار و افت قیمت اوره به شمار می‌روند.

جایگاه ایران

ایران به دلیل برخورداری از ذخایر غنی گاز طبیعی، دارای مزیت در زمینه تولید اوره است. احداث پتروشیمی‌های اوره‌ساز برای بهره‌گیری از همین مزیت بوده است. در سال 2019 ایران توانست رتبه ششم جهان را در تولید اوره جهان کسب کند و بالاتر از کانادا، امارات و عمان قرار گیرد. اما در چند سال گذشته، این صنعت با چالش‌های زیادی روبه‌رو شده و جایگاه جهانی خود را از دست داده است. در 4 سال گذشته، افزایش نرخ خوراک گاز طبیعی و سوخت، اختلاف پرنوسان بین نرخ ارز دولتی و آزاد، افزایش رقم مطالبات از بخش دولتی در کنار نبود برنامه‌ریزی داخلی برای دوره‌های کاهش تقاضای جهانی از جمله عواملی بوده‌اند که بر صنعت اوره ایران تاثیر منفی داشته‌اند. امروز و در آغاز سال 2025 میلادی، علاوه بر مشکلات فوق، چالش قطع گاز و قطع برق نیز بر حجم مشکلات افزوده است. بنابراین ضرورت دارد که برای حل این مشکلات و بازگشت ایران به جایگاه پیشین، اقدام فوری انجام شود.