عصر بازار- پرونده فرابورس ایران در نیمسال نخست ۹۸ در شرایطی بسته شد که نماگر این بازار در آخرین روز کاری شهریورماه در قله تاریخی ۴۰۱۷ واحدی قرار گرفت و با ثبت رشد ۷۸درصدی معاملات شش ماه ابتدایی سال را به پایان رساند.
به گزارش پایگاه خبری «عصر بازار» به نقل از دنیای اقتصاد، نگاهی به آمار معاملات فرابورس در بازه زمانی مورد بررسی نشان از ثبت بیشترین رشد این شاخص در خردادماه به میزان 6/ 12 درصد دارد. در میان مهمترین تحولات رخ داده در این بازار طی نیمسال نخست سال 98 میتوان به اصلاح قوانین بازار پایه و تغییر گروهبندی و قوانین حاکم بر معاملات شرکتهای موجود در این تابلو اشاره کرد.
سایه قوانین جدید بر سر سهام پرریسک
سودهای نجومی چند صد درصدی سهام بازار پایه مدتهای مدیدی است به موضوع داغ محافل بورسی تبدیل شده و توجه فعالان بازار سرمایه را به خود جلب کرده بود. نگاه عدهای برای کسب سودهای نجومی به این بازار معطوف شد و برخی دیگر از نگرانیهای خود درخصوص تشکیل حبابهای سنگین قیمتی سخن گفتند. شرایطی که سیاستگذار را بر آن داشت تا دستی به سر و گوش قوانین موجود در بازار پایه بکشد و در این مسیر از سادهترین راه یعنی ایجاد محدودیت در معاملات نمادهای موجود در این بازار استفاده کرد. در این قوانین سهام موجود در بازار پایه از تابلوهای الف، ب و ج به تابلوهای جدید زرد، نارنجی و قرمز منتقل شدند. قوانین جدید این بازار از 25 شهریور بهصورت رسمی آغاز به کار کرد. با اعمال محدودیتهای جدید، نوسان عادی قیمتها بر تابلوهای سهرنگ این بازار به ترتیب به 3، 2 و یک درصد محدود شد و مبدا محاسباتی نیز قیمت پایانی حراج (روزهای دوشنبه) قرار گرفت. به بیان دیگر، قیمت یک سهم بازار پایه در طول یک هفته کاری حداکثر 3درصد امکان نوسان دارد. این در قوانین حالی است که طبق دستورالعمل قبل برخی از سهمهای بازار پایه در حالت عادی تا 50 درصد هم امکان نوسان هفتگی را داشتند. با اعمال چنین محدودیتی بر بازار پایه فضا برای آن دسته از معاملهگران که دل به دامنههای بازتر قیمت بسته بودند تنگتر شد و در پی تداوم افت قابل ملاحظه تقاضا، طی پنج روز معاملاتی نسبت به گذشته شاهد افت چشمگیر ارزش دادوستدها بودیم.
کمنوسانی قیمت اوراق بدهی
بررسیهای «دنیای اقتصاد» نشان از کاهش متوسط نرخ سود موثر اوراق اسناد خزانه اسلامی در نیمسال نخست 98 دارد. بهطوری که متوسط نرخ سود موثر این اوراق با افت 2/ 1 واحد درصدی همراه شد و با عقبگرد یک کانالی به 21 درصد رسید. «اخزا»ها در این مدت نوسان چندانی را تجربه نکردند و با افت و خیزهای بسیار کوچکی همراه شدند. بیشترین نرخ سود ثبت شده در این بازه زمانی به اواخر اردیبهشتماه برمیگردد که برای مدت زمان کوتاهی میانگین نرخ بازدهی اوراق موجود در این بازار در کانال 23 درصدی قرار گرفت و پس از آن دوباره روندی کاهشی به خود گرفت. در مجموع طی شش ماه ابتدایی سال 98 بازار اوراق با درآمد ثابت شاهد دادوستد حدود 152 میلیون اوراق خزانه به ارزش 11 هزار و 542 میلیارد تومان در 115 هزار نوبت معاملاتی بود.
از مهمترین تحولات این بازار در شش ماهه سپری شده از سال 98 میتوان به انتشار و عرضه 7 سررسید جدید اوراق خزانه اسلامی از ابتدای سال تاکنون اشاره کرد. به این ترتیب «اخزا723»، «اخزا720»، «اخزا718»، «اخزا721»، «اخزا722»، «اخزا719» و «اخزا715» به ترتیب به گردونه معاملات بازار بدهی وارد شدند. این اوراق در مجموع با در نظر گرفتن قیمت اسمی، ارزشی بالغ بر 12 هزار و 772 میلیارد تومان داشتند. در حال حاضر نیز 5 سررسید دیگر «اخزا»ها به ارزش حدود 9 هزار و 500 میلیارد تومان با سررسیدهای 13 تا 36 ماهه در صف عرضه قرار دارند.
