به گزارش پایگاه خبری «عصر بازار»، بدتر از آن حتی سفر بلندپایه‌ترین مقامات آلمانی به ایران هم برای گیرنده‌های بسیار حساس فعالان در بازار سهام بی اهمیت است و گویی هیچ اتفاقی رخ نداده است. هر چند شائبه دخالت‌های سیاسی در بورس هم این روزها به شدت تقویت شده است اما اگر در بازاری که بخش عمده‌ای از شرکت‌های آن دولتی هستند این اتفاق واقعا رخ داده باشد و یا ادامه داشته باشد، باید برای این وضعیت فقط تاسف خورد و مدیران ارشد این بازار را به چالش کشید که چگونه این اتفاق می‌تواند در بازاری به شفافیت بورس روی بدهد. جالب‌تر آن که حتی اعلام سفر وزیر امورخارجه فرانسه و تجار این کشور هم برای بورس و سهامداران نمی‌تواند یک محرک باشد و گویی همه در یک خواب سنگین فرو رفته‌اند. در حال حاضر بورس همچنان به حرکت غافلگیرکننده خود ادامه می‌دهد و در این بین سهامداران و فعالان این بازار نیز دقیقا نمی‌دانند که چرا اوضاع در بهترین حالت سیاسی و باز شدن فرصت‌های اقتصادی در سطح بین‌المللی برای ایران در قلب بازار سهام این‌گونه شده است. نگاه محافظه‌کارانه، نگرانی از آینده، فصل مجامع و ... در این روزها دیگر خریدار ندارد. بورس‌بازها در تالار شیشه‌ای دیگر بهانه‌ای برای معاملات منفی ندارند. توافق هسته‌ای ایران و 1+5 که بعد از ماراتن نزدیک به سه هفته‌ای در وین حاصل شد و این توافق در شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز با اکثریت قاطع 15 عضو این شورا مورد تایید قرار گرفت، از آن سو اروپایی‌ها نیز آن را قابل قبول می‌دانند و حتی آمریکایی‌های سختگیر که نگران سنگ‌اندازی‌های اعضای مجلس سنا هستند نیز در باور خود آن را تایید شده، می‌دانند و بیشتر مشغول جنگ روانی هستند اما در این سو و در خیابان حافظ سهامداران هنوز خوابند یا بهتر بگوییم خود را به خواب زده‌اند یا حتی در بدبینانه‌ترین حالت در حال خراب کردن بازار سهام در تالار شیشه‌ای هستند.

عقب نشینی 1200 واحدی شاخص
در هفته آخر تیر ماه که به خاطر تعطیلات عید فطر، تنها سه روز کاری را سهامداران در بازار دنبال کردند، ریزش‌های شاخص، ارزش بازار و میزان بازدهی سهام تنها گزینه‌های موجود برای فعالان بود. شاخص بورس در این هفته نزدیک به 1200 واحد افت را به ثبت رساند و از 68 هزار و 828 واحد به 67 هزار و 644 واحد رسید تا نشان دهد همچنان تحولات سیاسی را باور ندارد. در آن سوی دیگر ارزش بازار نیز از 298000 میلیارد تومان در ابتدای هفته به 290000 میلیارد تومان در آخرین روز معاملاتی رسید که کاهشی معادل 8000 میلیارد تومان را نشان می دهد. همه این کاهش‌ها را در کنار افت قیمت سهام قرار دهید به خوبی حتی اگر بورس باز هم نباشید از شرایط این بازار آگاه می شوید.
ریشه یابی سقوط از نگاه علی رحمانی
نگاه به تحلیل‌های مدیران ارشد در این گونه زمان‌ها به خوبی می تواند ریشه‌های افت بازار را نشان دهد. در این ارتباط علی رحمانی مدیرعامل سابق شرکت بورس در واکنش به این سئوال که چه دلیل یا دلایلی منجر به افت شاخص بورس و متغیرهای اصلی بازار بعد از اعلام توافق هسته‌ای و عدم تحقق حداقل انتظارات فعالان شده است، می‌گوید: واقعیت این است که هرچند شرایط سیاست خارجی به وضعیت مطلوبی رسیده و موضوع مهم هسته‌ای به نتیجه مثبتی منتهی شده است، اما مسائل داخلی متعدد و مهمی وجود دارند که اذهان عمومی را به خود جلب کرده است. وی ادامه داد: دو تجربه قبلی و مرتبط با موضوع هسته‌ای در آذر 93 و فروردین 94 موجب بدبینی فعالان بازار شده و این موضوع در شکل گیری شرایط روزهای اخیر بازار نقش داشته است. علاوه بر براین طرح مسائلی غیرقطعی مانند تعیین نرخ پایه 13 سنتی وزارت نفت برای خوراک پتروشیمی موجب پیچیده‌تر شدن وضعیت می‌شود.
