به گزارش پایگاه خبری «عصر بازار» به نقل از کالاخبر، یکی از چالش‌های پیش روی توسعه بازار اوراق گواهی سپرده کالایی، موضوع ابهام در نحوه تعیین میزان و نحوه پرداخت مالیات بر ارزش افزوده این اوراق بود. به این معنا که چنانچه کالاهایی که معاملات آنها مشمول مالیات بر ارزش افزوده است و به عنوان دارایی پایه و پشتوانه صدور اوراق گواهی سپرده کالایی در انبارهای پذیرش شده بورس کالا سپرده شوند، نحوه پرداخت مالیات ارزش افزوده در معاملات آنها به چه صورت است و بر اساس کدام قیمت باید انجام شود.

اما با تصویب قانون تامین مالی تولید و زیرساخت‌ها در اردیبهشت ماه سال 1403، ابهام مزبور با افزودن بند و تبصره جدیدی به ماده 10 قانون مالیات بر ارزش افزوده برطرف شد. براساس بند مزبور، «فروش کلیه کالاها در قالب گواهی سپرده کالایی در بهابازار(بورس)های کالایی از پرداخت مالیات و عوارض معاف هستند و مالیات و عوارض خرید نهاده‌های آنها مسترد می‌شود. هم‌چنین در صورتی که کالاهای موضوع این بند مشمول مالیات و عوارض فروش باشد، تحویل‏ گیرنده از انبارهای پذیرش‌شده در بهابازار(بورس)‏های کالایی موظف به تسویه مالیات و عوارض خرید کالا بر اساس قیمت اعلامیه خرید خود با سازمان امور مالیاتی کشور است. اعلامیه خرید، در حکم صورتحساب است.»

به کمک بند مذکور، شمش نقره به عنوان اولین دارایی مشمول مالیات بر ارزش افزوده است که در معاملات اوراق بهادار مبتنی بر آن، چنانچه فرد صرفا به قصد سرمایه گذاری اقدام به خرید گواهی سپرده شمش نقره کرده و قصد تحویل گرفتن آن از خزانه را ندارد، از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف بوده و تنها در صورتی که خریدار قصد تحویل گرفتن شمش نقره از خزانه بورسی را داشته باشد، طبق سازوکار ذیل مشمول پرداخت این مالیات خواهد بود. اتفاقی مثبت که زمینه راه اندازی معاملات اوراق بهادار مبتنی بر سایر کالاهای مشمول مالیات بر ارزش افزوده در صنایع مختلف اعم از محصولات پتروشیمی، فولادی و معدنی را فراهم کرده است.

سازوکار در نظر گرفته شده جهت اجرایی کردن این بند قانونی به ترتیب شامل مراحل زیر خواهد بود:

1) فروشنده (سپرده‌گذار)، کالای خود را در انبار پذیرش شده بورس کالا سپرده‌گذاری می کند و به پشتوانه قبض انبار کالاهای مزبور، در نماد معاملاتی، اوراق بهادار گواهی سپرده کالایی صادر می‌شود. کلیه فروشندگان در این فرآیند باید دارای پرونده تجاری و کد اقتصادی باشند.

2) فروشنده (سپرده‌گذار) اوراق گواهی سپرده کالایی را در نماد معاملاتی مربوطه به فروش می‌رساند. ممکن است فروشنده گواهی‌های سپرده کالایی را با قیمت‌های مختلفی و در طول زمان جلسه معاملاتی به فروش برساند.

3) در انتهای هر جلسه معاملاتی، برای فروشنده (سپرده‌گذار کالا در انبار) یک اعلامیه فروش حاوی تمامی اطلاعات مربوط به فروش وی در آن جلسه معاملاتی شامل مشخصات نماد و کالا، مشخصات فروشنده، حجم و ارزش کل فروش جلسه معاملاتی و ... صادر می‌گردد. اعلامیه فروش حاوی یک شناسه یا کد یکتا است که فروشنده هنگام ثبت صورتحساب فروش گواهی سپرده در سامانه مودیان مالیاتی می‌بایست کد مزبور را نیز ثبت کند.

4) از آنجا که کالاهای پشتوانه گواهی سپرده کالایی در هر نماد معاملاتی کالای همگن محسوب می‌شود و تمایزی بین آنها وجود ندارد، ثبت صورتحساب با استفاده از یک شناسه کالا که از سوی سازمان امور مالیاتی ارایه می‌شود، انجام می‌گیرد.

5) فروشنده (سپرده‌گذار کالا در انبار) می‌بایست بر اساس اطلاعات اعلامیه فروش، اقدام به صدور صورتحساب در سامانه مودیان مالیاتی کند. صورتحساب بر اساس الگوی جدید ارایه شده در سامانه مودیان ثبت می‌گردد که نیازی به درج اطلاعات خریدار ندارد. سازمان امور مالیاتی صورتحساب ثبت شده از سوی فروشنده را با اطلاعات دریافتی از سوی بورس کالا تطبیق داده و در صورت مطابقت، صورتحساب فروشنده را تایید می کند.

