عصر بازار- در حالی که برخی مدعیان آمارهای مربوط به افزایش صادرات نفت را غیرواقعی میدانند، اما دولت سیزدهم توانسته با رشد صادرات و فروش نفت و همچنین دستیابی به درآمدهای آن، با مهار غول نقدینگی، تورم را نیز کنترل کند.
به گزارش پایگاه خبری «عصر بازار» به نقل از ایرنا، اردیبهشت سال 97 آمریکا بهصورت یکجانبه توافق برجام را ترک کرد و از آن روز تحریمها علیه کشور و صادرات نفت ایران دوباره قدرت گرفت.
هرچند که آمریکا به دنبال آن بود تا صادرات نفت ایران را بهصورت کامل متوقف کند، اما این اتفاق هیچگاه نیفتاد. بااینحال صادرات نفت کشورمان در آن سالها بهشدت کم شد و ایران در دسترسی به درآمدهای نفتی خود نیز در دولت قبل ناکام بود.
ایران توانست صادرات نفت خود را تا 40 درصد افزایش دهد
اگرچه تحریمها در این اتفاق تأثیرگذار بوده، اما با روی کارآمدن دولت سیزدهم در سال 1400، با وجود ادامه تحریمها و کارشکنی چندباره آمریکا در احیای برجام، ایران توانست صادرات نفت خود را تا 40 درصد افزایش دهد و پول فروش نفت را نیز کاملاْ به کشور بازگرداند.
موضوعی که نهتنها از سوی مقامات ایرانی بر آن تاکید شده، بلکه بسیاری از رسانههای غربی و آمریکایی نیز بر آن صحه گذاشتهاند.
«تانکرترکز» بهعنوان رسانهای که تردد نفتکشها را رصد میکند، در چند خبر مختلف تاکید کرده که ایران صادرات نفت خود را به بالای یکمیلیون بشکه در روز رسانده است.
وزارت نفت در سال گذشته 10 درصد بالاتر از تعهدات خود در بودجه را محقق کرده و از همین رو دولت کسری بودجهای از محل درآمدهای نفتی در سال 1400 نداشته است.
هفته گذشته نیز «واشنگتن فری بیکن» نشریه محافظهکاران آمریکا، گزارشی با عنوان «ناوگان کشتیهای ارواح» ایران، به افزایش قابل توجه صادرات نفت ایران و دو برابر شدن حمل نفت و فرآوردههای نفتی ایران پرداخت.
اصطلاح "کشتیهای ارواح" که پیش از این از سوی نشریات دیگری چون والاستریت ژورنال و رویترز نیز به کار رفته بود، واکنشی به اقدامات نفتکشهای ایرانی برای دور زدن تحریمها و حمل بار به اقصی نقاط جهان است، بدون اینکه شناسایی شوند.
هرچند آمارهای اعلامی رسانهها و مراکز خارجی از میزان نفت و فرآوردههای نفتی صادراتی کشور دقیق نیست، اما آنها در شرایطی به افزایش صادرات نفت ایران باوجود تحریمها اعتراف میکنند که طبق اعلام و تصریح رییسجمهور کشورمان صادرات نفت کشور 40 درصد افزایش یافته است.
با این حال برخی منتقدان دولت سیزدهم که بهنوعی به دولت قبل وابستهاند، در یک سال گذشته از هیچ تلاشی برای کمرنگ جلوه دادن دستاوردهای دولت سیزدهم فروگذار نبودهاند و با تشکیک در آمارهای ارائه شده از سوی دولت، در تلاشاند تا افزایش صادرات نفت کشور را غیرواقعی اعلام کنند و آن را ناشی از معاملات صوری بدانند.
آنها مدعی هستند دولت ایران صرفاً از طریق یک معامله صوری بین شرکت ملی نفت و شرکت بازرگانی نفت ایران (نیکو)، آمار فروش نفت را بالا نشان میدهد.
با این حال افزایش درآمدهای نفتی ایران نشان میدهد این معاملات صوری نبوده، زیرا برای معاملهای که از روی کاغذ فراتر نمیرود، مشتری حاضر به پرداخت پول نخواهد بود.
ماجرا آنجا جالب میشود که همین مدعیان معتقدند اگر درآمدهای نفتی افزایش داشته، چرا بر معیشت مردم تأثیرگذار نبوده است.
بررسیها نشان میدهد که در چند ماه گذشته صادرات و درآمدهای نفتی رشد زیادی داشته، اما بخش قابل توجهی از این درآمدها صرف پرداخت بدهیهای دولت قبل به بانک مرکزی و جبران کسری بودجه سال 1400 بدون دامن زدن به خلق پول و تورم شده است.