موج سواری 184 شرکت با شناور آزاد پایین
اما یکی از آمارهای مهم که در هفته گذشته منتشر شد، اعلام تازه ترین درصد سهام شناور آزاد همه شرکت‌های بازار سهام بود که حاوی نکات جالب توجهی است. این آمار که برای دوره سه ماهه نخست سال جاری می باشد، مشخص می کند که نزدیک به 70 درصد شرکت ها با درصد پایین سهام شناور در تالار شیشه ای مشغول موج سواری هستند و از طرفی این محدودیت ها باعث شده تا نفس بورس تازه نشود. آخرین آمار از میزان سهام شناور آزاد شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس در دوره 31 خردادماه سال 94 نشان می دهد، از میان 315 شرکت بورسی، 32 شرکت از سهام شناوری 40 تا 70 درصد برخوردار بوده و 99 شرکت دارای سهام شناور آزاد بین 20 تا 40 درصد هستند. نکته قابل توجه در این میان وجود 184 شرکت بورسی دارای سهام شناور آزاد زیر 20 درصد است که حاکی از آن بوده که حداقل استانداردهای پذیرش در بورس توسط این شرکت‌ها رعایت نشده است. این موضوع زمانی اهمیت می یابد که در این فهرست 184 تایی که حدود دو سوم شرکت‌های بورسی را تشکیل می‌دهد، نام شرکت‌های مطرح و بزرگی نیز خودنمایی می‌کند.
پیشتازی یک بانک، بیمه و سرمایه گذازی
بنابراین گزارش، سه رتبه نخست در جدول میزان سهام شناور آزاد شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس به بانک خاورمیانه با 80.60 درصد، سرمایه گذاری صنعت بیمه 70.35 و سرمایه گذاری توسعه آذربایجان با 68.17 اختصاص دارد. این در حالی است که پله چهارم تا دهم به نام شرکت‌های فرآورده‌های نسوز آذر65.89 درصد، قند ثابت خراسان 61.94، قند شیرین خراسان 61.14، ایرکا پارت صنعت 57.38، صنایع سرماآفرین ایران 57.25، تامین ماسه ریخته گری 56.79 و صنایع آذرآب 56.33 ثبت شده است. همچنین شرکت‌های لبنیات کالبر با 56.17 درصد، سرمایه‌گذاری نیرو 55.56، سرمایه‌گذاری صنعت نفت 54.56، عمران و توسعه فارس 53.67، بانک پاسارگاد 52.22، شرکت سیمان شاهرود 50.65، زامیاد 50.11، تولیدی گرانیت بهسرام 50.01، کربن ایران 49.97 و لیزینگ رایان سایپا با 49.77 درصد رتبه‌های یازدهم تا بیستم بیشترین درصد سهام شناور آزاد را از آن خود کردند. این در حالی است که سامان گستر اصفهان، صنایع جوشکاب یزد، سرمایه گذاری خوارزمی، توسعه معادن روی ایران، ماشین سازی نیرو محرکه، مجتمع‌های توریستی رفاهی آبادگران ایران، سایپا شیشه، شکر شاهرود، داروسازی کوثر، شیشه همدان، سرمایه‌گذاری توسعه صنعتی ایران و سرمایه‌گذاری ملت از دیگر شرکت‌های بورسی هستند که از سهام شناور بالای 40 درصد در دوره سه ماهه ابتدایی سال جاری برخوردارند.