مهمانان فرابورس در شش ماه ابتدایی 98
فرابورس ایران در نیمسال اول 98 شاهد عرضه اولیه سهام پنج شرکت بود. در عین حال دو شرکت نیز از تابلوهای بازار پایه به تابلوی اصلی فرابورس منتقل شدند. کشت و صنعت شریفآباد اولین شرکتی بود که در آخرین روز اردیبهشت پا به فرابورس گذاشت و 52 میلیون سهم این شرکت با نماد «زشریف» به جمع گروه شرکتهای زراعی پیوست. «زشریف» در فاز نخست پس از عرضه 18 صورت متوالی در سقف مجاز قیمت مورد دادوستد قرار گرفت و بازدهی 141 درصدی از آن سهامداران خود کرد. شرکت تولید ژلاتین کپسول ایران عرضه اولیه بعدی فرابورس در سال 98 بود. به این ترتیب 40 میلیون سهم این شرکت با نماد «دکپسول» 5 خرداد فرابورسی شد و در یک رالی 23 روزه، با رشد 187 درصدی قیمت همراه شد. قرعه سومین عرضه اولیه فرابورس در سال جاری اما به نام شرکت دارویی راه آورد تامین خورد. این شرکت که با نماد «درهآور» پا به معاملات این بازار گذاشت 22 روز بدون وقفه مثبت معامله شد و 207 درصد سود از آن سهامداران خود کرد. شرکت پخش هجرت دیگر مهمان فرابورس در سال جاری بود که 19 مرداد در این بازار عرضه شد. این شرکت نیز در زمره شرکتهای دارویی قرار گرفت و در 10 روز معاملاتی پس از عرضه اولیه پرتقاضا ظاهر شد و توانست رشد 71 درصدی را تجربه کند. آخرین عرضه اولیه امسال فرابورس اما سهام شرکت جنرال الکتریک به نماد «رنیک» در گروه خدمات فنی و مهندسی بود که 13 شهریورماه عرضه و تاکنون موفق به رشد 55 درصدی شده است. در این میان میتوان به انتقال دو سهام دو شرکت ویتانا و فرابورس ایران از بازار پایه به بازارهای اصلی فرابورس نیز اشاره کرد.
کاهش دنبالهدار قیمت اوراق تسهیلات
اوراق تسهیلات مسکن معاملات شش ماه ابتدایی سال 98 را با افت30 درصدی به پایان رساندند. آخرین آمار از بازار مسکن در شهریور حکایت از کاهش بیش از 60 درصدی خرید و فروش مسکن در کل کشور دارد که بیشترین افت از سال 1392 را نشان میدهد. هر چند این وضعیت رکودی در بازار مسکن سبب شده تا از قیمتهای پیشنهادی تا حدودی کاسته شود اما افزایش قیمت مسکن در سالهای گذشته و در نتیجه عدم کفاف تسهیلات موجود برای خرید سبب شده تا حتی کاهش هزینه خرید اوراق «تسه» نیز محرک جدی به شمار نرود. از این رو به دنبال کاهش تقاضا برای اوراق مذکور، افت قابل توجه قیمتها را نیز شاهد هستیم. در مجموع در 6 ماهه ابتدایی سال 98، بیش از 8 میلیون ورقه تسهیلات مسکن به ارزش افزون بر 360 میلیارد تومان مورد دادوستد قرار گرفت.
یک نیمسال از دریچه آمار
در 118 روز معاملاتی نیمه نخست سال 98، در فرابورس ایران بهطور میانگین روزانه تعداد 3میلیارد و 733 میلیون ورقه به ارزش یک هزار و 126میلیارد تومان مورد معامله قرار گرفت. به این ترتیب با ثبت این میزان معامله در 6 ماه ابتدای سال جاری، شاهد رشد 220درصدی ارزش معاملات و افزایش 168 درصدی حجم دادوستدها نسبت به مدت مشابه سال 97 بودیم. بررسی نوسانهای شاخص فرابورس در این فصل حکایت از رشد بیش از 1759 واحدی این نماگر دارد. بیشترین میزان رشد شاخص در این فصل صعود حدود 92 واحدی شاخص در چهارمین روز شهریورماه بود. 25 تیرماه اما این بازار شاهد افت چشمگیری به میزان 124 واحد بود. روند کلی این بازار در سال جاری صعودی بود بهطوری که از کف خود یعنی 2258 واحد در ابتدای سال آغاز کرد و آخرین روز تابستان، تا سطح 4017 واحدی پیشروی کرد تا سقف جدیدی در کارنامه تاریخی این بازار ایجاد شود. بازارهای اول، دوم و پایه (بازارهای خرد) نیز در بازه زمانی مورد بررسی بهترتیب معامله بیش از 14570، 73740 و 92950 میلیون سهم به ارزش افزون بر 6320، 29398 و 24904 میلیارد تومان را تجربه کردند. همچنین طی معاملات نیمسال نخست 98 در بازار ابزارهای نوین مالی بیش از 8 میلیارد و 500 میلیون ورقه بهادار به ارزش 30هزار و 163 میلیارد تومان دادوستد شد که مرتبط با معاملات اوراق بدهی، صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله و اوراق تسهیلات مسکن بود.