این بخشی از سخنان  علی بیگ زاده، رئیس اداره نظارت بر ناشران بورس درگفت‌وگوی اختصاصی با «عصربازار» است. از او درباره علل توقف طولانی تعدادی از نمادها و برخورد آنها با نمادها و نحوه نظارت آنها بر عملکرد ناشران درجهت حفظ حقوق سهام‌داران و شفاف‌سازی پرسیده‌ایم. متن این گفت‌وگو را با هم می‌خوانیم:

_ آقای بیگ زاده، به عنوان سوال نخست، رئیس اداره نظارت بر ناشران دقیقا چه وظیفه‌ایی دارد؟
وظیفه اصلی این اداره نظارت بر افشای اطلاعات با اهمیت ناشران، با رعایت قانون و مقررات سازمان و با هدف ارتقای سلامت و شفافیت اطلاعات در بازار است.
براساس ماده 45 قانون بازار، اطلاعاتی که ناشران موظف به انتشار آن هستند به طور مشخص بیان شده است، اما در کنار این ماده قانونی، دستورالعمل اجرایی افشاء اطلاعات ناشران  هم وجود دارد که در آن جزئیات، تکالیف و زمانبندی‌های ارائه اطلاعات شرکت‌ها مشخص شده است و مدیران ناشران پذیرفته شده مکلف هستند در صورت داشتن هرگونه اطلاعات با اهمیت، در کمترین زمان آن را در سایت کدال افشاء کنند. در رویه مرسوم سال‌های گذشته، این اطلاعات پس از تایید از سوی سازمان روی سایت کدال قرار می‌گرفت، اما از خرداد ماه 94،  شرکت‌ها موظف شدند اطلاعات خود را به صورت مستقیم روی سایت کدال قرار داده و نظارت واحد ناشران سازمان از این تاریخ به بعد از حالت قبل از افشا به بعد از افشا تبدیل شده است.
باید بگویم این اتفاق درجهت تطبیق با رویه‌های معمول اطلاع رسانی ناشران در سطح بین‌الملل انجام گرفت زیرا در بورس‌های معتبر بین‌المللی، اطلاع رسانی ناشران به شکل مستقیم انجام می‌شود. نمونه مشخص این موضوع سایت"ادگار" است که شاهد اطلاع رسانی بلاواسطه شرکت‌ها به سرمایه‌گذاران هستیم و نظارت نهاد ناظر  پس از افشای  اطلاعات، از حیث گمراه‌کنندگی، خلاف واقع بودن و انطباق با استانداردهای حسابداری صورت می‌گیرد.

_ با توضیحاتی که ارائه کردید، به طورحتم وظیفه و مسئولیت شما سخت است، زیرا از یک سو با سهام‌داران و از سوی دیگر با ناشران ارتباط دارید؛ چگونه بین این دو میانه داری می‌کنید؟
دو اصل کلی در بازار سرمایه داریم، نقدشوندگی و شفافیت. سهام باید نقدشونده باشد و سرمایه‌گذاران نیز باید با شفافیت در اطلاعات قادر به تصمیم‌گیری درست باشند. این دو اصل گاهی در بازار در نقطه مقابل هم قرار می‌گیرند به این صورت که اطلاعات اگرچه از سوی ناشر منتشر می‌شود، اما ممکن است شفاف نباشد، حال دراین میان واحد اداره نظارت بر ناشران با سناریو های متفاوت در تصمیم‌گیری روبه‌رو است که از توقف نماد تا ارائه اطلاعات صحیح، مکاتبه با ناشر و ارائه اطلاعات تکمیلی و  توضیحی یا درخواست اطلاعات اصلاحی را در بر می‌گیرد. البته در مواردی که تعدیل با اهمیت در اطلاعات وجود داشته باشد، خود سیستم کدال بدون دخالت عامل انسانی به واسطه ارتباطی که با سیستم معاملات دارد راسا نسبت به توقف نماد اقدام می‌کند. اما در بیشتر موارد که اطلاعات بر اساس فرمول‌های تعریف شده در سیستم متوقف نمی‌گردد، سعی می‌شود همزمان مکاتباتی نیز با ناشر انجام شود و به منظور حفظ حقوق سهام‌داران، این مکاتبات همراه با پاسخ‌های دریافت شده ازسوی ناشر، بر روی سایت منتشر می‌شود. البته سعی بر این است که همراه با این اطلاعات و پرسش‌ها و پاسخ‌ها، یکسری آلارم و هشدارهایی با حفظ بی طرفی به سهام‌دار ارائه شود مبنی براینکه، اطلاعات منتشره روی سایت با کم و کاستی‌هایی روبه‌رو است و ایرادهایی دارد تا به این ترتیب سهام‌داران در تحلیل‌ها این موضوع را مدنظر قرار دهند. با این اقدام ضمن حفظ نقدشوندگی بازار، به شفافیت بازار هم کمک می‌شود. اما درمجموع با توجه به استراتژی‌های ابلاغی سعی می‌کنیم ازهرگونه توقف بیجای نماد جلوگیری کنیم.

