به گزارش پایگاه خبری «عصربازار»، علیرضا توکلی در سمینار تخصصی اسناد خزانه اسلامی در بررسی اجمالی بازارهای مالی کشور بیان کرد: حجم بازار مالی کشور در سال 93، یک میلیون و 600 هزار میلیارد تومان است که 64 درصد آن حدود 673 هزار میلیارد تومان بانک محور و 386 هزار میلیارد تومان برابر 36 درصد بازار محور است. در بخش بازار محور برابر با 94 درصد مربوط به اوراق سرمایه‌ای و 6 درصد اوراق بدهی هستند. به این ترتیب 100 درصد اوراق بدهی بلند مدت بوده که 90 درصد به اوراق مشارکت، 9.4 درصد به اوراق اجاره، 0.5 به اوراق مرابحه و 0.1 درصد به گواهی سپرده خاص اختصاص یافته است. در این سال سهم کوتاه مدت از اوراق بدهی که شامل اسناد خزانه و اوراق تجاری اسلامی است، صفر درصد بوده است.
وی ادامه داد: در سال 93، بازار سرمایه 35 درصد و بازار بدهی 65 درصد حجم بازار مالی کشور را تشکیل داده است. از سهم بازار بدهی 97 درصد مربوط به تسهیلات بانکی و 3 درصد اوراق بدهی بوده است. 90 درصد از اوراق بدهی نیز مربوط به اوراق مشارکت بوده است و اوراق اجاره، مرابحه و گواهی سپرده خاص به ترتیب 9.4، 0.5 و 0.1 درصد را داشته‌اند.
توکلی در تفکیک مبنای نوع ناشر نیز توضیح داد: بانکی‌ها 10 درصد، شهرداری 13 درصد، خصوصی 14 درصد، سازمان‌ها و شرکت‌های دولتی 29 درصد و دولت 35 درصد این اوراق را منتشر کرده‌اند. همچنین مجوز صدور 85 درصد این اوراق را بانک مرکزی و 15 درصد را سازمان بورس و اوراق بهادار داده است. به این ترتیب این 56 درصد این اوراق در شبکه بانکی، 38 درصد در فرابورس، 4 درصد در بورس تهران و 2 درصد در بورس کالا و انرژی معامله شده‌اند.
این مقام مسئول یادآور شد: در سال 92 در قانون بودجه قرار بر انتشار 6 هزار میلیارد تومان اسناد خزانه بود که منتشر نشد. در سال 93 نیز در قانون بودجه قرار بر انتشار 3 هزار میلیارد تومان اسناد خزانه بود که یک هزار تومان منتشر شد. این آمار برای سال 94 5 هزار میلیارد تومان بود که 4 هزار میلیارد تومان آن محقق شده است. سال آینده نیز قرار است 7.5 هزار میلیارد تومان از این اسناد منتشر شود.
مدیر ابزارهای نوین شرکت فرابورس ایران با اشاره به اینکه خرید و فروش این اوراق توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران ممنوع است، افزود: سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور موظف است اعتبارات لازم برای بازپرداخت قیمت اسمی اسناد خزانه اسلامی در سررسید و هزینه حق عاملیت را طی ردیف خاصی در لوایح بودجه سالانه کل کشور منظور کند. همچنین در صورت عدم وجود یا تکافوی اعتبار مصوب در بودجه عمومی دولت، اسناد خزانه اسلامی در سررسید توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی از محل درآمد عمومی همان سال قابل تأمین و پرداخت است. این حکم تا زمان تسویه اسناد یادشده به‌قوت خود باقی است.
توکلی تشریح کرد: هدف از انتشار اسناد خزانه تسویه بدهی دولت با طلبکاران غیر دولتی و تنظیم جریان نقدی خزانه کل کشور است. همچنین مزایای آن استقبال پیمانکاران به دلیل نقدشوندگی بالا و فاقد هزینه مالی برای دولت است. البته این اوراق معایبی مانند کوتاه مدت بودن و لزوم تسویه نقدی در سررسید نیز دارد.