زیر 40 درصدی‌ها
بر اساس آمار اعلام شده شرکت‌های بورسی دیگری که از در ردیف 33 تا 131 این جدول قرار گرفته‌اند از سهام شناوری زیر 40 درصد برخوردارند که از جمله آنها می‌توان به شرکت‌های لیزینگ ایران (39.77)، افست (38.54)، ایران خودرو (37.63)، کالسیمین (37.50)، حمل و نقل توکا (36.64)، سایپا دیزل (36.50)، سیمان تهران(36.37 )، تاید واتر خاورمیانه (35.74)، صنایع ریخته گری ایران (35.62)، سرمایه‌گذاری ساختمان ایران(32.80)، نفت بهران (32.35)، پارس خودرو(30.94)، کمباین سازی ایران(27.11)، سایپا (24.15)، بانک صادرات ایران(22.23)، بانک ملت(22.01)، قند اصفهان (20.69) و صنعتی بهشهر (20.10) اشاره کرد.
10 شرکت ضعیف
اما 10 شرکت دارای پایین‌ترین رتبه درصد سهام شناور آزاد شرکت‌های بورسی به شرکت‌های سیمانی فارس با 0.81 درصد، ایلام 1.02، دشتستان 1.20، اصفهان 1.44، مجتمع فولاد خراسان 1.63، سیمان بجنورد 1.79، سیمان سفید نی ریز 1.85، تهران شیمی 2.56، سالمین 3.26 و گروه صنعتی ملی 3.47 اختصاص پیدا کرده، این در حالی است که در میان 184 شرکت بورسی دارای سهام شناور آزاد زیر 20 درصد، اسامی شرکت‌های بزرگ و مطرح هم به چشم می‌خورد که از جمله آنها می‌توان شرکت‌های پارسان (17.52)، ملی سرب و روی (17.29)، سرمایه‌گذاری غدیر(15.87)، پالایش نفت بندرعباس (14.92)، بانک اقتصاد نوین (12.52)، پتروشیمی شازند (12.44)، چادرملو (11.24)، سرمایه‌گذاری بهمن (10.69)، گروه مپنا (10.29)، همراه (9.04)، پالایش نفت تبریز(7.26)، ایران ترانسفو (6.89)، کشتیرانی (6.69) حفاری شمال (6.62)، تاپیکو (5.58)، صنایع پتروشیمی خلیج فارس (4.83)، مخابرات ایران (4.58) و پتروشیمی مبین (4.44) را نام برد.
در انتظار هفته دوگانه
درباره پیش‌بینی هفته جاری نیز مسائل عمده‌ای وجود دارد که می‌تواند همه چیز بورس را باز هم زیر رو کند. از یک سو فصل مجامع در آخرین روزهای خود قرار دارد و با پایان یافتن بخش عمده‌ای از مجامع شرکت‌ها سهامداران با آرامش بیشتری روی بازار تمرکز می‌کنند که می‌تواند یک موهبت برای این روزهای بورس باشد. از سوی دیگر دو اتفاق مهم در این هفته آغاز می‌شود. نخست بررسی توافق هسته‌ای در کنگره آمریکا و مجلس شورای اسلامی ایران که هر یک از دو نهاد با حضور برخی نمایندگانی که البته تفکرات چندگانه‌ای را دنبال می کنند، می‌تواند روی فضای متشنج فعلی بورس تاثیر منفی بیشتری بگذارد. حال که ظاهر کار این گونه است وضعیت بورس در یک ابهام قرار دارد، چه آن که فرض کنیم تصویب این توافق با جنجال نمایندگان ایرانی و آمریکایی نیز همراه شود آن گاه بورس همانند یک بشکه باروت امکان انفجار را پیدا می‌کند تا اوضاع از شرایط فعلی بدتر هم بشود. اما به هر حال این هفته برای سهامداران و فعالان بازار بورس می‌تواند یک هفته حساس و مهم باشد. اگر روند معاملات در مسیر ریزش‌های بیشتر قرار گیرد، احتمال آن که باز دولت دست به کار شود تا با راهکارهایی مانند به بازی گرفتن بانک‌ها برای حمایت از این بازار اوضاع  را مدیریت کند نیز وجود دارد. آن روی سکه می‌تواند سرد شدن واکنش‌های منفی در تالار باشد تا بتواند کمکی باشد برای به تعادل رسیدن بازار و پایانی باشد برای همه نگرانی‌هایی که وجود دارد.

*هادی مومنی