_ چه میزان به قول خود یعنی عدم توقف نماد بیشتر از یک هفته وفادار مانده‌اید؟
ما امروز حدود 320 شرکت در تابلوی بورس تهران داریم. در مواقعی که پیک اطلاع رسانی است مانند موعد اطلاع رسانی مقاطع 3 ماهه، پیش‌بینی‌های سال آتی و یا زمان تشکیل مجامع شرکت‌ها، بر تعداد نمادهای متوقف افزوده می‌شود که این توقف‌ها به‌وسیله سیستم انجام می‌شود. در این حالت‌ها گاهی توقف نماد به حدود 10 یا 15 درصد از نمادها بالغ می‌شود ولی این موضوع در کمتر از چند روز مرتفع می‌شود.  اما به طور معمول تعداد نمادهای متوقف طولانی کمتر از 10 نماد معاملاتی است و بسیار هم مراقب هستیم تعداد این نمادها پس از گذراندن زمان‌های پیک به بیشتر از 10 نماد نرسد.

_ فرمودید، به‌طور معمول کمتر از 10 نماد متوقف طولانی مدت دارید؛ چالش اصلی این نمادها برای بازگشت به تابلو چیست؟
ببینید، نمادهای کنونی متوقف طولانی، یک مشکل اساسی دارند. ما در زمان‌هایی در اطلاعات منتشره از سوی یک شرکت با ابهام روبه‌رو هستیم و زمانی هم با عدم اطمینان. درحالت عدم اطمینان، درصد ابهام شرکت به اندازه‌ایی بالاست که بازگشایی نماد می‌تواند به نوعی تصمیم‌گیری سهام‌دار را با مخاطره روبه‌رو کند.
اصلا جالب است بدانید که در زمان‌های پیک توقف‌ها، هستند نمادهایی که با وجود ابهام در اطلاعات منتشره سعی می‌شود با به‌کارگیری برخی تدابیر زمان توقف نماد را به حداقل برسانیم زیرا ما این وظیفه را برعهده خود می‌دانیم که سهام‌داران در هر زمان از نقدشوندگی بازار بهره‌مند شوند. اما مواقعی هست که  نماد یک ابهام اساسی و زیربنایی دارد و برای ما هیچ راهی جز توقف نماد نمی‌ماند. درحال حاضر حدود 6 نماد وجود دارد که ابهام آنها بسیار بالاست و بورس مجبور است به منظور حفظ سرمایه سهام‌داران، نماد را تا زمانی که وضعیت اطلاعات شرکت از حالت عدم اطمینان به ابهام برسد، متوقف نگهدارد.
به زبانی دیگر، در حالت عدم اطمینان، در زمان بازگشایی امکان کشف قیمت مناسب وجود ندارد و ممکن است در صوت عدم آگاهی سهام‌داران و کشف قیمت نامناسب موجبات ضرر و زیان سهام‌داران فراهم شود و این مغایر با مهمترین وظیفه و مسئولیت ما یعنی حمایت و حفظ حقوق سهام‌دار جزء است.

