به گزارش پایگاه خبری «عصر بازار»، بخش کلان بازار سرمایه را می توان به ارزش معاملات، حجم معاملات و شاخص بورس تقسیم بندی کرد. بخش خرد بازار سرمایه نیز مربوط به سهام مختلفی می شود که در دل بازار سرمایه جا داشته و سهام انها مورد معامله قرار می گیرد. به عبارت دیگر بازار سرمایه هم در بخش خرد توانست رکورد شکنی کند و برخی از سهام شرکت ها توانستن تا صد در صد رشد قیمتی را تجربه کنند و هم در بخش کلان شاخص بورس موفق شد تا رکوردهای جدیدی را به ثبت برساند.
به هر حال در دو ماه اخیر شاهد اتفاقات بسیار مثبت در بازار سرمایه بودیم. اما به راستی منشا این اتفاقات مثبت و رشدهای شارپ کجا بود؟ با بررسی اجمالی روند رشد سهام های لیدر در بازار سرمایه در میابیم که آن بخشی از بازار سرمایه نقش لیدری را بر عهده داشت که قیمت محصولاتش با قیمت دلار وابستگی زیادی داشت. از آنجایی که قیمت ارز در سال 97 دستخوش تغییرات قابل توجهی شد، لذا شرکت هایی که محصولات خود را با قیمت ارز تعیین می گردند نیز توانستند تا محصولات خود را با قیمت بالاتری به فروش برسانند و حاشیه سود خود را افزایش دهند. اما این افزایش نرخ در هاله ای از ابهام بود و متاسفانه این ابهام آنچنان مهم و حیاتی است که توانست تلاظم های زیادی را به بازار سرمایه تحمیل کند. در ادامه به بررسی دقیق تر این موضوع خواهیم پرداخت.
همانطور که ذمکر شد دلیل اصلی رشد بازار سرمایه، افزایش نرخ فروش محصولات شرکت ها به واسطه افزایش نرخ ارز بود. در بین صنایع مختلف، صنعت پتروشیمی از جکمله صنایع پیشرویی است که می تواند در هر زمینه الگوی مناسبی برای صنایع دیگر باشد. در این داستان نیز صنعت پتروشیمی با توجه به دلایلی که ذکر خواهد شد، توانست در حرکت بازار نیز به عنوان لیدر ایفای نقش کند. صنعت پتروشیمی به دلیل آنکه جزو صنایعی است که تقریبا خصوصی سازی آن با معایب کمتری انجام شده است و این صنعت مسئولیت فروش محصولات خود را خود بر عهده دارد، لذا تفاوت قابل ملاحظه ای با صنعت پاالاشگاهی داشته و از انجایی که خوراک این صنعت ارتباط مستقیمی با نفت خام و گاز طبیعی دارد، اهمیت آن نسبت به دیگر صنایع دو چندان می شود. این دلایل کافی بود تا تحلیل گران و فعالان بازار پس از افزایش نرخ ارز، توجه ویژه ای به این صنعت داشته باشند. اما سوالی که می تواند مطرح شود، این است که چرا حرکت قیمت سهام شرکت های این صنعت  با تاخیر در بازار سرمایه شروع شد؟ دو دلیل را می تواند برای این اتفاق نام برد. دلیل اول این است از آنجایی که این صنعت محصولات خود را در دو جبهه می فروشد، جبهه اول داخل کشور و برای مصارف داخلی است و جبهه دوم صادرات محصولات تولیدی است. بخش صادرات محصولات تولیدی، ارز مناسبی را نصیب شرکت های پتروشیمی می نماید. پس از افزایش نرخ ارز در بازار آزاد، بسیاری از فعالان بازار به فروش ارز حاصل از صادرات شرکت های پتروشیمی با نرخ آزاد خوشبین بودند و معتقد بودند که شرکت های مذکور قادر خواهند بود از این محل سود مناسبی را نصیب سهامداران خود نمایند. چرا که نرخ تسعیر ارز در صورت های مالی شرکت های پتروشیمی چیزی در حدود 4000 تومان بود. اما نکته ای که در این بی نوجود داشت، سیاست های اتخاذی دولت بود که هنور هم دلایل آن مشخص نیست. دولت طی دستورالعملی اعلام داشت تمام شرکت های پتروشیمی موظفند تا ارز حاصل از صادرات خود را با قیمت 4200 تومان به فروش برسانند. همین موضوع منجر شد تا فعالان بازار از خرید سهام شرکت های پتروشیمی در اوایل سال 97 عقب نشینی کنند. اما جبهه دوم که به فروش محصولات پتروشیمی در بازار داخل مربوط می شود، نقطه عطف داستان است. محصولات شرکت های پتروشیمی در داخل کشور از طریق بورس کالا به فروش می رسد. دولت در ابتدا اصرار داشت تا نرخ محصولات در بورس کالا با نرخ دلار 4200 تومانی قیمت بخورد اما در هفته های اخیر خبری مبنی بر تغییر نرخ ارز که مبنای قیمت گذاری محصولات پتروشیمی در بورس کالا بود منتشر شد. بنا بر این خبر قرار شد تا شرکت های پتروشیمی محصولات خود را با قیمت دلار سامانه نیما به فروش برسانند. قیمت ارزز در سامانه نیما نیز از تقابل عرضه کنندگان و تقاضا کنندگان ارز که شرکت های حقوقی و تولیثدکنندگان بودند، بدست می آمد .