به گزارش پایگاه خبری «عصر بازار» به نقل از خبرآنلاین، ادامه عدم تمایل معامله گران بزرگ برای حضور در بازارهای ارز و سکه به دلیل بازدهی منفی این بازارها در کنار نبود تقاضا از مهمترین دلایل این افت قلمداد شده است. در روز یکشنبه، سکه و دلار چهارمین افت متوالی را تجربه کردند.

1- تحولات داخلی

در دومین روز هفته قیمت دلار برای دومین بار در سال 98 به 11700 تومان رسیده است. البته استدلال می‌شود رشد قیمت اونس طلا جهانی اندکی از میزان کاهش نرخ سکه در روزهای گذشته در بازار داخل را تعدیل کرده است. اما همچنان این تفکر غالب است که قیمت سکه بیشتر تابع قیمت دلار است. افزایش 21 هزار تومانی سکه در روز سه شنبه که بازارهای جهانی در دومین روز معاملاتی خود قرار داشتند نیز نشان میدهد که علاوه بر تأثیر افزایش قیمت دلار در این روز، افزایش بهای اونس طلای جهانی بر شدت قیمت سکه نیز مؤثر است اما قیمت طلای جهانی توانایی تغییر قابل توجه در بهای سکه را ندارد. در روز چهارشنبه، قیمت دلار با رسیدن به 11650 تومان به کمترین میزان خود در هفت ماه گذشته رسیده است. در این روز قیمت سکه نیز همسو با دلار مجددا در مسیر کاهشی قرار گرفته است. اعلام خبری مبنی بر آغاز به کار بازار متشکل ارزی از هفته آینده با قیمت دلار زیر 11 هزار تومان، کاهش تمایل به خرید و کاهش تقاضا به دلیل بسته بودن بازارهای همسایه به دلیل تعطیلات عید قربان از دلایل افت قیمت دلار و به تبع آن قیمت سکه در این روز عنوان میشود. بازدهی دلار و سکه در این هفته (16 مرداد تا 23 مرداد) به یک میزان و در حدود منفی 0.9 بوده است. 

شاخص کل سهام در هفته گذشته تحت تأثیر سقوط بازارهای جهانی عملکرد قابل قبولی نداشته است. به طوری که این روند نگرانی ها از احتمال خروج نقدینگی از این بازار را افزایش داده بود. اما در این هفته (16 مرداد تا 23 مرداد) بازدهی سهام بیش از 1.2 درصد بوده است. در اولین روز معاملاتی این هفته شاخص کل با اتکا به رشد شرکت‌های کوچک و متوسط بازار رشد اندکی را تجربه کرده است. در روز یکشنبه شاخص سهام برای چهارمین روز متوالی در کانال 255 هزار واحدی قرار گرفته است. مشارکت بیش از 600 هزار خریدار در یک عرضه اولیه در این روز حاکی از ادامه جذابیت این بازار و افزایش تمایل به ورود نقدینگی توسط سرمایهگذاران است.

  این روند صعودی شاخص سهام در هفته جاری ادامه داشته و در روز سه‌شنبه به 257 هزار واحد رسیده است. بازار سهام در آخرین روز معاملاتی این هفته نیز با رشد 4294 واحدی به بیش از 261 هزار واحد رسیده است. در این روز 80 درصد نمادهای بورسی رشد قیمت سهام را تجربه کردند. به اعتقاد کارشناسان کاهش اثرات تشدید جنگ تجاری و افت‌های قیمتی‌ شدید کامودیتی‌ها در بازارهای جهانی بر روی بورس مهمترین دلیل ثبت این رکود بوده است.

مرکز آمار و اطلاعات اقتصادی اتاق ایران به بررسی شاخص مدیران خرید (PMI) در تیرماه 98 پرداخته است. این شاخص 50.07واحد محاسبه شده است که نسبت به مقدار آن در خرداد ماه 1/1 درصد کاهش داشته است. ادامه کاهش روند شاخص قیمت مواد اولیه و به‌تبع آن قیمت محصولات تولیدی و در مقابل ادامه روند کاهش موجودی اولیه در این ماه نسبت به خرداد ماه بیانگر آن است که انتظارات آینده بنگاه‌های اقتصادی در مرز بین رونق و رکود قرار دارد و بهبود قابل توجهی در این انتظارت شکل نگرفته است. البته معیار انتظارات تولید در مرداد ماه نسبت به تیر ماه توسط مدیران خوشبینانه اعلام شده است. در این راستا، آمارهای جدید وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز از افزایش بازگشت دوباره صنایع کوچک به چرخه تولید در چهار ماهه نخست سال 1398 حکایت دارد. در این بخش همچنان دو چالش اصلی کاهش تولید این صنایع مربوط به کمبود سرمایه در گردش و عدم تأمین مواد اولیه می‌باشد.