_ آیا ممکن است در این راه از نقش نظارتی خود فراتر بروید؟
تمام سعی خود را می‌کنیم که این اتفاق نیفتد، اما مواقعی پیش می‌آید که نقش نظارتی ما صفر و یک می‌شود و چاره‌ایی نمی‌ماند جز توقف نماد؛ وگرنه ما هیچ علاقه‌ایی به توقف نماد نداریم و تمام تلاش خود را برای شفاف نمودن بازار بیش از قبل به کار می‌گیریم.
صراحتا بگویم، اصل انجام وظایف بر اساس مر قانون و شفاف‌سازی بازار است و به هیچ عنوان قائل به عبور از این موضوع نیستیم. سهام‌دار باید در این بازار با تحلیل درست دست به معامله و دادوستد بزند زیرا از همین تفاوت دیدگاه‌هاست که معاملات شکل می‌گیرد و عده‌ای می‌خرند و بعضی می‌فروشند یا یکی سهم را ارزنده می‌داند و دیگری غیر ارزنده.
وظیفه این واحد نیز از بین بردن یا کاهش عدم تقارن اطلاعات به کمترین میزان است که در تمام بورس‌های دنیا این موضوع به معنی کم شدن تعداد دارندگان اطلاعات نهانی است و ما تمام سعی خود را می‌کنیم تا این هدف در بورس نیز محقق شود که کوتاهترین راه تحقق این مهم نیز انتشار اطلاعات شرکت‌ها در کمترین زمان ممکن است؛ چرا که این کار موجب می‌شود شایعه در بازار ایجاد نشود و هم اینکه فرصت هرگونه سوء استفاده توسط افراد ازبین برود.

_ عملکرد مدیران را در ارائه اطلاعات به موقع چگونه تحت نظر دارید؟
ما در این واحد در همکاری نزدیک با واحد بازار تحرکات سهم را زیر نظر داریم و چنانچه متوجه شویم سهم تحرکات غیر عادی دارد، بلافاصله موضوع از شرکت‌ها پیگیری می‌شود و به مدیران لزوم ارائه اطلاعات به موقع گوشزد می‌شود. در صورت عدم وجود اطلاعات با اهمیت در شرکت که موجبات کاهش یا افزایش قیمت را فراهم نماید، موضوع نماد از حیث سفته بازی یا دستکاری در واحد مربوطه بررسی می‌شود. در سناریو بعدی ممکن است مدیر، خبر از وجود اطلاعاتی در شرکت بدهد که در این صورت هم باید در اولین و کوتاهترین زمان آن را در سایت منتشر کند.

_ چرا به جای توقف نماد، به خود سرمایه‌گذار و تصمیمش متکی نمی‌شوید، به عبارتی نماد را متوقف نکنید و اجازه بدهید خود سهام‌دار درباره خرید با فروش سهمش تصمیم بگیرد؟
این اتفاق در بورس‌های بین‌المللی می‌افتد. این اتفاق برای زمانی است که بازار به سمت کارایی حرکت می‌کند، به این معنی که تحلیل به شکل سیستماتیک در بازار وجود داشته باشد و داد و ستد نیز بر این اساس صورت گیرد و در کنار آن، نهادهای فعال در بازار به مرحله بلوغ رسیده و سهام‌دار را در راهی که می‌روند، یاری رساند. اگرچه در بازار ما نیز این نهادها تشکیل شده اما هنوز به بلوغ و کارایی بورس‌های مترقی نرسیده است. به همین دلیل، نظارت در ایران از نقش حساس‌تری برخوردار است.
البته باید تاکید کنم که افزایش دانش سهام‌داران در بازار به قوت گرفتن تحلیلگران در بازار وابسته است. به عنوان مثال در بورس‌های پیشرفته به محض انتشار صورت‌های مالی از سوی یک شرکت، در زمان کوتاهی، بازار سرشار از تحلیل‌های قوی و متعدد می‌شود که ما هنوز به این مرحله نرسیده‌ایم، اگرچه گام‌های اولیه را برداشته‌ایم ولی سهام‌داران فعلا از ما توقع دارند.