درواقع مدعیانی بر طبل تو خالی معاملات صوری نفت میکوبند که نهتنها در سالهای قبل به بهانه تحریم از وظیفه ذاتی خود برای صادرات و فروش نفت سر باز زده بودند که میراث شوم کسری بودجه را نیز به دولت سیزدهم تحمیل کردهاند.
بیش از 190 هزار میلیارد تومان درآمدهای صادرات نفت خام و میعانات در سال 1400 به خزانه واریز شد که در مقایسه با رقم 17 هزار میلیارد تومانی سال 1399، رشد 1117 درصدی را نشان میدهد
دولت سیزدهم زمانی بر سرکار آمد که از یکطرف بودجه سال 1400 با حدود 420 هزار میلیارد تومان کسری مواجه بود و از طرف دیگر دولت گذشته تلاش کرده بود تا این کسری را از طریق انتشار بیرویه اوراق و استقراض از بانک مرکزی جبران کند. درواقع رویکرد پولی کردن کسری بودجه در دولت قبل حاکم بود و با چاپ پول بیپشتوانه موجبات وقوع تورم افسارگسیخته بالا 40 درصد را فراهم کرده بود.
با این حال دولت سیزدهم توانست در شرایطی مشابه با دولت قبل صادرات نفتی و غیرنفتی را افزایش دهد، بخشی از داراییهای کشور را آزاد کند و از این طریق میزان درآمدهای ارزی خود را بالا ببرد و از این محل علاوه بر کنترل تورم، از خلق پول نیز جلوگیری کند و کسری بودجه را نیز کاهش دهد.
واریز 190 هزار میلیارد تومان درآمد نفتی به خزانه/ رشد 1117 درصدی نسبت به سال گذشته
در همین مورد، پیش از این وزیر نفت به ایرنا گفته بود که وزارت نفت در سال گذشته 10 درصد بالاتر از تعهدات خود در بودجه را محقق کرده و از همین رو دولت کسری بودجهای از محل درآمدهای نفتی در سال 1400 نداشته است.
«جواد اوجی» تاکید کرد که افزایش صادرات و دریافت پول آن باعث شد تا وزارت نفت نهتنها تعهد 199 هزار میلیارد تومانی دولت را محقق کرد بلکه حدود 10 درصد بالاتر از درآمدهای نفتی در سال 1400 به دولت تحویل شد.
وزیر اقتصاد نیز با اعلام واریز بیش از 190 هزار میلیارد تومان درآمدهای صادرات نفت خام و میعانات به خزانه در سال 1400 و مقایسه آن با رقم 17 هزار میلیارد تومانی در سال 1399 (رشد رشد 1117 درصدی)، آن را نشانهای از این دانست که در شرایط سخت تحریم هم میتوان از ظرفیت دیپلماسی اقتصادی و همت مدیریت جهادی برای جهش صادرات استفاده کرد.
از سوی دیگر، آمار فروش نفت بهعنوان یکی از حیاتیترین اطلاعات کشور حداقل بهوسیله 10 نهاد نظارتی و بالادستی مختلف کنترل میشود و طبیعتاً نمیتوان به این سادگی که ادعا میکنند و بهطور همزمان، سر همه این نهادها کلاه گذاشت.
نکته مهم دیگر آن است که اگر افزایش درآمدهای نفتی در نیمه دوم سال 1400 نبود و دولت آیت الله رئیسی هم همچون دولت قبل برای رفع کسری بودجه خود 190 هزار میلیارد تومان پایه پولی را افزایش میداد، با توجه به ضریب فزاینده 7 برابری، مجموعاً 1330 هزار میلیارد تومان نقدینگی جدید به اقتصاد کشور اضافه میشد که اثرات تورمی وحشتناکی ایجاد میکرد. ضمن آنکه تسویه 54 هزار میلیارد تومان از استقراض دولت قبل از بانک مرکزی توسط دولت رئیسی، سبب کاهش همین مقدار از حجم پایه پولی شد که متعاقباً بر کنترل نقدینگی و تورم تأثیر گذاشته است.
بنابراین ادعای اینکه افزایش صادرات نفت در دولت سیزدهم غیرواقعی است، نمیتواند درست باشد.
درواقع معاملات صوری و آمار سازیهایی که این جریان ادعا میکنند، در حقیقت همان کاری است که در زمان وزارت «بیژن زنگنه» انجام میشد و حالا میخواهند با فرار به جلو، آن را به دوره جدید نسبت دهند! کما اینکه در آن دوره، 5 میلیون بشکه نفت در خط لوله گوره جاسک تزریق کردند و 20 تا 30 میلیون بشکه را هم در مخازن چین ذخیره کردند تا آمار تولید و فروش را بالا نشان دهند.