عصر بازار- مهمترین عامل اثرگذار بر نرخ تورم تا پایان سال نوسانات نرخ ارز خواهد بود. با فرض ثبات بازار ارز، انتظار میرود نرخ تورم نقطهای در پایان سال در محدوده ۲۴ تا ۲۷ درصد قرار گیرد.
به گزارش پایگاه خبری «عصر بازار» به نقل از ایبِنا، با کاهش نرخ تورم ماهیانه، نرخ تورم نقطه به نقطه از خردادماه 1398 روند کاهشی را آغاز کرد و در تابستان در برخی از ماهها پایینتر از میانگین بلندمدت خود نیز قرار گرفت. اما آیا کاهش نرخ تورم یک فرایند بلندمدت بوده و میتوان امیدوار بود که نرخ تورم در سال آینده و سالهای پس از آن به میزان قابل توجهی کاهش یابد؟ در پاسخ به این سوال باید توجه داشت که به طور کلی کاهش نرخ تورم پس از یک دوره افزایش شدید امری طبیعی است که رخ میدهد.
نمودار 1. نرخ تورم میانگین فصلی 26 ساله و تورم فصلی سال 1398
منبع: بانک مرکزی و مرکز آمار ایران
توضیحات نمودار: منظور از نرخ تورم فصلی، رشد شاخص در انتهای فصل نسبت به انتهای فصل قبل است
از طرف دیگر کاهش نرخ تورم در تابستان سال 1398 را نمیتوان یک فرایند بلندمدت در نظر گرفت و امیدوار بود که نرخ تورم وارد فرایند نزولی شده است. متغیرهای اقتصاد کلان ایران هنوز در وضعیت باثباتی قرار ندارد که بتوان این روند نزولی را آغاز بازگشت به ثبات دانست. علاوه بر آن سیاستهای پولی و مالی اجرا شده در سال 1398 نیز نشانههای حرکت در مسیر ثبات اقتصادی را در پی ندارد. در این خصوص میتوان به نکات زیر اشاره کرد:
در بخش سیاست پولی، پایه پولی در سال 1398 رشد قابل ملاحظهای داشته است. پایه پولی در دوازده ماهه منتهی به مرداد 1398، در حدود 25.6 درصد رشد داشته و همچنین رشد نقدینگی نیز از ابتدای سال 1398 تا پایان مرداد ماه، به بیشتر از 10 درصد رسیده که نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد بیشتری را نشان میدهد. از طرف دیگر بر اساس آخرین آمار منتشره که مربوط به مردادماه است، سهم «پول» از رشد نقدینگی نیز کاهش چندانی نداشته است، در حالی که سهم پول از رشد نقدینگی در سال 1397، در حدود 26 درصد بوده، در 5 ماهه نخست سال 1398، نیز به 21 درصد رسیده که بسیار بالاتر از این سهم در سالهای 1393 تا 1396 است.
علاوه بر سیاست پولی، سیاست مالی نیز در جهت کاهش تورم حرکت نکرده است. هرچند بودجه سال 1398 به مقادیر حقیقی نسبت به سال 1397 در حدود 18 درصد کاهش داشته است، اما با این حال کاهش شدید درآمدها موجب شده تا بودجه همچنان با کسری مواجه باشد. نکته قابل توجه آن است که دولت اقدام قابل توجهی برای جبران کسری بودجه از منابع پایدار کرده و کسری در سال 1398 عمدتا از محل صندوق توسعه ملی و انتشار اوراق تامین شده که به طور خاص انتشار اوراق پیامدهای تورمی در سالهای آینده را در پی خواهد داشت.
بنابراین این سوال ایجاد میشود که در شرایطی که سیاستهای پولی و مالی گام موثری برای کاهش تورم برنداشتهاند، دلیل کاهش نسبی نرخ تورم در سال 1398 چه بوده است؟ در این خصوص باید عنوان داشت که مهمترین و تاثیرگذارترین عامل کاهش نرخ تورم در سال 1398، کنترل نوسانات در بازار ارز و در نتیجه کاهش انتظارات تورمی بوده است. انتظارات تورمی به شدت تحت تاثیر نوسانات نرخ ارز قرار دارد که به واسطه ثبات نسبی بازار ارز از ابتدای سال، کنترل شده و در کاهش نرخ تورم نقش داشته است.
چشم انداز تورم تا پایان سال
مهمترین عوامل اثرگذار بر نرخ تورم تا پایان سال را میتوان موراد زیر برشمرد:
الف- نوسانات بازار ارز:
مهمترین عامل اثرگذار بر نرخ تورم تا پایان سال نوسانات نرخ ارز خواهد بود. در صورتی که بازار ارز تا پایان سال کنترل شود، انتظار افزایش شدید در نرخ تورم وجود نخواهد داشت. در این خصوص باید توجه داشت که کنترل نرخ تورم به واسطه نرخ ارز در بازه کوتاه مدت قابل انجام است اما در بلندمدت، نمیتوان این رابطه را حفظ کرد.
ب- نقدینگی:
انتظار میرود اثر نقدینگی افزایش یافته در سال 1398 که بالاتر از رشد نقدینگی در سال 1397 بوده (بر اساس آخرین آمار منتشر شده) تا حدودی بر رشد شاخص قیمتها در ماههای بهمن و اسفند نمود پیدا کرده و نرخ تورم در این دو ماه بالاتر از مقادیر بلندمدت خود باشد.
پ- تخلیه اثر افزایش قیمت بنزین
افزایش قیمت بنزین در آبان ماه، سبب افزایش شاخص قیمتها در آذرماه شد و نرخ تورم در این ماه را به 3.3 درصد رساند که اصلیترین عامل رشد شاخص قیمت، شاخص بخش حمل و نقل (با بیش از 14 درصد رشد) بوده است. انتظار میرود تخلیه کامل اثر افزایش قیمت بنزین بر روی شاخص کل در حدود 5 درصد باشد که با گذشت زمان کامل خواهد شد و بخشی از آن در بهمن و اسفند خواهد بود.
در مجموع با فرض ثبات بازار ارز، انتظار میرود نرخ تورم نقطه به نقطه در پایان سال 1398 در محدوده 24 تا 27 درصد قرار گیرد.