_ چه توقعی؟
توقع دارند که اطلاعات حداقلی در سایت باشد تا بتوانند به تصمیم درستی برسند.
مواقعی هست که درباره دارایی یک شرکت 10 درصد ابهام وجود دارد و در زمان‌هایی بیش از 70 درصد، یا درباره سود هم به این ترتیب، زمانی است که سود یک شرکت 20 تا 30 درصد تغییر می‌کند و تصمیم را درباره این سهم به بازار می‌سپاریم اما درمقابل داریم شرکتی را که یکباره با انعقاد یک قرارداد زیان 100 تومانی در هر سهم خود را به 400 تومان سهم تبدیل می‌کند؛ خوب در این میان یک پرسش مهم مطرح است: آیا اگر ما نماد را متوقف نکنیم، در نقش حمایت از سهام‌داران و در انجام وظیفه خود کوتاهی نکرده‌ایم؟

_ آیا ممکن است در برخورد با نمادها، برخورد سلیقه‌ای و متناقص صورت گیرد؟
قضاوت را درباره عملکرد خود به دیگران واگذار می‌کنیم، اما بد نیست بگویم ما تمام سعی خود را کرده‌ایم تا از چنین برخوردهایی دور بمانیم و در این میان استانداردهایی نیز وجود دارد. اول اینکه توقف نماد را سیستم انجام می‌دهد و کار شخص نیست تا به این ترتیب قضاوت شخصی را به حداقل برسانیم.
من اکنون قصد ندارم نام شرکتی را مطرح کنم، اما همین الان درباره توقف بعضی از نمادهایی که امروز متوقف است، اجماع وجود دارد و بسیاری از خبرگان و کارشناسان بازار نیز ابهامات را درباره شرکت اساسی می‌دانند.

_ توصیه شما به سهام‌داران؟
سهام‌داران به چند فاکتور مهم در معاملات خود بر روی یک نماد توجه داشته باشند که اولین و مهمترین آن کیفیت سود است. کیفیت سود دارای پارامترهای مختلفی است از جمله استمرار سود، عملیاتی یا غیر عملیاتی بودن و همچنین وجود پشتوانه نقدی برای سودهای ایجادی. به عنوان مثال، سود اعلام شده، عملیاتی است یا ناشی از فروش یک زمین، یا درنتیجه یک معامله درون گروهی است. فرض کنید شرکت سهمی را می‌فروشد و یک شرکت بالادستی یا زیرمجموعه آن شرکت را می‌خرد. به طور حتم این سود با کیفیت نیست و عمدتا فاقد پشتوانه نقدی است و در صورت‌های مالی تلفیقی حذف می‌شود.
دومین توصیه من به سهام‌داران، توجه به اطلاعات کدال است. سهام‌داران به تحلیل‌های شبکه‌های مجازی یا تلگرام تکیه نکنند و براساس آن تصمیم نگیرند، زیرا تحلیلگر فاقد هرگونه مسئولیت درقبال تحلیل‌های خود است.
موضوع سوم، توجه بازار به نحوه افزایش سرمایه است. مهمترین نکته در این بین تاثیر افزایش سرمایه در عملکرد شرکت است. به عنوان مثال افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی که درسود آوری شرکت‌ها هیچ تاثیری ندارد، نمی‌تواند دلیل بر ارزندگی سهم تلقی شود زیرا این موضوع بیشتر یک عملیات صرفا دفتری و حسابداری است.

جهت دریافت آخرین اخبار از طریق تلگرام به کانال اختصاصی عصربازار (http://telegram.me/asrebazar) بپیوندید. برای دریافت آخرین نسخه از نرم افزار تلگرام اینجا را کلیک کنید.