این قیمت نیز فراتر از 7000 تومان بود و می توانست مجددا صورت های مالی پتروشیمی را متحول کند. جلسات زیادی با این مضمون بین متولیان امر برگزار شد که نهایتا خبرهای مناسبی از این جلسات بیرون آمد. خبرهایی با این مضمون که مینای قیمت گذاری محصولات پتروشیمی در بورس کالا، قیمت ارز در سمامانه سنات و نیما است. پس از تغییر ریاست بانک مرکزی و حضور آقای همتی بر کرسی ریاست این نهاد مالی بزرگ کشور، گفتگوی ویژه خبری برنامه را با حضور ایشان برگزار نمود تا بسته ارزی مورد نظر بانک مرکزی توسط ایشان اعلام شود. زمانی که ایشان در برنامه زنده تلویزیونی اعلام نمود که مبنای محسبه ارز برای تمامی صنوف غیر از کالاهای اساسی مردم، ارز سامانه نیما است، گویی حجت بر همگان تمام شد و فردای آن روز تقاضاهای خیره کننده ای پشت سر سهام بسیاری از شرکت ها از جمله شرکت های پتروشیمی شکل گرفت. گویا همه چی برای اعلام سودهای نجومی صنعت پتروشیمی آماده بود. اما اینگونه نشد و طی جلسه ای غافلگیر کننده بین وزارت صمت و بورس کالا، اعلام شد تا همچنان قیمت گذاری در بورس کالا با دلار 4200 تومانی انجام شد. تصمیمی که مشکلات عدیدیه ای را برای وزیر صنعت و معدن به ارمغان آورد به طوری که ایشان مجبور است تا برای پاره ای از توضیحات به مجلس برود. فردای آن روز شاهد صف های فروش برای سهام شرکت های پتروشیمی بودیم.
با نگاهی گذرا به وضعیت صنعت پتروشیمی در بازار سرمایه و بررسی اتفاقاتی که در خصوص پتروشیمی ها در بازار سرمایه رخ داد به طوری که به کرات صف های فروش و خرید را به واسطه خبرهای اصلی و فرعی و همچنان تکزیبیه های که در بازار منتشر می شد، می توان آفت شناسی نمود و در مسیر رفع مشکلات گام برداشت. اینکه بازار سرمایه فراز و نشیب دارد، هیچ شکی نیست. اما مشکلی که در این بین به وضوح قابل رویت است، عدم تصمیمی گیری قوه مجریه در خصوص مسایلی بسیار پیش پا افتاده است. اولین موضوع عدم توانایی در تصمیمی گیری است. اینکه دولت و متولیاتن امر تا کنون نتوانستند در خصوص قیمت فروش محصولات در بورس کالا تصمیم گیری کنند، به نوبه خود جای تامل دارد. اما نکته دوم و مهم این است که تا قبل از تصمیمی گیری در خصوص نحوه فروش محصولات پتروشیمی در بورس کالا، خبری در این خصوص منتشر نشود و اعلام گردد تا تاریخ مشخص، قیمت فروش در بورس کالا 4200 تومان است و هر خبری در این خصوص در صورت منتشر شدن وجه قانونی نداشته و مورد تایید دولت نیست. این روند یک اقدام بسیار بسیار ساده است که دولت می تواند در راستای ایجاد ثبات در ابزار سرمایه از این مکانیزم استفاده نماید. اما در کمال ناباوری شاهد آن هستیم که  متولیان امر و بدنه اجرایی نه تنها اقدامی در راستای کنترل خبرها از خود بروز نمی دهد که بعضا به اتفاقات مذکور دامن می زند. اگر شرایط اینگونه پیش برود قطعا مضراتی برای ابزار سرمایه خواهد داشت که می توان از آن جمله به عدم اعتماد فعالان بازار اشاره نمود که برگزرداندن این اعتماد کار دشواری خواهد بود. چه افرادی که در صف خرید اقدام به خرید سهم نمودند و پس از ساعات معاملات با تکزیبیه مواجه شده و مجبور شدند در صف فروش سهام خود را به فروش برسانند.
محمود احترامی، کارشناس شرکت بین المللی آلپاری