6) صرفاً در صورت فروش کالاهای مشمول ارزش افزوده در بازار گواهی سپرده کالایی و ثبت و تایید صورتحساب ثبت شده در سامانه مودیان مالیاتی، فروشنده قادر به استرداد مالیات ارزش افزوده خرید نهاده‌های تولیدی خود خواهد بود.

بنابراین معاملات اوراق گواهی سپرده کالایی از پرداخت مالیات ارزش افزوده معاف هستند و هیچ مبلغی تحت عنوان مالیات بر ارزش افزوده توسط خریدار به فروشنده (سپرده‌گذار کالا در انبار) پرداخت نخواهد شد. بر اساس قانون تامین مالی تولید و زیرساخت‌ها، صرفاً تحویل‏گیرنده کالا از انبارهای پذیرش‌شده در بهابازار(بورس)‏های کالایی موظف به تسویه مالیات خرید کالا بر اساس قیمت اعلامیه خرید خود با سازمان امور مالیاتی کشور است.

سازوکار اجرایی برای خریدار گواهی سپرده کالایی که قصد تحویل گرفتن کالا از انبار بورس را دارد و اقدام به ثبت درخواست ترخیص کالا و خروج آن از انبار پذیرش شده بورس کالا می کند، به شرح مراحل زیر خواهد بود:

1) خریدار درخواست ترخیص و خروج کالا از انبار پذیرش شده بورس را صرفاً زمانی می‌تواند ثبت کند که اوراق گواهی سپرده کالایی را در نصاب تحویل کالا از انبار (که برای هر کالا در اطلاعیه گشایش نماد معاملاتی گواهی سپرده کالایی اطلاع‌رسانی می‌شود)، خریداری کرده باشد. ثبت درخواست ترخیص، از طریق دسترسی برخط مشتریان به سامانه معاملات یا از طریق ایستگاه‌های معاملاتی شرکت‌های کارگزاری، امکان‌پذیر است. در حال حاضر کارسازی و تایید درخواست‌های ترخیص توسط بورس کالا، صرفا در خارج از ساعات جلسه معاملاتی انجام می‌شود. دوره زمانی که در آن امکان ثبت درخواست ترخیص توسط مشتری وجود دارد، در اطلاعیه‌های نماد معاملاتی، اطلاع‌رسانی می‎شود.

2) به منظور ترخیص کالا از انبار پذیرش شده بورس، خریدار می‌بایست بدهی انبارداری خود را تسویه کند. به این منظور باید به میزان مبلغ بدهی، وجه لازم در دفتر دارایی اصلی وی موجود باشد. در غیر اینصورت امکان تایید درخواست خروج از انبار توسط انباردار وجود ندارد.

3) با مشاهده درخواست ترخیص ثبت شده، بورس اعلامیه خرید خریدار را با روش فایفو از خریدهای صورت‌گرفته وی، صادر می کند. اعلامیه مزبور شامل مشخصات نماد و کالا، مشخصات خریدار، حجم و ارزش خریدهای صورت گرفته، نرخ مالیات بر ارزش افزوده و مبلغ مالیات بر ارزش افزوده است. همزمان با صدور اعلامیه مزبور، شناسه پرداخت مالیات ارزش افزوده خرید نیز توسط سازمان امور مالیاتی برای خریدار ایجاد و به وی اعلام می شود.

4) خریدار (متقاضی تحویل‌ گرفتن کالا) مکلف است مالیات ارزش افزوده خرید را مطابق شناسه پرداخت (تعیین شده توسط سازمان امور مالیاتی) که بورس کالا به مشتری اعلام می‌کند، پرداخت کند تا مجوز خروج کالا از انبار برای وی در سامانه مدیریت انبار بورس کالا تایید شود. در این فرآیند مالیات ارزش افزوده مستقیما به سازمان امور مالیاتی کشور پرداخت می‌شود.

5) تا زمانی که بورس کالا تایید وصول مالیات پرداختی خریدار گواهی سپرده کالایی را از سازمان امور مالیاتی دریافت نکند، گواهی سپرده کالایی خریدار بلوکه شده و قابلیت ورود به معاملات را نیز ندارد.

6) اطلاعات اعلامیه خرید مربوط به خریدار، توسط بورس به سازمان امور مالیاتی ارسال و در سامانه مودیان درج می شود. بر اساس قانون مزبور، اعلامیه خرید در حکم صورتحساب است. لذا چنانچه خریدار متقاضی بهره مندی از اعتبار مالیاتی خود در معاملات کالای تحویل گرفته شده در خارج از بورس باشد، باید مودی مالیاتی بوده و دارای پرونده تجاری و کد اقتصادی باشد.