وی نحوه عمل در زمان سررسید اسناد خزانه را تشریح کرد و گفت: سازمان مدیریت و برنامه‎ریزی کشور پیش‎بینی بازپرداخت در سررسید را انجام می‌دهد و تامین اعتبار در سررسید می‌کند. به این ترتیب واریز وجوه به حساب بانک عامل از طریق خزانه‎داری کل کشور انجام شده و واریز وجه به حساب شرکت سپرده‌گذاری توسط خزانه‎داری کل کشور صورت می‌گیرد. واریز وجه به حساب آخرین مالکان اسناد خزانه اسلامی آخرین مرحله است.
این مقام مسئول چالش‌های پیش روی اسناد خزانه را به دو دسته اشکالات قانونی و اجرایی تقسیم کرد و افزود: طولانی بودن سررسید اسناد ( بر اساس متن قانون، یک تا سه سال) و منع بانک مرکزی از مداخله در بازار اسناد خزانه اسلامی از اشکالات قانونی است و عدم وجود مطالبات معوق در برخی ردیف‌های تعیین شده توسط سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، عدم وجود کد معاملاتی برخی از پیمانکاران و طولانی شدن فرایند فروش اسناد در بازار و عدم امکان اخذ کد معاملاتی برای برخی از پیمانکاران به دلیل وجود مشکلات ثبتی و طبعاً عدم امکان فروش اسناد در بازار از جمله مشکلات اجرایی هستند.
مدیر ابزارهای نوین شرکت فرابورس ایران در بخشی دیگر از توضیحاتش به تشریح روزشماراسناد خزانه اسلامی در فرابورس ایران پرداخت و گفت: اسناد خزانه در مرحله اول با نماد معاملاتی اخزا 1 در تاریخ 23 اسفندماه 93 منتشر شد که مبلغ آن 1000 میلیارد تومان بود. این اوراق یکساله منتشر شدند. تعداد طلبکاران غیردولتی دریافت کننده اسناد نیز 414 شرکت حقوقی بودند. نرخ موثر سود این اسناد نیز 26.1 درصد محاسبه شد. همچنین در این مرحله 82 درصد اوراق اخزا 1  را افراد حقیقی خریداری کردند.
توکلی ادامه داد: اسناد خزانه در مرحله دوم با نماد معاملاتی اخزا 2 در تاریخ 21 شهریورماه 94 منتشر شد که مبلغ آن 1000 میلیارد تومان بود. این اوراق یکساله منتشر شدند. تعداد طلبکاران غیردولتی دریافت کننده اسناد نیز 586 شرکت حقوقی بودند. نرخ موثر سود این اسناد نیز 25.8 درصد محاسبه شد. همچنین در این مرحله 70 درصد اوراق اخزا 2  را افراد حقیقی خریداری کردند.
وی افزود: اسناد خزانه در مرحله سوم با نماد معاملاتی اخزا 3 در تاریخ 21 مهرماه 94 منتشر شد که مبلغ آن 1000 میلیارد تومان بود. این اوراق یکساله منتشر شدند. تعداد طلبکاران غیردولتی دریافت کننده اسناد نیز 370 شرکت حقوقی بودند. نرخ موثر سود این اسناد نیز 25.1 درصد محاسبه شد. همچنین در این مرحله 65 درصد اوراق اخزا 3  را افراد حقیقی خریداری کردند.
این مقام مسئول اضافه کرد: اسناد خزانه در مرحله چهارم با نماد معاملاتی اخزا 4 در تاریخ 21 آبان ماه 94 منتشر شد که مبلغ آن 1000 میلیارد تومان بود. این اوراق یکساله منتشر شدند. تعداد طلبکاران غیردولتی دریافت کننده اسناد نیز 11 شرکت حقوقی بودند. نرخ موثر سود این اسناد نیز 25درصد محاسبه شده است. همچنین در این مرحله 59 درصد اوراق اخزا 4  را افراد حقیقی خریداری کردند.