نتایج بررسی مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد که از زمان تأسیس صندوق توسعه ملی تا پایان سال 1397 صندوق توسعه ملی تاکنون بیش از 100 میلیارد دلار ورودی داشته که بخش خصوصی، عمومی غیردولتی و تعاونی تاکنون فقط از 19 میلیارد دلار آن استفاده کرده اند. به طوریکه 41 درصد از تسهیلات ارزی مسدود شده، 93 درصد از سپرده گذاریهای ارزی مسدود شده و 45 درصد از تسهیلات و سپرده گذاریهای ریالی مسدود شده صندوق توسعه ملی در راستای برنامه هایی خارج از روال اساسنامه صندوق توسعه ملی هزینه شده است. این در حالی است که صندوق توسعه ملی می تواند در کاهش نوسانات اقتصادی در کوتاه‌مدت و اصلاح ساختارهای اقتصادی به منظور بهبود فضای کسب و کار در بلندمدت نقش قابل توجهی ایفا کند.

آمار تولید ارائه شده به بورس توسط شرکت‌های خودروسازی نشان میدهد که در چهار ماهه اول سال 1398 تولید این شرکتها نسبت به مدل مشابه سال گذشته 26 درصد کاهش یافته است. همچنین بررسی آمارها از زیان شش هزار و 76 میلیارد تومانی تولید این شرکت ها در سال 97 حکایت دارد. کارشناسان با اشاره به این داده‌ها و وجود عواملی همچون ادامه ی تحریمهای اقتصادی، افزایش قیمت مواد اولیه، کمبود نقدینگی و اختلال در تأمین قطعات تعویق واگذاری سهام دو شرکت بزرگ خودروسازی را تا بهبود نسبی اوضاع تولید این شرکتها ضروری میدانند. در واقع، استدلال میشود با توجه به حجم قابل توجه زیان این شرکتها و کاهش جذابیت سرمایه گذاری در این بازار در صورت اجرای این طرح بخش خصوصی توانایی بهبود عملکرد این صنعت را ندارد.

2- تحولات بین‌المللی

قیمت هر اونس طلا که در اواخر هفته تحت تأثیر افزایش تنش‌های تجاری میان آمریکا و چین مرز 6 ساله 1500 دلار را شکسته بود. در این هفته علیرغم وجود نوسانات کاهشی و افزایشی قابل توجه در قیمت، در روز سه شنبه قیمت جهانی طلا به نزدیکی مرز 1516 دلار رسیده است. به اعتقاد تحلیل‌گران با توجه به عدم اطمینان‌های سیاسی، آمار ضعیف رشد اقتصادی و رشد فزاینده تقاضا برای طلا، قیمت طلا همچنان در مسیر صعودی خواهد بود و اگر قیمت طلا سقف 1516 دلار را بشکند توانایی جهش تا مرز 1550 دلار را نیز خواهد داشت. رویترز با اشاره به رشد شش درصدی قیمت طلا از ابتدای ماه میلادی جاری تاکنون در گزارشی عنوان کرده است تشدید اختلافات تجاری میان دو اقتصاد بزرگ جهان تقاضا برای خرید دارایی‌های امن را تقویت خواهد نمود و این مسئله با جهش مجدد قیمت ها منجر خواهد شد. همچنین، شورای جهانی طلا در این هفته از افزایش میزان ذخایر طلای صندوقهای سرمایه گذاری جهان در ماه جولای خبر داده است. که این میزان در 6 سال اخیر بی سابقه بوده است. انتظار می رود ادامه تنش های تجاری بین آمریکا و چین و افزایش ریسک های سیاسی، تقاضای بانکهای مرکزی را نیز برای طلا افزایش دهد.

