به گزارش پایگاه خبری «عصر بازار» به نقل از سنا، در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس تحت عنوان «تصویری تازه از انواع تبادلات حجمی و مالی در زنجیره ارزش گاز» آمده است؛ بررسی روند تغییرات سبد انرژی مصرفی دنیا در دهه‌های گذشته و نیز پیش‌بینی‌هایی که برای آینده این سبد در سال‌های آینده وجود دارد، همگی حاکی از روند روزافزون اهمیت گاز طبیعی در تأمین انرژی مردم دنیا و استمرار این روند در آینده است.

بررسی مطالعات بین‌المللی نشان‌دهنده آن است که در بین حامل‌های انرژی فسیلی فقط گاز طبیعی است که در افق 2050 نه‌تنها تقاضا برای آن در تأمین انرژی دنیا کاسته نخواهد شد، بلکه با افزایش تقاضا به‌منظور تأمین انرژی همراه خواهد بود؛ این میزان رشد مطابق پیش‌بینی سازمان چندجانبه بین‌المللی مجمع کشورهای صادرکننده 2 این عدد را حدود یک درصد 1 (شکل 1) معادل 3 واحد درصد بوده و شرکت بریتیش پترولیوم گاز پیش‌بینی کرده است.

بر پایه این گزارش، نقش گاز طبیعی در تأمین انرژی مصرفی ایران با در اختیار داشتن حدود 32/5 تریلیون مترمکعب (17 درصد از ذخایر گازی دنیا) که پس از روسیه دومین دارنده ذخایر اثبات شده گاز غنی در دنیاست، بسیار پررنگ‌تر بوده به‌گونه‌ای که بیشتر از 72 درصد از انرژی کشور از گاز طبیعی تأمین می‌شود.

در بخش دیگر مرکز پژوهش‌های مجلس آمده است؛ طبق آمار شرکت بریتیش پترولیوم شاخص ذخیره به تولید گاز طبیعی برای ایران بیش از دو برابر میانگین جهانی (48.8 درصد) بوده است.

همچنین، بررسی‌ها نشان می‌دهد در صورت انجام نشدن اقداماتی ازجمله سرمایه‌گذاری و توسعه مناسب در صنعت بالادست نفت و گاز، در کنار جلوگیری از اتلاف و فلرینگ گاز در پالایشگاه‌ها و شــبکه خطوط و درنهایت بهینه‌سازی مصرف انرژی توسط مصرف‌کنندگان نهایی، ناترازی فعلی گاز طبیعی کشور تشدید خواهد شد.

این گزارش می‌افزاید: ظرفیت اسمی پالایش گاز کشور تا سال 1401 حدود 1030 میلیون مترمکعب در روز بوده که در این سال با ورود حجم گاز معادل روزانه 745/87 میلیون مترمکعب، 72.4 درصد از این ظرفیت مورد استفاده قرار گرفته است.

درآمدها و هزینه‌های عملیاتی شرکت ملی گاز

بررسی‌ها نشان می‌دهد در دهه گذشته بیشترین میزان بهره‌گیری از ظرفیت پالایشی کشور در سال 1396 با 77.6 درصد و کمترین آن در سال 1398 با 66.8 درصد بوده است. درآمدهای عملیاتی شرکت ملی گاز ایران طبق صورت‌های مالی حسابرسی شده این شرکت در سال 1400 معادل 2،146،728 میلیارد ریال بوده که نسبت به ســال قبل حدود 92 درصد افزایش یافته است.

هزینه‌های عملیاتی این شــرکت نیز در همین سال (با رشد 93.4 درصدی نسبت به سال قبل) 1،406،653میلیارد ریال بوده است. همچنین ســود خالص این شرکت درسال 1400معادل 434،419 میلیارد ریال ثبت شده است.