مدیر ابزارهای نوین شرکت فرابورس ایران گفت: اسناد خزانه در مرحله پنجم با نماد معاملاتی اخزا 5 در تاریخ 9 آذر ماه 94 منتشر شد که مبلغ آن 1000 میلیارد تومان بود. این اوراق یکساله منتشر شدند. تعداد طلبکاران غیردولتی دریافت کننده اسناد نیز 18 شرکت حقوقی بودند. نرخ موثر سود این اسناد نیز 24.9 درصد محاسبه شده است. همچنین در این مرحله 63 درصد اوراق اخزا 4  را افراد حقیقی خریداری کردند.
توکلی در ادامه به تشریح قیمت و نرخ بازده مـؤثراسناد خزانه اسلامی دربازار اشاره و بیان کرد: فرمول درست در محاسبه سود اسناد خزانه فرمول مرکب است و با توجه به نرخ بهره این اوراق که بالای 5 درصد است و بازه زمانی سررسید آن، محاسبه با فرمول ساده خطا دارد.
وی اظهار کرد: روزانه 50 میلیارد تومان معامله روی اسناد خزانه انجام می‌شود. همچنین تا کنون 1800 میلیارد تومان معامله روی این اسناد انجام شده که 1500 میلیارد تومان از این مبلغ مربوط به انتقال اوراق از پیمانکاران به مردم و 300 میلیارد تومان آن خرید و فروش ثانویه اسناد است.
مدیر ابزارهای نوین شرکت فرابورس ایران در ادامه به تأثیــر انتشــــاراسناد خزانه اسلامی بـر اقتصاد کــلان کشور پرداخت و به مزایای اسناد خزانه اسلامی از دیدگاه اقتصاد کلان اشاره کرد. همچنین کشف نرخ سود بدون ریسک و استخراج منحنی ساختار زمانی نرخ بهره در نظام مالی کشور را از مهمترین مزایای این اوراق دانست.
توکلی در ادامه سمینار ساختار زمانی نرخ بهره را تشریح کرد و ساختار زمانی نرخ بهره در اقتصاد آمریکا و حالت‌های مختلف نمودار ساختار زمانی نرخ بهره در اقتصاد آمریکا را ارزیابی کرد.
به گفته وی، رابطه  نرخ سود بانکی و تورم به نحوی است که نرخ سود بانکی اندکی بالاتر از تورم در نظر گرفته می‌شود. اما در برهه‌هایی در اقتصاد آمریکا نرخ سود بانکی کمتر از تورم شده است.
این مقام مسئول در انتهای این بحث نتیجه‌گیری کرد: رابطه نرخ بهره و تورم در آمریکا، از سال 2009 به بعد قطع شده است. همچنین نرخ تورم در این کشور در محدوده صفر تا 4 است و نرخ بهره توسط بانک مرکزی آمریکا نزدیک به صفر درصد در نظر گرفته می‌شود.
مدیر ابزارهای نوین شرکت فرابورس ایران عوامل مهم و مؤثر در طراحی موفق یک ابزار مالی را تشریح و بیان کرد: عوامل مهم و مؤثر در طراحی موفق یک ابزار نوین مالی، توجه به منافع کلیه ذینفعان (همکاری و هماهنگی کلیه ذینفعان) است. همچنین بررسی تجربیات جهانی، توجه به فقهی بودن قراردادهای منعقده در انتشار ابزار، توجه به ساختارهای بازار سرمایه ایران، توجه به مسائل کلان اقتصادی، همکاری و هماهنگی تمامی بازیگران بازار در طراحی و انتشار ابزار، ایجاد زیرساخت‌ها و بسترهای لازم در طراحی ابزار، ایجاد وجه تمایز و امتیازدرمقابل سایر ابزارهای مالی موجود، توجه به نیاز بازار و توجه به ریسک‌های ابزار از دیگر عوامل موفقیت ابزار مالی است.

جهت دریافت آخرین اخبار از طریق تلگرام به کانال اختصاصی عصربازار (http://telegram.me/asrebazar) بپیوندید. برای دریافت آخرین نسخه از نرم افزار تلگرام اینجا را کلیک کنید.