قیمت نفت که در هفته گذشته نیز همچون سایر بازارها تحت تأثیر تشدید جنگ تجاری و ارزی دو کشور آمریکا و چین به شدت کاهش یافته بود؛ در روز پنجشنبه دوباره وارد کانال صعودی شده است. البته در روز جمعه اندکی از این افزایش قیمت ها تعدیل شده است. اما در شروع هفته جاری میلادی قیمت نفت به مسیر صعودی برگشته است. رویترز، اعلام اعضای اوپک برای کاهش بیشتر عرضه نفت به بازار را اصلی ترین دلیل افزایش قیمت نفت در بازار دانسته است. روز سه‌شنبه در پی انتشار اخباری در خصوص به تعویق افتادن اعمال تعرفه 10 درصدی بر 300 میلیارد دلار کالای چینی از سوی آمریکا قیمت انواع نفت رشد قابل توجهی داشته است. به طوری که در این روز قیمت نفت برنت با رشد 4 درصدی به 61.3 دلار رسیده است. اما در روز چهارشنبه با انتشار گزارش اداره انرژی آمریکا، مبنی بر افزایش حجم تولید نفت شیل آمریکا به 8 میلیون و 770 هزار بشکه در روز در ماه آینده میلادی، افزایش قابل توجه میزان ذخایر نفت خام آمریکا در هفته گذشته و آماری مبنی بر کاهش رشد تولیدات صنعتی چین و کاهش صادرات آلمان و در نتیجه نگرانی ها از آغاز رکود اقتصادی، دوباره قیمت‌ها به کانال نزولی وارد شده اند.

در مجموع، اعلام خبر کاهش تولید روزانه نفت به میزان 700 هزار بشکه در ماه آینده توسط عربستان باعث شد که قیمت انواع نفت که در روز چهارشنبه تحت تأثیر شدت گرفتن جنگ تجاری آمریکا و چین سومین افت متوالی را تجربه کرده بودند مجددا در روز پنجشنبه به کانال صعودی وارد شوند. اداره اطلاعات انرژی آمریکا نیز پیش بینی کرده است در نیمه دوم سال 2019 قیمت شاخص نفت خام برنت و نفت خام آمریکا به ترتیب 4 و 5.5 درصد کاهش خواهد یافت. این در حالی است که آژانس بین‌المللی انرژی پیش بینی کرده است رشد تقاضای نفت خام به کمترین سطح از بحران اقتصادی 2008 تا به امروز رسیده است. این سازمان با اشاره به احتمال کاهش بیشتر رشد تقاضای نفت و افزایش عرضه نفت کشورهای غیرعضو اوپک در سال آینده میلادی بر این نکته تأکید کرده است که اثرات کاهش تولید نفت در شرایط فعلی تنها در کوتاه مدت اثربخش بوده و در بلندمدت نمیتواند محرک قیمت نفت باشد. بانک مریل لینچ معتقد است که در صورت خرید مجدد نفت ایران توسط چین اثرات منفی سیاست تعرفه‌ای آمریکا بر اقتصاد این کشور کاهش خواهد یافت و این مسئله در کاهش قیمت نفت در ماه‌های آتی مؤثر خواهد بود.

در این هفته با فراتر رفتن بازده اوراق قرضه کوتاه‌مدت از بازده اوراق بلندمدت در بازارهای آمریکا و بریتانیا و کاهش انواع شاخص های بورس در این دو کشور، کاهش رشد تولیدات صنعتی چین و کاهش صادرات آلمان، کاهش ارزش ارزهای بازار اقتصادهای نوظهور مانند آرژانتین و هند و افزایش هزینه‌های مواد اولیه برای شرکت های بزرگ خودروسازی در آمریکا همراه با کاهش تقاضا برای محصولات این شرکتها در نتیجه ادامه جنگ تجاری آمریکا  و چین گمانهزنیها درباره شروع دوران رکود در بازارهای جهانی افزایش یافته است.

بلومبرگ در گزارشی افزایش سطح بدهی‌ها و کاهش جمعیت چین را به عنوان دو تهدید تأثیرگذار بر کاهش رشد تولید ناخالص داخلی این کشور در آینده عنوان کرده است. برآوردها حاکی از آن است که اجرای طرح اعمال تعرفه 10 درصدی بر 300 میلیارد دلار دیگر از کالاهای صادراتی چین توسط آمریکا در ماه سپتامبر، ضمن کاهش رشد اقتصادی این کشور به خروج بیشتر فناوری‌های پیشرفته از این کشور منجر خواهد شد. صندوق بین المللی پول کاهش 0.2 درصدی رشد اقتصادی چین در سال 2019 را پیش بینی کرده است. این در حالی است که صادرات چین علیرغم پیش بینی کاهش 2 درصدی توسط کارشناسان، 33 درصد در ماه جولای نسبت به سال گذشته رشد کرده است. همچنین پیش بینی شده است که بانک مرکزی چین در سال 2019 نرخ بهره را به منظور تحریک تقاضای سرمایه‌گذاری کاهش خواهد داد. به اعتقاد کارشناسان، افزایش مصرف داخلی، آزادسازی بازارها از طریق اجرای اصلاحات و افزایش قدرت تکنولوژیکی چین از طریق توافق تجاری با آمریکا در بهبود وضعیت اقتصادی این کشور در آینده تأثیر زیادی خواهد داشت. در همین زمینه، اکونومیست در گزارشی به تحلیل اثرات افزایش اعتراض ها در هنگ کنگ بر ثبات اقتصادی چین پرداخته است. در این گزارش عنوان شده است که در صورت ادامه این اعتصابات سراسری و یا مداخله نظامی دولت مرکزی چین، عدم اطمینان در فضای کسب و کار این منطقه افزایش خواهد یافت و با توجه به فعالیت گسترده شرکتهای بزرگ چندملیتی و بازارهای مالی در هنگ کنگ و نقش آنها در تولید ناخالص داخلی چین، احتمال کاهش چشمانداز رشد اقتصادی چین افزایش می یابد.

مجمع جهانی اقتصاد در گزارشی به رتبه بندی استارت آپهای با ارزش بیش از 1 میلیارد دلار پرداخته است. بررسی نتایج این گزارش نشان می دهد که بیشترین ارزش شرکت های استارتآپی به ترتیب مربوط به حوزه های خدمات نرم‎افزار اینترنت، تجارت الکترونیک، کاربرد نوآورانه فناوری در ارائه خدمات مالی و فعالیتهای مربوط به سلامت بوده است. با توجه به قابل توجه بودن درآمد استارت آپهای فعال در حوزه تجارت الکترونیک و خدمات مالی و همچنین تأکید سازمان ها و مؤسسات بین المللی بر تغییر الگوی تجارت در آینده نزدیک و افزایش میزان تعامل بین افراد و کسب و کار جهانی از طریق فعالیت آنلاین، برنامهریزی کشورها برای دیجیتالی کردن فرایندهای مالی و بهره بردن از تکنولوژیهای هوش مصنوعی در این زمینه ضروری به نظر میرسد.

در نهایت با نگاه به آنچه در اقتصاد دنیا رخ داده است می توان گفت:

مرور وضعیت بازارهای داخلی نشان می‌دهد که مطابق آنچه که در هفته گذشته پیش‌بینی شده است دلار به دلیل بازدهی منفی و ادامه کاهش تقاضا و عدم تمایل به خرید توسط خریداران توانایی عبور از سقف 12 هزار تومان را نداشته و مسیر نزولی را در این هفته طی کرده است. سکه نیز همسو با دلار برخلاف هفته گذشته بدون توجه به قیمت طلای جهانی در این هفته بازدهی منفی را تجربه کرده است. شاخص بازار سهام نیز به دلیل کاهش آثار جنگ تجاری بین آمریکا و چین در آخرین روز معاملاتی این هفته با رشد 1.2 درصدی و رسیدن به بیش از 261 هزار واحد رکود جدیدی را به ثبت رسانده است. علاوه بر این، مشارکت قابل توجه خریداران در یک عرضه اولیه حاکی از آن است که بازار سهام همچنان دارای جذابیت بوده و افزایش تمایل به ورود نقدینگی توسط سرمایه گذاران به این بازار وجود دارد. بررسی داده‌های منتشر شده توسط اتاق ایران، وزارت صمت و شرکت‌های خودروسازی نشان می‌دهد نوسان قیمت مواد اولیه، کمبود سرمایه در گردش و عدم تأمین به موقع و مناسب مواد اولیه همچنان مهمترین چالش های تولید کشو هستند. در این هفته نیز سازمان‌ها و مؤسسات بین‌المللی تحت تأثیر ادامه تنش های تجاری، چشم انداز نامناسب رشد اقتصاد جهانی و عدم اطمینان‌های سیاسی بر ادامه روند کاهش قیمت نفت، افزایش قیمت طلا و کاهش ارزش بازارهای مالی جهان تأکید کردند. همچنین با استناد به آمارهای سازمان های بین المللی از جمله فراتر رفتن بازده اوراق قرضه کوتاه‌مدت از بازده اوراق بلندمدت در بازارهای آمریکا و بریتانیا، کاهش ارزش ارزهای اقتصادهای نوظهور، آمارهای ضعیف اقتصادی آلمان و چین و افزایش هزینه و کاهش تقاضای محصولات شرکتهای بزرگ خودروسازی آمریکا میتوان گفت احتمال وقوع رکود اقتصادی بیش از پیش تقویت شده است.