در عین حال، درآمدهای عملیاتی شرکت ملی گاز ایران در سال 1400 طبق صورت مالی این شرکت شامل فروش گاز تصفیه نشده به شرکت‌های پالایش (به مبلغ270 میلیارد ریال)، فروش گاز تصفیه شده به شرکت انتقال گاز( به مبلغ 1420 میلیارد ریال)، فروش داخلی گاز غنی (به مبلغ 84267 میلیارد ریال)، فروش داخلی گاز مایع و اتان (به مبلغ 526429 میلیارد ریال)، فروش صادراتی گاز مایع (به مبلغ 607424 میلیارد ریال)، صادرات گاز طبیعی (به مبلغ 923389 میلیارد ریال)، فروش گاز به شرکت ملی نفت برای تزریق در میادین نفتی(به مبلغ 2435 میلیارد ریال)و سوآپ گاز با ارمنستان(به مبلغ 1818 میلیارد ریال)بوده است.

همچنین، هزینه‌های عملیاتی این شرکت در سال 1400 مطابق با صورت مالی شامل خرید گاز خام و ان جی ال از شرکت ملی نفت(به مبلغ 85797 میلیارد ریال)، خرید گاز تصفیه شده از شرکت انتقال گاز( به مبلغ 9623 میلیارد ریال)، خرید فرآورده‌های گازی از پالایشگاه‌ها (به مبلغ 63067 میلیارد ریال)، خرید اتان از پتروشیمی‌ها) به مبلغ 5184 میلیارد ریال(پرداخت سهم شرکت ملی نفت از فروش داخلی و صادراتی فرآورده‌های گازی(به مبلغ 383060 میلیارد ریال)، سهم سازمان هدفمندی از فروش اتان( به مبلغ 70000 میلیارد ریال)، پرداخت سهم صندوق توسعه ملی( به مبلغ 184777 میلیارد ریال) و پرداخت سهم مالکانه دولت به(مبلغ 605145 میلیارد ریال)بوده است.

افزون براین، مطابق با قانون بودجه کل کشور سال 1403 برآورد می‌شود؛ مجموع درآمد شرکت ملی گاز ایران از فروش گاز طبیعی و محصولات آن در این سال حدود 2100 میلیون یورو باشد. این مبلغ از محل فروش صادراتی 13 میلیارد مترمکعب گاز طبیعی و سهم شرکت ملی گاز به ارزش 550 میلیون یورو و از محل فروش 17/98 میلیون تن فراوردههای فرعی گازی و سهم شرکت ملی گاز به ارزش 1550 میلیون یورو حاصل می‌شود.

منابع گازی کشور و برداشت از آنها
بر پایه گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، در حال حاضر 21 میدان گازی فعال در کشور وجود دارد که مجموع ذخایر گاز غنی نهفته در آنها حدود 32/5 تریلیون مترمکعب است. این امر موجب شده که ایران پس از روسیه با در اختیار داشتن حدود 17 درصد از ذخایر گازی اثبات شده دنیا (42 درصد از ذخایر گازی خاورمیانه) در جایگاه دومین دارندگان ذخایر گازی قرار گیرد. مشخصات میادین گازی کشور به تفکیک قرار گرفتن در خشکی و دریا، نوع مخزن آنها و توزیع احجام و موقعیت آنها در جداول 1 تا 3 آورده شده است:

همچنین، از ابتدای بهره‌برداری از ذخایر گازی کشور طبق اطلاعات مندرج در ترازنامه هیدروکربور تا پایان سال 1400 حدود 17 درصد از ذخایر گازی اثبات شده متعارف کشور به بهره‌برداری رسیده است. 81 درصد از مجموع ذخایر گازی کشور مربوط به میادین مستقل گازی و 19 درصد باقیمانده مربوط به گازهای موجود در کلاهک گازی و گازهای همراه نفت است. همچنین 57 درصد از ذخایر گازی کشور در دریا و 43 درصد آن در خشکی قرار دارد. در حال حاضر حوزه‌های گازی فعال کشور که تولید از آنها انجام می‌شود؛ عبارتند از: پارس جنوبی، کنگان، پارسیان، خانگیران، هرمزگان و ایلام که درکنار گازهای همراه تولیدی از تأسیسات نفتی، تأمین‌کنندگان داخلی گاز کشور هستند. در شکل 4 توزیع برداشت گاز کشور از منابع مختلف آن در 5 سال گذشته مشاهده می‌شود: