عصر بازار- افغانستان یکی از آیندهدارترین کشورهای معدنی جهان است؛ کشوری که منابع غنی معدنی آن در یک قرن گذشته همواره توجه خارجیها را به خود جلب کرده است. با این حال، ناامنی، فساد اقتصادی و بسیاری از مشکلات بنیادین این کشور، مانع راه توسعه معدنی آن شد تا اینکه دولت جدید افغانستان، بر معادن خود تمرکز کرد.
به گزارش پایگاه خبری «عصربازار» به نقل از دنیای معدن، دولت اشرفغنی تلاش بسیاری برای توسعه معدنی و افزایش درآمدهای اقتصادی این کشور انجام داد و داوود شاهصبا، وزیر معادن و پترولیم این کشور، کلیدیترین نقش را در این بین ایفا کرد. با این حال، به نظر میرسد، قرار نیست افغانستان روی آرامش به خود ببیند چراکه شاهصبا از سمتش کنارهگیری کرد؛ اتفاقی که نه تنها آینده افغانستان بلکه نتیجه همکاریهای معدنی ایران و افغانستان را هم در پرده ابهام فرو برد. خبرگزاریهای افغانستان درباره این اتفاق نوشتند که اشرفغنی، رییسجمهوری افغانستان هنوز استعفای این وزیر کابینه خود را نپذیرفته و دفتر مطبوعاتی ریاستجمهوری هم در اینباره واکنشی نشان نداده است. محیالدین نوری، سخنگوی وزارت معادن و پترولیم افغانستان، گفت: از جزییات استعفای وزیر معادن اطلاع زیادی ندارد اما خودش گفته که با فرستادن نامهای به کاخ ریاستجمهوری، استعفای خود را به رییسجمهوری افغانستان اعلام کرده است. داوود شاهصبا و مقامات وزارت معادن و پترولیم افغانستان، علت استعفای وزیر معادن را ارائه نکردهاند اما در برخی از رسانهها یکی از دلایل، محدود شدن اختیارات او از سوی برخی حلقههای حکومت اعلام شده است. داوود شاهصبا در آخرین صحبتهایش از ادامه سوءاستفادههای زورمندان از معادن افغانستان انتقاد کرد و گفت میداند معادن افغانستان غارت میشود. البته این استعفا، نخستین مورد در چند ماه گذشته نیست و بسیاری از مقامات دولتی افغانستان بهتازگی از سمت خود کنارهگیری کردهاند. این افراد در ابتدای فعالیت خود از اعتبار به نسبت خوبی در حکومت وحدت ملی افغانستان برخوردار بودند با این حال برخی از آنها در متن نامه استعفا خود گفتهاند که به واسطه دخالتهای سیاسی مجبور به استعفا شدهاند. در همین حال نمایندگان مجلس افغانستان تاکید دارند، مقاماتی که استعفا دادهاند صادق و شایسته هستند و باید از افراد صادق و لایق حمایت انجام شود. «لطفالله بابا» از اعضای سنای افغان هم گفت: وزیران، روسا و مسئولانی که افراد پاک هستند به دلیل چه مشکلات و زورگوییهایی مجبور به استعفا میشوند؟ باید مشخص شود و از آنها حمایت شود. نمایندگان افغان از اشرفغنی و عبدالله عبدالله خواستند که از افراد پاک و صادق در کابینه حمایت کنند و نگذارند که افراد پاک قربانی فشار زورگویان شوند.
مشکلات معدن افغانستان از دید شاهصبا
وزیر معادن و پترولیم افغانستان به اعضای مجلس نمایندگان گفته که سیاستگذاری کنونی دولت درباره معادن، این کشور را به سوی «مصیبت» سوق میدهد. داوود شاهصبا گفت: «امروز بخش معادن افغانستان به جای اینکه در مسیر رفاه ملت افغانستان پیش برود، در مسیر مصیبت میرود. از گفتن آن خجالت نمیکشم و از این موضع خود دفاع هم خواهم کرد. شکلی که ما امروز منابع افغانستان را مدیریت میکنیم ما را بدون شک به سوی فاجعه خواهد برد، مگر اینکه جلو آن را بگیریم. »شاه صبا که برای دادن پاسخ به پرسشهای نمایندگان درباره امضای قراردادهای استخراج معادن به مجلس فراخوانده شده بود، گفت: «من میدانم که چپاول در معادن افغانستان وجود دارد. منابع، بهویژه سنگهای قیمتی افغانستان به راحتی دزدیده و از سرحدات بیرون میشوند. »
او افزود: «در بعضی موارد شما دیدید که به دلیل نبود قوانین واضح یا قرارداد واضح این ثروتها چپاول میشود. قوانین و مقررات را طوری تنظیم کنیم که زمینههای چپاول را کم کند. » شاه صبا گفت که قوانین کشور درباره معادن زمینه «تفسیر را باز گذاشته و چند «اگر» هم در متن خود دارد. » به گفته او، نبود چارچوب حقوقی درباره استخراج معادن، چالشی جدی به شمار میآید. وزیر معادن افغانستان ضعف مدیریتی و نبود ظرفیت لازم در این وزارتخانه را از دیگر «چالشهای جدی» در برابر استخراج معادن کشور خواند که به گفته او، بدون آن نظارت از اجرای قرارداد با شرکتها به سادگی امکانپذیر نیست. شاه صبا گفت که تا حال 339 قرارداد با شرکتهای مختلف درباره استخراج معادن امضا شده که این وزارتخانه در حال حاضر توانایی نظارت بر اجرای 100 قرارداد را هم ندارد. وزیر معادن و پترولیم گفت که این وزارت توانایی نظارت بر اجرای 100 قرارداد استخراج معدن را هم ندارد. شاه صبا گفت که وضعیت امنیتی هم منجربه بدتر شدن شرایط شده است. او افزود که در مواردی معادن کوچک در محلاتی به طرف قراردادی واگذار شده که حتی فرمانده پلیس ولایت هم حاضر به سفر به آنجا به دلیل وضع بد امنیتی نیست. وزیر معادن و پترولیم با یادآوری این موضوع که وزارت معادن نه وظیفه و نه توانایی تامین امنیت معادن دارد، گفت که در حال حاضر طرحی در اینباره در شورای وزیران درحال بحث است. شاه صبا درباره معدن آهن «حاجیگک» در بامیان در مرکز افغانستان گفت که هنوز با یک کنسرسیوم هندی و یک شرکت کانادایی که طرف گفتوگوی دولت افغانستان هستند، قراردادی امضا نشده است. پیشتر برخی گزارشها منتشر شده بود که کنسرسیوم هندی قرارداد استخراج بزرگترین معدن آهن افغانستان را فسخ کرده است. وزیر معادن افغانستان گفت به دلیل اینکه مدت ضمانت بانکی کنسرسیوم هندی در سال 2013م منقضی شده، در حال حاضر هیچگونه گفتوگویی براساس قوانین افغانستان انجام نمیشود.
ضربه به برنامههای معدنی ایران
اهمیت استعفای شاهصبا در مناسبتهایی است که این وزیر افغان نتوانسته بود در سالهای گذشته با ایران به وجود آورد. رییس امور بینالملل انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگآهن ایران در گفتوگو با صمت عنوان کرد متاسفانه کنارهگیری شاهصبا میتواند توافقهایی را که ایران و افغانستان در زمینههای معدنی بهدست آورده بودند، در معرض خطر قرار دهد. کیوان جعفریطهرانی تشریح کرد: وزیر معادن و نفت افغانستان در سال گذشته تلاشهای بسیاری برای همکاریهای معدنی مشترک با ایران به انجام رساند که میتوانست آیندهای روشن را برای هر 2 کشور ترسیم کند. وی در فروردین 94 به همراه اشرف غنی به ایران سفر کرد و در هفته آخر مهر هم در کنفرانس همکاریهای معدنی ایران و افغانستان که در سالن همایشهای صداوسیما برگزار شد، شرکت کرد. با این حال، دیدار او با مسئولان و فعالان معدنی ایرانی به همین 2 سفر محدود نشد و او در سفر به استرالیا هم با مهدی کرباسیان، رییس هیات عامل ایمیدرو دیدار داشت. ضمن آنکه یک هیات ایرانی به سرپرستی کرباسیان در دی ماه به افغانستان سفر کردند تا زمینههای همکاریهای معدنی بیشتر را فراهم کنند. وی اضافه کرد: با این حال، این برنامهها و همکاریها اکنون در معرض خطر قرار گرفته است؛ چرا که در افغانستان برنامههای دولتی بهطور کامل وابسته به افراد هستند و با اتمام کار آنها این برنامهها هم ممکن است از دستور کار خارج شوند. باید صبر کرد و دید که سرنوشت پست معاونت معادن نفت و افغانستان (که مهمترین مقام اقتصادی این کشور هم هست)، چه خواهد شد. آینده معدنی افغانستان و همکاریهای 2 کشور در گرو این موضوع است.
مشاور امور بینالملل خانه اقتصاد ایران تشریح کرد: البته همچنان ناامنی و بازیهای سیاسی به بخش معدن افغانستان هم ضربه میزند و برای خروج از این شرایط و تضمین آینده روشن آن نیاز است که این مشکلات و موانع از سر راه برداشته شود. در صورتی که این اتفاق بیفتد میتوان انتظار داشت که معدن افغانستان در سالهای آینده شکوفا شود؛ اتفاقی که البته در 37-36 سال گذشته رخ نداده است.
چین، چراغ آینده ایران و افغانستان
جعفری طهرانی در ادامه صحبتهای خود به این نکته اشاره کرد که کنارهگیری شاهصبا از پست وزارت معادن و نفت افغانستان و تغییرات احتمالی در این حوزه مدیریتی، اثر قابلتوجهی بر برنامههای لجستیکی و ارتباطی ایران و افغانستان نخواهد داشت. وی گفت: در چند سال گذشته قرار بود که بندر چابهار تقویت شده و یک خط راهآهن این بندر را به معادن سنگآهن افغانستان و آسیای میانه متصل کند. با خط آهن قرار بود زمینهساز تحقق برنامههای تولید سنگآهن و فولاد 3 کشور ایران، افغانستان و هند شود. با این حال، از سال گذشته و به بهانه چند ناامنی، طرفهای هندی این قرارداد از افغانستان خارج شدند و این طرح به حالت تعلیق درآمد. به همین دلیل، اتمام کار شاهصبا اثری بر این پروژه نخواهد نداشت. رییس امور بینالملل انجمن سنگآهن ایران در پایان اطمینان داد که در هر صورت مسیر ریلی ارتباط ایران، افغانستان، چین اجرا میشود و از این نظر هم جای نگرانی وجود ندارد. طهرانی گفت: کنگره خلق چین در روز نخست ماه مارس این طرح را تصویب کرد و مسئولیت اجرای آن را بر عهده گرفته است. در این صورت، کشور نمیتواند نگران قطع ارتباط با چین باشد و این کشور با پیگیریهای خود، زمینههای ارتباط با ایران و اروپا را فراهم میکند تا توسعه معدنی، راه هموارتری پیش رو داشته باشد؛ ضمن آنکه با انجام این طرح، امنیتی بیشتری هم در افغانستان فراهم میشود و میتوان اندکی به آینده امیدوارتر ماند. با این حال، هنوز تا تحول معدنی افغانستان، چند سال باقی مانده است.
جهت دریافت آخرین اخبار از طریق تلگرام به کانال اختصاصی عصربازار ( http://telegram.me/asrebazar) بپیوندید. برای دریافت آخرین نسخه از نرم افزار تلگرام اینجا را کلیک کنید.